د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د امریکا سره په اړیکو کې " وروستی پرمختګ مهم" بللې او په دې کې د" قطر دولت له اسانچارۍ او همکارۍ" مننه کړې ده.

دا څرګندونې د یاد وزارت ویاند حافظ ضیا احمد په یوه خپاره کړي بیان کې کړې دي.

د نوموړي په وینا، امیرخان متقي د یکشنبې په ورځ په کابل کې د قطر دولت له شارژدافیر مُردِف القاشوطي سره وکتل.

د بهرنیو چارو وزارت په بیان کې زیاته شوې چې په دې کتنه کې د "افغانستان او قطر پر دوو اړخیزو اړیکو، له متحده ایالتونو سره پر وروستیو پرمختګونو او پر یو لړ نورو مسایلو خبرې وشوې."

قطر، چې د طالبانو او د امریکا د حکومت ترمنځ د سولې په تړون کې یې مهم رول درلود، لا هم له امریکا او د لویدیځې نړۍ له هېوادونو سره، چې د طالبانو حکومت یې په رسمیت نه دی پېژندلی، د طالبانو د حکومت د اړیکو په تنظیم کې رول لري.

قطر په دې وروستیو کې د طالبانو له بنده د امریکايي وګړي جورج ګلزمن د خلاصون په برخه کې مهم رول لوبولی دی.

جورج ګلزمن د ۲۰۲۲ کال په ډسمبر کې د طالبانو لخوا نیول شوی و او دوه ورځې وړاندې کابل ته د یوه امریکايي هیئت د سفر پر مهال خوشې شو.

تر دې مخکې، دوه میاشتې وړاندې، هم د طالبانو له بنده د دوو نورو امریکايي وګړو او د امریکا له بنده د طالبانو د یوه غړي په خوشې کېدو کې قطر د دواړو لورو ترمنځ دمنځګړتوب کړی و.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستنیدویه ماموریت یوناما وايي، "په روان ۲۰۲۵کال کې له یو میلیون ډیر کډوال افغانستان ته ستانه شوي دي".

یوناما نن پنجشنبې په یوې اعلامیه کې ویلي،" د دغو کډوالو راستنیدل د افغانستان بشري بحران چې لا له مخکې د نړیوالو بشري مرستو په کمیدو او وچکالۍ په خاطر پراخ شوی و، لا پسې پیچلی کړی دی".

وړاندې په اعلامیه کې د یوناما د چارواکو په حواله راغلي چې راستانه شوي د خوندیتوب او درناوي مستحق دي او که مرسته ورسره ونه شي، دا بشري بحران به لا پسې بدتر شي.

په وروستیو څو ورځو کې له ایران او پاکستانه په زرهاوو افغانان بیرته هېواد ته راستانه شوي دي.

یوناما وايي، له اوو میلیونو ډیر افغانان له افغانستانه بهر په ځانګړې ټوګه په ایران او پاکستان کې ژوند کوي.

په هرات کې د طالبانو چارواکو وویل چې د چهارشنبې په ورځ له ایران څخه تر دیرش زره ډیر افغان کډوال خپل هیواد ته ستانه شوې دي.

په هرات کې د طالبانو د اطلاعات او کلتور رییس احمدالله متقی تیره شپه په ایکسپاڼه کې د ایراني چارواکو په وینا لیکلي دي چې په لسګونو نور موټر د اسلام قلعه په لور روان دي.

وروسته تر دې چې د جون په دیارلسمه د اسراییل او ایران جګړه پيل شوه، له ایرانه افغانستان ته د افغان کډوالو د ستنیدو بهیر ګړندی شو.

د ملګرو ملتو د کډوالو د عالي کمشنرۍ( یو این ایچ سي ار) د سږکال د اپریل د میاشتې د راپور له مخې په ایران کې نږدې درې نیم میلیونه افغان کډوال ژوند کوي، خو په دغو کې هغه کډوال شامل نه دي چې ایران ته تللي دي او په هغه هیواد کې د اوسیدو قانوني اسناد نه لري.

د ملګرو ملتو د مخدره توکو او جرم دفتر په خپل نوي راپور کې چې نن یې له رسنیو سره شریک کړی دی، ویلي دي چې په افغانستان کې د هیروینو او شیشې استعمال زیات شوی، خو د چرسو او اپینو په کارولو کې کمښت راغلی دی.

دا راپور چې د ملګرو ملتو د پراختیایي پروګرام په مالي مرسته چمتو شوی، څرګندوي چې تر دوه زره درویشتم کال پورې په افغانستان کې شاوخوا اووه ویشت زره کسان په مخدر موادو کې ښکېل و، چې په دوی کې څه باندې دوه نیم زره ښځې او څه باندې دوه زره له پنځلس کلونو کم عمره ماشومان شامل دي.

په راپور کې راغلې دي چې نژدې نیمایي معتادین رسمي زده کړې نه لري، په پنځو کې یې یو کور نه لري او اکثر یې د مخدره موادو د رانیولو لپاره په غیر منظم کار یا جرمي فعالیتونو مصروف دي.

د موی تای افغان لوبغاړي سید روح الله موسوي د اسیایي لوبو په ترڅ کې د سرو زرو میډال وګاټه.

موسوي د شپیته کیلوګرامه وزن په ګټورۍ کې په پایلوبه کې نن( د جون۲۵ ) خپل تایلنډي سیال ته ماتې ورکړه. ده تر دې مخکې په دوو لوبو کې یوه فلیپیني او یوه ویتنامي ته شکست ورکړی و.

د موی تای دا اتلولي د ویتنام په کوربتوب تیره اونۍ د جمعې په ورځ (جون شلمه) د څلویښت هیوادونو د لوبغاړو ترمنځ پیل شوه چې سبا یې وروستۍ ورځ ده.

د ملګرو ملتو د کډوالو عالي کمشنري( یو این ایچ سي ار) په خپل تازه راپور کې ویلي دي چې د جنوري له لومړۍ نیټې د مې تر یو دیرشمې، شاوخوا دولس لکه افغانان په قانوني او غیرقانوني ډول ایران او پاکستان ته کډوال شوې دي.

د راپور له مخې چې د سې شنبې په ورځ( د جون ۲۴ مه) خپور شو، د روان میلادي کال په لومړیو پنځو میاشتو کې اووه لکه دوه ویشت زره افغانان پاکستان او څلور لکه پنځوس زره ایران ته تللي دي.

( یو این ایچ سي ار) بهر ته د دې کسانو د تګ علت، د نجونو او ښځو پر زده کړو بندیز، ناامني او په افغانستان کې د کاري فرصتونو نشتوالی یاد کړی دی.

دې سازمان په نړیواله ټولنه غږ کړی چې په افغانستان کې باید د رامنځته شوي بحران د جرړو د ایستلو غم وخوړل شي.

د افغانستان د موی تای لوبغاړی سید روح اله موسوي به د اسیایي اتلولۍ په پایلوبه کې له خپل تایلنډي لوبغاړي سره مخامخ شي.

د شپيه کیلوګرامه وزن په ګټګورۍ کې به دا سیالي نن په ویتنام کې ترسره شي.

موسوي په خپلو تیرو دوو لوبو کې یوه فلیپیني او یوه ویتنامي لوبغاړي ته ماتې ورکړه.

د موی تای دا اتلولي د ویتنام په کوربتوب تیره اونۍ د جمعې په ورځ (جون شلمه) د څلویښت هیوادونو د لوبغاړو ترمنځ پیل شوه چې سبا یې وروستۍ ورځ ده.

د امریکا د استازو جرګې له طالبانو سره د مالي مرستو د بندیدو لایحه تصویب کړه.

د کانګرس غړي ټم برچېټ د دې لایحې د تصویب وړاندیز د ۲۰۲۴کال په جنورۍ میاشت کې کړی وو.

هغه پرون دوشنبې پر خپلې ایکس پاڼې/پخواني ټویټر لیکلي، دا لایحه "نور د امریکا د مالیه ورکوونکو پیسې د "ترهګرو"لپاره نشته"، تر نامه لاندې تصویب شوه.

د برچېټ په ټکو، " امریکا تراوسه له کابل سره تر ۵میلیاردو ډالرو زیاته نقدي مرسته کړې او دا د بهرنیو چارو وزارت مسولیت دی چې ډاډ ترلاسه کړې چې مرسته شوي پیسې د طالبانو سرپرست حکومت ته نه ځي".

که چیرته دا لایحه د امریکا سنا هم تایید کړي، له هغې وروسته د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ته د تایید لپاره ورځي.

د برچېټ دا لایحه د امریکا د بهرنیو چارو وزارت څخه غواړي څو طالبانو سره د هر ډول مالي مرستو لپاره یوه پالیسي رامنځته کړي.

له وړاندې په ځلونو امریکايي چارواکو د طالبانو لاس ته د امریکا د بشري مرستو د رسیدو په اړه انديښنه څرګنده کړې وه.

خو طالبانو په ځلونو ویلي، افغانستان سره بشري مرستې یوازې مستحقو کسانو ته رسیږي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتو مرستندویه پلاوی( یوناما) یوه نوې طرحه وړاندې کوي چې هدف یې له نړیوال نظم سره د افغانستان تدریجي ادغام ته لاره هواره شي.

د یوناما مشرې روزا اوتونبایوا پرون په نیویارک کې د ملګرو ملتو امنیت شورا ته وویل چې ملګرو ملتو له طالبانو سره د خبرو اترو لپاره یو منظم چوکاټ چمتو کړی دی چې کولی شي د بشري حقونو، د ښځو د وضعیت او د نړیوالو مکلفیتونو په برخو کې اغیزمنو تعاملاتو ته لاره هواره شي.

د یوناما مشرې ټینګار وکړ چې دا نوښت د ځانګړیو کاري ډلو د تشکیلاتو له لارې د بشري حقونو د حفاظت، د قانون د حاکمیت او د ښځو د حقونو په څیر پر مهمو موضوعاتو تمرکز کوي او هدف یې دا نه دی چې اوسني وضعیت ته مشروعیت ورکړي.

اغلې اوتنبایوا بیا وویل چې په راتلونکو ورځو کې به په دوحه کې غونډې وشي چې هلته به د دغې طرحې جزییات شریک شي.

د یوناما مشرې دا هم وویل چې د بشري حقونو په وضعیت کې له پام وړ پرمختګونو پرته، په ځانګړې توګه د ښځو په وړاندې د محدودیتونو له لرې کولو پرته، نړیوالې ټولنې ته د افغانستان بیرته ستنیدل ممکن نه دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتو د کډوالو عالي کمشنرۍ ژمنه وکړه چې افغانستان ته به له تللیو ایراني کډوالو سره مرسته وکړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتو د کډوالو د عالي کمشنرۍ د دفتر رییس عرفات جمال پرون وویل چې د دوی کسان په سرحد کې دي او د ایراني کډوالو وضعیت څاري.

ښاغلي جمال زیاته کړه چې د یکشنبې په ورځ یې څو تنه ایراني کډوال راجستر کړې دي. نوموړي بیا وویل، تر دې دمه د ایراني کډوالو لویه شمیره افغانستان ته نه ده داخله شوې خو شاوخوا دیرش کورنۍ چې دوه ګونی ایرانی او افغان تابعت لري، د جګړې له ویرې افغانستان ته ستنې شوې دي.

دولس ورځې مخکې اسراییل پر ایران هوایي بریدونه پيل کړل.

باختر اژانس رپوټ ورکوي چې د امیرخان متقی او هاکان فیدان ترمینځ دغه ملاقات په استانبول کې داسلامي کنفرانس دهمکاریو د سازمان دبهرنیو چارو وزیرانو د غونډې په درشل کې شوی دی.

په غونډه کې د دوه اړخیزو روابطو او دسیمې د وضعیت په هکله خبرې شوي دي.

رپوټ زیاتوي چې په غونډه کې ددواړو هیوادونو روابط مهم وګڼل شول او په پراختیا یې ټینګار وشو.

سره لدې چې دطالبانو حکومت تراوسه کوم هیواد په رسمیت نه دی پیژندلی خو ترکیه یو له هغو هیوادونو څخه ده چې طالبانو سره نږدې اړیکې پالي خو په عین وخت کې یې دافغانستان دپخواني حکومت یو شمیر مشرانو او چارواکو ته پناه هم ورکړې ده.