اسراییلۍ سندرغاړې ایډن ګولان د یورو وېژن سندرو سیالۍ فاینل ته لار پیدا کړې ده.

هغې پرون د سویډن په مالمو ښار کې د ۹۰۰۰ نندارچیانو په وړاندې خپله سندره وویله.

د فرانسې خبري اژانس لیکي، د سندرې د اورولو پر مهال کومه پېښه ونه شوه خو په همدې ورځ له ۱۰ زرو زیاتو کسانو د مالمو په مرکزي چوک کې پر غزه ښار د اسراییل د یرغل خلاف مظاهره وکړه.

مظاهره چیانو غوښتنه کوله چې پر غزه د اسراییلو د برید له وجې دې دغې اسراییلۍ سندرغاړې ته د یورویژن سندرو سیالۍ په نیمه پای یا سیمي فاینل کې د ګډون وخت ورنه کړل شي.

دوی وروسته د مالمو ښار په لارو کوڅو کې خپلې مظاهرې ته دوام ورکړ.

د ټليفون له لارې د رایې ورکولو د پروسې په لړ کې اسراییلۍ سندرغاړې ایډن ګولان د یوروویژن فاینل ته ځان ورساوه.

د سندرو د دې سیالۍ فاینل د شنبې په ورځ کېږي.

د یورو ویژن سندرو سیالۍ په فاینل کې به د ۲۶ هیوادونو سندرغاړي برخه اخلي چې په کې فرانسه، جرمني، ایټالیا، هسپانیا، برېتانیا، سویډن، کرویشیا، قبرس، فنلینډ، ایرلینډ، لیتوانیا، لوګزمبورګ، پرتګال، سربیا، سلووینیا، اوکراین، ارمینیا، اتریش، ایستونیا، ګرجستان، یونان، اسراییل، لیتویا، هالنډ، ناروې او سویس شامل دي.

ملګري ملتونه وایي، د سږکال له پيله تر اوسه په ایران کې لږ تر لږه اته سوه یو څلویښت تنه اعدام شوې دي.

د ملګرو ملتو د بشري حقونو دفتر نن( د اګست ۲۹ مه) څرګنده کړه چې د ایران حکومت تر ډيره خلک د دې لپاره اعداموي چې په ټولنه کې ویره خپره کړي او خلک د دوی غوښتنو ته سر ټیټ کړي.

په جینوا کې د ملګرو ملتو د بشري حقونو د دفتر ویاندې روینا سمداساني خبریالانو ته وویل چې یوازې د جولای په میاشت کې په ایران کې یو سل او لس تنه اعدام شوې دي.

د بخښني د نړیوال سازمان په وینا، په ټول دوه زره څلرویشتم کال کې په ایران کې نهه سوه دوه اویا تنه اعدام شوي وو چې دا د ټولې نړۍ د یوه کال د اعدامونو څلور شپیته سلنه وه.

د هند صدراعظم نریندرا مودي نن په توکیو کې د جاپان له صدراعظم شګیرو ایشیبا سره ګوري.

د اسوشیتد پریس اژانس د راپور له مخې تمه ده چې په دې غونډه کې موافقه وشي چې د راتلونکې یوې لسیزې په مخه د جاپان او هند ترمنځ د شخصي پانګونې کچه تر اته شپیته میلیارډه ډالرو پورې زیاته شي، همداراز د بشري منابعو د تبادلې کچه تر راتلونکو پنځو کلونو پورې نیم میلیون کسانو ته ورسیږي.

هند او جاپان د هغو هیوادونو په ډله کې دي چې د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ تعرفې پرې زیاتې کړې دي.

په افغانستان کې د طالبانو حکومت،اسلام اباد په خوست او ننګرهار کې په وروستیو بریدونو تورن کړ.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت کابل کې د پاکستان سفیر احضار کړ او دغه بریدونه یې یو "پارونکی عمل " وباله او وغندل.

د پاکستان حکومت او پوځ تراوسه په دې هکله څه نه دي ویلي.

په شینوارو او سپیرې ولسوالیو باندې د چهارشنبې د شپې د بی پیلوټه الوتکو دغو بریدونو کې د ماشومانو په شمول لږ ترلږه درې کسه وژل شوي او اوه تنه نور ټپیان شوي.

دغه راز یو شمیر کورونه هم ویجاو شوي دي.

کابل مخکې لدې هم اسلام اباد په افغانستان کې په ورته بریدونو تورن کړی .

اسلام اباد وایي پاکستاني طالبان په افغانستان کې پټنځایونه لري او له هغه ځایه پاکستان کې خپل بریدونو تنظیموي خو په افغانستان کې د طالبانو حکومت دغه ادعا تل رد کړې ده .

بریتانیا، فرانسې او جرمني د پنجشنبې په ورځ د ایران د اټومي پروګرام له کبله پر دغه هیواد د ملګرو ملتونو د بندیزونو د بیا لګولو لپاره اقدام وکړ.

دغو دریواړه هیوادونو پرایران د بندیزونو د بیالګولو په پار د " ماشې د میکانیزم" یا "سنیپ بیک" دفعالولو لپاره یوه دیرش ورځنۍ پروسه پیل کړه.

رویټرزخبري اژانس راپور ورکړ چې یادو اروپایي هیوادونو چې ایران سره د برجام په نامه په ۲۰۱۵ کال کې د شوي اټومي توافق غړي دي ، د ملګرو ملتونو امنیت شورا ته یو لیک لیږلی دی.

د ماشې د میکانیزم په فعالیدو سره به د ایران کمزوری اقتصاد نورهم ترفشار لاندې راشي ، ددغه هیواد بهرنۍ شتمنۍ به بیا کنګل شي، تهران به د وسلو د راکړې وکړې اجازه نه لري او د بالستیک توغندیو د پروګرام په هرډول پراختیا به یې هم سزاګانې ولګول شي.

د ایران بهرنیو چارو وزیر د یادو اروپایي هیوادونو اقدامات " نا موجه، او غیرقانوني" وبلل وا وویل چې هیڅ حقوقي اساس نلري.

عباس عراقچي ادعا وکړه چې د ایران اقدامات "مسؤلانه او په ښه نیت ولاړ" دي او وویل چې "اسلامي جمهوریت به د خپلو ملي حقونو او ګټو د ساتنې او تامین لپاره دغو اقداماتو ته مناسب ځواب ووایی."

د اوکراین پر پلازمېنه کیف د روسیې د تیرې شپې په پراخ برید کې د وژل شویو کسانو شمیر ۱۷ ته پورته شو.

دغو بریدونو کې چې په وروستیو اونیو کې تر ټولو پراخ بللی شوی ۴۸ تنه ټپیان شوي دي.

پر ځاني زیان سربیره د تیرې شپې بریدونو کې د کیف په مرکزي سیمه کې د اروپایي ټولنې ډیپلوماتیک دفترونه او دغه راز د ازادۍ راډیو د اوکرایني څانګې دفتر زیانمن شوی دی.

د ملګرو ملتونو عمومي منشي انتونیو ګوتیریش، اروپایي کمیسیون او یوشمیر اروپایي مشرانو پر کیف د تیرې شپې بریدونه په کلکو ټکو غندلي دي.

دا بریدونه داسې مهال کیږي چې د امریکا په منځګړیتوب د اوکراین د جګړې پای ته رسیدو ته هڅې ګړندۍ شوي دي.

د اوکراین په پلازمېنه کیف کې د ازاې اروپا/ازادۍ راډیو د اوکرایني څانګې دفتر د روسیې په یوه هوایي برید کې زیانمن شوی دی.

د تیرې شپې په دغه برید کې چاته مرګ ژوبله نه ده اوښتې، خو د دفتر د ځینو خونو کړکۍ ماتې شوي او د راډیو ځینې تجهیزات زیانمن شوي دي.

د امنیتي کمرو ویډیوګانې ښيي چې د راډیو دفتر ته نژدې دوه چاودنې د دوو توغندیو له کبله شوي چې په مستقیم ډول پر دې سیمې توغول شوي دي.

د ازادې اروپا/ازادۍ راډیو مشر سټیف کاپوس ډاډ ورکړی چې دا برید به د راډیو پر ماموریت اغیز ونه کړي او په خبره یې ژورنالستان به خپل کار ته دوم ورکوي.

کاپوس ویلي، خوښ دی چې د راډیو کارکوونکو ته زیان نه دی اوښتی، خو د تیرې شپې بریدونو کې یې د نورو اوکراینیانو پر وژلو خواشیني څرګنده کړې.

پر کیف د روسیې د تیرې شپې په بریدونو کې لږ تر لږه ۱۵ تنه وژل شوي او نژدې پنځوس نور ژوبل شوي دي.

په وژل شویو کې ۴ ماشومان هم شامل دي.

دا په تیرو اونیو کې چې د امریکا له خوا د اوکراین د جګړې د پای ته رسیدو هڅې پيل شوي، پر کیف د روسیې تر ټولو لوی او خونړی برید ګڼل کیږي.

اسوشیتید پریس خبري اژانس لیکلي، دا په تیرو شپږو کلونو کې لومړی ځل دی چې د شمالي کوریا مشر چین ته سفر کوي.

د چین پوځي مانورې د راتلونکې اونۍ د چهارشنبې په ورځ په بیجینګ کې پیلیږي چې د نړۍ د ۲۶ هېوادونو مشران وربلل شوي دي.

د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین هم د بلل شویو مشرانو په ډله کې دی.

د چین د بهرنیو چارو وزارت ویلي چې دغه پوځي نندارې د دویمې نړیوالې جګړې د پای ته رسیدو د اتیایمې کلیزې او د جاپان د یرغل په وړاندې د چین د مقاومت په مناسبت ترسره کیږي.

په امریکا کې، د مینیسوټا ایالت چارواکو ویلي چې یو وسله وال کس د مینیاپولیس په یوه کاتولیک ښوونځي کې پر زده کونکو ډزې وکړې، چې لږترلږه دوه یې ووژل او ۱۷ نور یې ټپیان کړل.

بریدګر، د ټوپک او تفنګچې په کارولو سره، د کلیسا له کړکیو لسګونه مرمۍ واورولې. چارواکو ویلي چې بریدګر وروسته تر حملې د کلیسا د ودانۍ شاته ځان وواژه.

"دا د بې ګناه ماشومانو او نورو کسانو پر وړاندې چې عبادت یې کاوه د تاوتریخوالي قصدي عمل و. له کوچنیانو په ډکه کلیسا کې ډزې د ظلم او ډارن عمل دی."

د مینیاپولیس د پولیسو مشر برایان اوهارا خبریالانو ته وویل:

ځایي تلویزیون میندې او پلرونه وښودل چې د پولیسو تر ژړه فیته تیریږي او زده کونکي له ښوونځي دباندي باسي.

چارواکو ویلي چې بریدګر تور کالي اغوستي وه. د شل کلنۍ په عمر و او هیڅ جرمي ریکارډ یې نه درلود. پولیسو د حمله کوونکي نوم نه دی خپور کړی او ویلي یې دي چې دوی هڅه کوي د قاتل انګېزه معلومه کړي.

د مینیسوټا د ماشومانو روغتون ویلي چې شپږ ماشومان د درملنې لپاره روغتون ته وړل شوي دي.

د امریکا د نړیوالې مذهبي آزادۍ کمیسیون (USCIRF) د هغو افغانانو لپاره د نوي خوندیتوب او لارو چارو غوښتنه کړې چې د مذهبي ځورونې سره د مخامخ کیدو خطر یې زیات دی.

د دې ادارې د اعلامیې له مخې چې د چارشنبې په ماښام خپره شوه، راغلي چې تر اوسه، طالبانو د اسلام د یوه تعبیر په عملي کولو سره هغه کسان چې مختلف نظرونه یا مذهبي عقیدې لري، تابع او په نښه کړي دي.

د دې ادارې رییسې ویکي هارټزلر له قوله راغلي:

"په څلورو کلونو کې، طالبانو په افغانستان کې مذهبي ازادۍ په بشپړه توګه له منځه وړې دي. ټول افغانان، د مذهبي اقلیتونو په ګډون، د ځورول کېدو له سخت خطر سره مخامخ دي. د طالبانو تش په نامه 'اخلاقي قانون' د ظلم یو سخت سیسټم نور هم پیاوړی کوي، په عامه او مذهبي ژوند کې د افغان ښځو ګډون له منځه وړي او مذهبي اقلیتونه د زیان له جدي خطر سره مخامخ کوي."

د دې میاشتې په پیل کې، USCIRF د طالبانو امربالمعروف و نهی عن المنکر د قانون په اړه یو راپور خپور کړ. د ۲۰۲۵ کال په خپل کلني راپور کې دې ادارې د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت ته سپارښتنه وکړه چې افغانستان د مذهبي ازادۍ د سیستماتیک، دوامداره او سختو سرغړونو له امله د ځانګړې اندیښنې وړ هیواد په توګه وپېژني.

طالبانو سمدستي په دې اړه څه نه دي ویلي خو مخکې یې ویلي چې دوی د ټولو مذهبي اقلیتونو حقونو ته ژمن دي.

د امریکا د فدرال استیناف محکمې د ۲۰۰۱ کال د سپتمبر د ۱۱مې د بریدونو او د افریقا په سفارتونو کې د ۱۹۹۸ کال د القاعده د بمي چاودنو د قربانیانو د کورنیو هغه هڅې رد کړې چې غوښتل یې د افغانستان بانک له کنګل شوي شتمنۍ څخه ملیاردونو ډالره تاوان ورکړل شي.

په مانهاټن کې د استیناف دوهمې محکمې وویل چې د نیویارک په فدرال ریزرف بانک کې ساتل شوي د افغانستان ۳.۵ ملیارد ډالر د بهرني حاکمیت د معافیت تر قانون (FSIA) لاندې خوندي دي.

د دې قانون له مخې دولتي شتمنۍ د جریمې په توګه نشي تر لاسه کېدای.

محکمې ټینګار کړی چې د افغانستان بانک (DAB)، یوه دولتي اداره ده او له همدې امله له هغو عریضو معافیت لري چې د طالبانو د حکومت پر ضد کیږي.

د قربانیانو کورنیو استدلال کړی و چې د افغانستان زیرمې باید د خسارې په توګه وکارول شي ځکه چې په هغو کلونو کې د طالبانو حکومت د دغو بریدونو تر شا د لاس لرونکې ډلې (القاعده) غړو ته خوندي ځای ورکړی و.

القاعدې د سپتمبر د یوولسمې بریدونو مسولیت منلی و چې په نیویارک، واشنګټن او پنسلوانیا کې یې نژدې ۳۰۰۰ کسان ووژل، او همداراز القاعده شبکې په ۱۹۹۸ کال کې په کینیا او تنزانیا کې د امریکا په سفارتونو بمي بریدونه وکړل، چې ۲۲۴ کسان یې ووژل.