د پکتیا یو شمېر اوسېدونکي په دې ولایت کې د برښنا د ویش په پڅ بهیر نیوکې کوي.

د پکتیا په مرکز ګردېز کې د یو شمېر هغو کلیو اوسېدونکي چې د برښنا د ویش په لومړي پړاو کې ورسره د پوښښ ژمنه شوې وه، وایي، لا هم له برښنا بې برخي دي او د دوی کلیو ته د برښنا ویش د چارو بهیر ډېر پڅ دی.

د پکتیا د مرکز ګردېز اوسېدونکی او مدني فعال جمیل الرحمن د برښنا ریاست ملامتوي، چې په خپلو چارو او ژمنو کې پاتې راغلی.

هغه وویل: "د تېرې په سیمه کې نږدې شل کلي لا هم د برښنا څخه بې برخې دي، ځینو ته کارونه روان دي، خو ډېر ورو روان دی، له تېر یوه کال راهیسې برښنا ریاست راسره ژمنې کوي، خو دوی هسې غلطول کوي او خلکو ته په وخت باندې کار نه کوي."

د پکتیا د برښنا ریاست مسئولین وایي، د پلان له مخې په لومړي پړاو کې د ګردېز اړوند سیمو ۱۶ زره کورنیو ته برښنا ورکوي، چې تردې مهاله ۸۵۰۰ مشترکینو ته برښنا ورکول شوې او لا هم د ورځې په منځني توګه تر پنځوسو نوي مشترکین له برښنا څخه برخمن کېږي.

د پکتیا د برښنا رئیس نصر الله مدد زی وایي، په وزې ځدراڼ ولسوالۍ کې د برښنا د نه ویش ستونزه په خلکو کې ده، چې د میترونو د نصب لپاره د قمیت د کمولو غوښتنه کوي.

ښاغلی مددزی د پایو تخریب که څه هم طبیعي افتونه بولي، خو وایي، د بیا ترمیم لپاره یې د شرکت سره تر یوې مودې قرارداد لري.

هغه زياتوي: "موږ تیار په شبکه کې برق لرو، که دوی نن هم وغواړي برق ورکولی شو، د پایو د نصب خبره چون ساحه غرنۍ ده نو طبیعي تخریبات لري خو شرکت سره د یو نیم کال قرارداد لرو، چې بیا تخریب په صورت کې به یي رغوي."

د پکتیا د برښنا رياست وایي، په راتلونکي کال کې د برښنا د پوښښ ساحه د احمدابا، سیدکرم، شواک او د ګردې څیړۍ ولسوالیو ته پراخوي، چې پر مهال به یې ۱۵ زره نوي کورنۍ له برښنا څخه برخمنې شي، خو د دې ولایت اوسېدونکي یې له پڅو چارو ګیله من دي او د ګړندیتوب غوښتنه یې کوي.

د امریکا متحده ایالتونو پر ایران هغه معافیتونه لغوه کړل چې د افغانستان د پراختیا او بیارغونې د مرستې لپاره یې دغه هېواد سره منلي وو.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په یوه بیان کې ویلي چې د معافیت لغوه کول د ولسمشر ډونالډ ټرمپ له خوا د ایران د رژیم د ګوښه کولو لپاره د اعظمي فشار پالیسۍ یوه برخه ده او د سپتمبر له ۲۹مې نافذیږي.

د بیان له مخې، دا معافیتونه په ۲۰۱۸ کال کې د ایران د ازادۍ او د وسلو د وېش د مخنیوي د قانون په اساس صادر شوي وو ترڅو د افغانستان د بیارغونې او اقتصادي پراختیا کې مرسته وکړي.

په دې کې ویل شوي چې د معافیت لغوه کیدو وروسته، هغه اشخاص چې په چابهار بندر کې فعالیت کوي یا په IFCA کې یاد شویو نورو فعالیتونو ښکیل دي ممکن د قانون له مخې له بندیزونو سره مخ شي.

د امریکا د معافیتونو په اساس ایران ته اجازه ورکړل شوې وه چې د چابهار په څېر پراختیايي پروژو کې چې افغانستان ته یې هم ګټه رسیږي فعالیت وکړي.

د طالبانو د حکومت د کار او ټولنیزو چارو وزارت وایي، قطر ته د ۳ زره افغان مسلکي کارګرو د استولو لپاره یې د نوم لیکنې لړۍ بشپړه کړه.

دغه وزارت پرون پنجشنبه ( د سنبلې ۲۷مه) یوه خبرپاڼه کې ویلي چې شاوخوا څلویښت زره کارګرانو دغو بستونو ته نوم لیکنه کړې چې په وینا یې، د بریالیو کسانو غوره کول به وخت ونیسي.

قطر تر دې وړاندې هم سلګونه مسلکي افغان کارګرو ته د کار زمینه برابره کړې ده.

د طالبانو د کار او ټولنیزو چارو وزارت ویلي، د ځوانانو د قاچاقي سفرونو د مخنیوي لپاره هڅه کوي چې سعودي عربستان، ازبکستان او د سیمې نورو هېوادونو کې افغانانو ته د قانوني کار زمینه برابره کړي.

دا په داسې حال کې ده چې د ملګرو ملتونو د موندنو له مخې بیکاري د افغان ځوانانو یو لوی رنځ دی او لا یې هم اوسنۍ کچه د اندیښنې وړ ده.

د طالبانو حکومت د ملګرو ملتونو د سرمنشي انتونیو ګوتیریش هغه څرګندونې غندلي چې افغانستان کې یې د ښځو په وړاندې اقدامات " احمقانه" بللي و.

ګوتیریش د سه شنبې په ورځ په نیویارک کې خبریالانو ته ویلي" هغه څه چې افغانستان کې روان دي، نه یوازې دا چې د منلو نه دي، بلکه احمقانه دي".

ګوتیریش دغه څرګندونې د مرستې رسونې په چارو کې د دوی د ښځینه کارکوونکو پر کار د طالبانو له خوا تازه لګول شوي بندیز ته په اشارې کړې دي.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد تېرماښام پر خپله ایکس پاڼه/ پخواني ټویټر لیکلي چې" د ملګروملتونو مشر باید د خپلو خبرو او الفاظو معنا ته متوجه وي او بې سنجشه توري ونه کاروي".

یوناما تیره اونۍ اعلان وکړ چې د طالبانو حکومت یې افغان ښځینه کارکوونکو ته دفترونو ته د تګ اجازه نه ورکوي او په خبره یې دا کار د طالبانو له پخوانۍ ژمنې سره په ټکر کې دی.

د افغانستان د کریکټ ملي لوبډله د سریلانکا په وړاندې له بیګنۍ ماتې وروسته د اسیا له سږني جامه حذف شوه.

د تیرې شپې په لوبه کې افغان لوبډلې سریلانکا ته د ۱۷۰ منډو هدف ورکړ، خو سریلانکا دغه هدف په نولسم اور کې پوره کړ او په شپږو ویکټو یې لوبه وګټله.

د افغانستان کریکټ بورد پر خپله فیسبوک پاڼه لیکلي " په ناهیلۍ سره د اسیا د ۲۰۲۵ کال د جام سفر پای ته ورسېد."

د اسیا جام په ( بي ګروپ) کې چې افغانستان یې غړی و، دا مهال سریلانکا او بنګله دیش د غوره څلورو لوبډلو پړاو ته لاره پيدا کړه او په ( اې ګروپ) کې بیا هند او پاکستان د جدول په سر کې دي.

افغانستان په دې جام کې په لومړۍ لوبه کې هانک کانګ ته ماته ورکړه، خو دویمه لوبه یې بنګله دیش او دریمه هغه یې سریلانکا ته بایلوده.

د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر وویل چې هڅه کوي د افغانستان د بګرام اډې کنټرول بیرته ترلاسه کړي.

ډونالډ ټرمپ د برتانیا له صدراعظم کایر سټارمر سره په ګډه خبري غونډه کې وویل، که چیرې د هغه د لومړۍ دورې په ترڅ کې له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو وتل ترسره شوي وای، نو هغه به بګرام له لاسه نه وای ورکړی.

ټرمپ زیاته کړه "موږ بګرام، چې د نړۍ یو له لویو هوايي اډو څخه دی، وړیا دوی (طالبانو) ته وسپاره."

ولسمشر ټرمپ دا هم وویل: "موږ هڅه کوو چې دا بیرته ونیسو ځکه چې دوی (طالبان) له موږ څخه ځینو شیانو ته ضرورت لري."

ټرمپ تر دې مخکې هم ورته څرګندونې کړې وې، خو ده د سپتمبر په اتلسمه دا هم وویل: "یو له هغو دلیلونو څخه چې موږ بګرام غواړو دا دی چې دا له هغه ځای څخه یو ساعت لرې دی چې چین خپلې اټومي وسلې جوړوي."

امریکایي سرتیري د ۲۰۲۱ کال په اګست کې دوې اونۍ وروسته په بشپړ ډول له افغانستان څخه ووتل چې طالبانو بیاځلي کابل ونیو.

سعودي عربستان او پاکستان په خپلو کې دوه اړخیز دفاعي تړون لاسلیک کړ.

د پاکستان د صدراعظم دفتر پرون په یوه بیان کې وویل، له سعودي عربستان سره د دفاعي موافقې له مخې پر هر لوري چې حمله وشي، دوهم هېواد به یې پر ځان حمله وګڼي.

دا دفاعي تړون داسې مهال لاسلیکېږي چې پاکستان یوازې څو میاشتې مخکې له خپل اټومي سیال هند سره لنډه جګړه وکړه.

د هند د بهرنیوچارو وزارت ویاند رندیر جیسوال نن پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې ولیکل چې هند له دې پرمختګ څخه خبر دی او خپل امنیت او د سیمې ثبات ته د دې پرمختګ عواقب څېړي.

په داسې حال کې چې په سیمه کې ناامني پراخه شوې ده دا اقدام به د ریاض او اسلام آباد ترمنځ د څو لسیزو همکاري نوره هم پیاوړې کړي.

ټاکل شوې چې د افغانستان د کرکټ ملي لوبډله نن د آسیا د کرکټ د اتلولۍ لوبو په ترڅ کې له سریلانکا سره مسابقه وکړي. دا لوبه د افغانستان د ټیم لپاره برخلیک ټاکونکې ده. که یې وګټي نیمه پایلوبې ته وځي او که یې وبایلله له دې جامه وځي.

تر دې مخکې، افغانستان په دې جام کې خپله دویمه لوبه د بنګله دیش په وړاندې د اتو منډو په توپیر وبایلله.

افغانستان په اسیايي جام کې په ( ب) ګروپ کې د بنګله دیش ترڅنګ له هانګ کانګ او سریلانکا سره یوځای شوی دی.

پرون د دې جام لوبه د پاکستان او متحده عربي اماراتو ترمنځ وشوه، چې پاکستان لوبه د ۴۱ منډو په توپیر وګټله او نیمه پایلوبې ته یې لاره پیدا کړه.

د دې جام فاینل لوبه به د سپتمبر په ۲۸مه ترسره شي.

د افغانستان لپاره د بریتانیا ځانګړی استازی ریچارد لینزي وایي چې هیواد یې د افغانستان په ختیځ کې له زلزله ځپلو سره د ۳ ملیون پونډو چې څه باندې څلورملیون ډالره کیږي، اضافي مرسته کوي. ښاغلي لینزي د نوې مرستې دغه اعلان د چهارشنبې په ورځ په خپله ایکس پاڼه کې په یوه بیان کې وکړ. د نوموړي په خبره دغه مرستې به چې له ښځو او نجونو سره کیږي، پکې روغتیایي خدمات، د پاکو اوبورسولو، سرپناه او روغتیایي حیاتي بستې شامل دي.

د اګسټ د ۳۱ زلزلې چې شدت یې د ریښتر په کچه ۶،۱ ثبت شوی، د طالب چارواکو په وینا له ۲۲۰۰ زیات کسان مړه کړی او نژدې ۴ زره یې ټپیان کړي دي.

ملګروملتونو د افغانستان په ختیځ په تیره بیا کونړ کې د زیانمنو شویو وضعیت ډیرخراب بللی او د هغو د لاسنیوي لپاره یې د ۱۳۹ ملیون ډالرو مرستې غوښتنه کړې ده.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او د یوناما د دفتر مشره روزا اوتونبایووا وایي، په داسې حال کې چې افغانستان واک ته د طالبانو له بیا رسیدو وروسته د شخړو د نسبي کمیدو شاهد دی خو د دې په خبره په دې هیواد کې بشري وضعیت، اقتصادي او د بشري حقوقو وضعیت د پام وړخراب شوی دی. د ملګروملتونو د خبري سایټ UN News د چهارشنبې د ورځې د راپورله مخې میرمن اوتونبایووا دغه څرګندونې د افغانستان په اړه د ملګروملتونو د امنیت شورا غونډې ته وکړې.

هغې ټینګار وکړچې د ښځو او نجونو په وړاندې د طالبانو تګلارې بیخي واضح دي او د دوی د همدې سختو تګلارو او محدودیتونو له امله یو نسل له جدي خطرسره مخامخ دی. د دې په ټکو دغه وضعیت کولای شي اوږدمهاله ډیرزیانونه دې هیواد ته واړوي. UN Newsد نړیوال بانک په حواله وایي چې د طالبانو ترواک لاندې افغانستان کې له شپږم ټولګې پورته د نجونو پرزده کړو بندیز په کال کې افغانستان ته شاوخوا ۱،۴ ملیارډ ډالره اقتصادي زیان رسوي.

د طالبانو د واکمنۍ څه باندې څلورکاله پوره شوي خو پرښځو او نجونو د سختو محدودیتونو او د بشري حقونو د ځینو نورو سرغړونو په خاطریې حکومت تراوسه نړیوال مشروعیت ندی خپل کړی.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق، یونیسف، وايي چې نن څلور کاله کیږي چې افغان نجونې له ثانوي زده کړو څخه محرومې شوې دي.

طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې واک ته له بیارسیدو وروسته له شپږم ټولګي پورته د ښوونځیو دروازې د ښځینه زده کونکو پرمخ تړلي.

یونیسف د چهارشنبې په ورځ، د سپتمبر په ۱۷مه، پرایکس پاڼه لیکلي چې زده کړې د بشراساسي حق دی.

دې ادارې وویل چې دوی به د ملګروملتونو د تعلیمي، علمي او فرهنګي ادارې، یونسکو په همکارۍ په افغانستان کې د هرې نجلۍ د ملاتړ لپاره هره ممکنه هڅه وکړي چې دوی له لومړني ښوونځي څخه ترمنځني ښوونځي او ورهاخوا ښوونځي ته لاړې شي.