د افغانستان د بشر حقونو خپلواک کمېسیون وايي، د ۲۰۲۰ میلادي کال د لومړۍ میاشتې ملکي تلفاتو اندېښمن کړي.

د افغانستان د بشر حقونو خپلواک کمېسیون وايي، په داسې حال کې چې د تیر ۲۰۱۹ میلادي کال په وروستیو درېو میاشتو کې د ملکي تلفاتو کچه د پام وړ راکمه شوې وه خو د ۲۰۲۰ میلادي کال په لومړۍ میاشت کې ملکي کسانو ته مرک ژوبله د ژورې اندېښنې وړ ده.

د دې کمېسیون ویاند شکرالله مشکور د یک شنبې په ورځ له ازادي راډيو سره په خبرو کې وویل.

هغه زیاته کړه: "د تیر میلادي کال په ورستیو میاشتو کې د ملکي تلفاتو کچه کمه وه خو د روان کال په لومړي میاشت کې د کورنیو جګړو او هوايي بریدونو له کبله ملکي تلفاتو په اړه ژوره اندېښنه لرو او په دې تړاو به موږ تر راتلونکو دوو ورځو پورې له رسنیو سره خپلې ورستي موندنې شریکې کړو."

ښاغلي مشکور دا جزیات هم ورنه کړل چې دا تلفات ملکیانو ته د جګړې د کومې لوري له خوا ډېر اوښتي دي.

خو د نوموړي په خبره، د حکومتي ځواکونو او دغه شان د نړیوالو ځواکونو په عملیاتو کې د ملکي وګړو مرګ ژوبله د حکومت او خلکو تر منځ واټن زیاتوي او د نظام مشروعیت تر پوښتنې لاندې راولي.

د افغانستان دبشرد حقونو خپلواک کمېسیون په داسې حال کې دغه اندېښنې څرګنده وي چې د یو شمېر راپورنو پر بنسټ د روانې لمریزې میاشتې په ۱۱ مه نېټه د بادغیس به مقر ولسوالۍ کې د هوايي برید له امله د یوې کورنۍ درې غړي چې دوه ماشومان او یوه ښځه هم په کې شامل وه وژل شول چې ځايي چارواکو بیا دغه پېښه یوه بمې چاودنه یاده کړه.

دغه شان د کندز د ځایي چارواکو په تایید په کندز ولایت کې د تېرې پنجشنبې پرمازدیګر په یو هوایي برید کې د دوو ښځو او دوو ماشومانو په ګډون څلور تنه ووژل شول.

ها خوا بیا په بلخ کې هم د روانې لمریزې میاشتې په ۶ مه نېټه د ۲۰۹ شاهین قول اردو اړوند هوايي ځواکونو په یو هوايی برید کې درې ښځې او درې ماشومان وژل شوي دي چې د ځایي چارواکو په وینا د پیښې د څرنګوالي په اړه څیرنې روانې دي.

دغه شان د طالبانو له خوا هم په بیلابیلو بریدونو کې د ملکي تلفاتو راپورونه ورکړل شوي دي.

د ملکیانو دغو وژنو د خلکو پراخ غبرګنونه هم له ځانه سره درلودل.

د افغانستان د دفاع وزارت بیا وايي د افغان ځواکونو له خوا د شویو بریدونو په اړه چې ملکیانو ته په کې تلفات اوښتي څېړنه کوي.

دا په داسې حال کې ده چې مخکې تر دې هم د افغان ځواکونو د هغو عملیاتو په اړه چې ملکیانو ته په کې مرګ ژوبله اوښتي د څېړنو خبره شوې خو نتیجه یې له خلکو او رسنیو سره نه ده شریکه شوې.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق وویل چې په افغانستان کې د طالبانو له حکومت سره د لوړې کچې دوه اړخیزې اړیکې له اوږدې وقفې وروسته بیا پیل شوې دي.

هغه د پنجشنبې په ورځ ناوخته په یوه بیان کې وویل چې پاکستان به د طالبانو له چارواکو سره کار وکړي ترڅو د افغانستان په ګډون درې اړخیز او څو اړخیز ډیپلوماتیک میکانیزمونه بیا فعال کړي.

په دې میکانیزمونو کې د روسیې په ګډون یوشمیر ګاونډیان، د پاکستان افغانستان او چین درې اړخیز لورې، ازبکستان او ایران سره مذاکرات شامل دي.

په ورته وخت کې، محمد صادق د پنجشنبې په ورځ د افغانستان لپاره د چین له ځانګړي استازي یو شیاویونګ سره د افغانستان په شمول د درې اړخیزې پروسې د بیا پیلولو او د پخوانیو تړونونو د تعقیب لپاره انلاین خبرې وکړې.

نوموړي وویل، دا وړاندیز به ډېر ژر له افغان حکومت سره شریک شي.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړی استازی د چهارشنبې په ورځ کابل ته تللی و او د طالبانو د بهرنیو چارو د وزیر امیر خان متقي په ګډون یې له یوشمیر چارواکو سره لیدلي و.

هغه د کابل له سفر وروسته خپله غونډه رغنده وبلله، او زیاته یې کړه چې د دوی خبرې له حساسو او ستراتیژیکو موضوعاتو راڅرخیدې، خو هغه نور وضاحت ورنه کړ.

له هغه وخته چې طالبانو بیاځلي کابل نیولی دی، د پاکستاني سرحدي ځواکونو او طالبانو ترمنځ څو ځله نښتې شوي دي، او د دواړو خواوو ترمنځ اړیکې په بې ساري ډول سړې شوې دي.

پاکستان پر افغان طالبانو تور لګولی چې د تحریک طالبان پاکستان (ټي ټي پي) غړیو ته پناه ورکوي؛ دا هغه تور دی چې د افغانستان اوسني واکمنانو تل رد کړی دی.

د افغانستان لپاره د یونیسف رییس تاج الدین اویوال، د پنجشنبې په ورځ، په خپله ایکس پاڼه لیکلي چې له ۱.۵ ملیون څخه ډیر ماشومان د خوارځواکۍ له جدي خطر سره مخ دي.

یونیسف زیاته کړه چې د نړیوالو مالي مرستو د کمېدو په سبب د ژوند ژغورونکو معالجوي خوړو (RUTF) له سخت کمښت سره مخ دی؛ هغه مهم مواد چې د شدیدې خوارځواکۍ لرونکو ماشومانو د درملنې لپاره اړین دي.

د ملګرو ملتونو دې ادارې په دې برخه کې د بیړنۍ مرستې غوښتنه کړې ده.

مخکې له دې، د خوړو نړیوال پروګرام هم ویلي وو چې د تمویل د نشتوالي له امله، په افغانستان کې د ماشومانو د خوارځواکۍ د مخنیوي او مبارزې پروګرامونه به د مې تر میاشتې پورې وځنډول شي.

دې ادارې وویل چې په راتلونکو شپږو میاشتو کې په هیواد کې د خوراکي توکو د حیاتي مرستو د ساتلو لپاره په بیړني ډول ۵۵۵ ملیون ډالرو ته اړتیا لري.

یو افغان ځوان چې د امریکا په اوکلاهوما ښار کې د ټاکنو په ورځ د برید د پلان په تور نیول شوی وو په خپل جرم اعتراف کړی.

د څارنوالانو په خبره اتلس کلن عبدالله حاجي زاده چې د اوکلاهوما په مور Moore کې اوسېده، د ترهګرۍ برید لپاره د وسلو او مهماتو د ترلاسه کولو او دسیسې جرم منلی.

عبدالله، چې د نیول کېدو پر مهال ۱۷ کلن و، د سزا په تمه دی او تر ۱۵ کلونو پورې په بند او دوه نیم لکو ډالرو جریمې سره مخ دی.

د محکمې اسناد ښيي حاجي زاده د زندان د دورې له تېرولو وروسته له امریکا څخه د ایستل کېدو له پرېکړې سره موافقه ښوولې.

د پنجشنبې په ورځ د عبدالله حاجي زاده وکیل، جیف بایرز سره پاتې شوي ټیلیفوني او بریښنالیک پیغامونه سمدلاسه هغه ته بېرته نه دي سپارل شوي.

د حاجي زاده ملګری – تورن، ۲۷ کلن، ناصر احمد توحیدي، چې پخوا یې په افغانستان کې د امریکا د پوځي تاسیساتو لپاره د امنیتي ساتونکي په توګه کار کاوه، اوس مهال د اسلامي دولت ډلې ته د مادي ملاتړ چمتو کولو او د توطیې جوړولو په تور د محاکمې په تمه دی.

څارنوالان ادعا کوي چې حاجي زاده او توحیدي د AK-47 ټوپکونو او مهماتو ترلاسه کولو لپاره اقدام کړی وو او پلان یې درلود چې تېر کال د ټاکنو په ورځ د خلکو ګڼه ګوڼه هدف وګرځوي او برید ترسره کړي.

د ملګرو ملتونو کارپوهانو په طالبانو غږ کړی چې سمدستي اعدام او نورې ټولې بدني سزاوې بندې کړي.

دغو کارپوهانو په یوه اعلامیه کې چې پرون د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا خپره کړې د طالبانو له خوا د اعدام وروستۍ پېښې په کلکه غندلي دي.

د ملګرو ملتونو دغو کارپوهانو اعدام او نورې سزاوې غیر انساني او د نړیوالو قوانینو په خلاف بللي.

د طالبانو حکومت تېره اوونۍ څلور کسان په بادغیس، فراه او نیمروز کې د خلکو مخته اعدام کړل.

د ملګرو ملتونو د کارپوهانو ډلې د اعدام دغو پېښو ته په شارې ویلي چې په عام محضر کې د اعدام تطبیق هېڅکله ان له دیني پلوه د دوی په خبره د توجیه وړ نه دی.

ملګرو ملتونو ویلي چې اعدامونه وحشت زیاتوي او ټولنه د تاوتریخوالي په وړاندې بې حسه کوي.

د ملګرو ملتونو په دغه اعلامیه کې یاده شوې چې طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې لس کسان اعدام کړي دي.

که څه هم د ملګرو ملتونو په شمول ګڼو نړیوالو بنسټونو او بشرپالانو له طالبانو مخکې هم غوښتي چې اعدام او نورې سزاوې بندې کړي خو د طالبانو حکومت وايي شریعت تطبیقوي.

د روسیې سترې محکمې نن پنجشنبه طالبان د ترهګریزو ډلو له نوملړه لرې کړل.

اسوشیتید پریس خبري اژانس دا کار د طالبانو لپاره " دیپلوماتیکه بریا" بللې.

روسیې په ۲۰۰۳ کال کې طالبان د ترهګرو ډلو په نوملړ کې شامل کړي وو.

تر دې وړاندې د روسي د کابینې یوشمېر غړو له ولسمشر پوتین نه غوښتي وو چې طالبان له دې نوملړه وباسي.

هغه مهال روسي چارواکو ویلي و چې دوی د طالبانو د حکومت رسمیت پيژندنې ته ګامونه جدي کړي دي.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ سرپرست وزیر نورالدین عزیزي په اسلام اباد کې له خپل پاکستاني سیال جام کمال خان سره د دواړو هیوادونو ترمنځ د شته ترانزیتي ستونزو په اړه خبرې وکړې.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت نن ( پنجشنبه د حمل ۲۸مه) په یوه بیان کې څرګنده کړه چې په دې غونډه کې د څلرویشت ساعتونو په مخ د تورخم بندر د فعالیت، د غلام خان بندر له لارې دوه اړخیزه سوداګري، د دواړو هیوادونو له لارې د بار وړونکو موټرو تګ راتګ، بانکي تضمین او د بندرونو د تنظیم لپاره د جامع میکانیزم د رامنځته کیدو په اړه بحثونه او خبرې شوې دي.

په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت ویلي دي چې دواړو لوریو ترمنځ به بیلابیلې تخینکې غونډې ترسره شي چې پکې داسې پریکړې وشي چې دوه اړخیزه سوداګري وده وکړي.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ د سرپرست وزیر په مشرۍ پلاوی پرون په درې ورځني سفر اسلام اباد ته ورسید.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ سرپرست وزیر نورالدین عزیزي په اسلام اباد کې له خپل پاکستاني سیال جام کمال خان سره د دواړو هیوادونو ترمنځ د شته ترانزیتي ستونزو په اړه خبرې وکړې.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت نن په یوه بیان کې څرګنده کړه چې په دې غونډه کې د څلرویشت ساعتونو په مخ د تورخم بندر د فعالیت، د غلام خان بندر له لارې دوه اړخیزه سوداګري، د دواړو هیوادونو له لارې د بار وړونکو موټرو تګ راتګ، بانکي تضمین او د بندرونو د تنظیم لپاره د جامع میکانیزم د رامنځته کیدو په اړه بحثونه او خبرې شوې دي.

په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت ویلي دي چې دواړو لوریو ترمنځ به بیلابیلې تخینکې غونډې ترسره شي چې پکې داسې پریکړې وشي چې دوه اړخیزه سوداګري وده وکړي.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ د سرپرست وزیر په مشرۍ پلاوی پرون په درې ورځني سفر اسلام اباد ته ورسید.

د اوکراین پر جنوب ختیځ ښار دنیپرو د روسیې د بې پیلوټه الوتکې په برید کې دوه میرمنې او یو ماشوم وژل شوی او د درې ماشومانو په ګډون ۳۱ تنه ټپیان شوي دي.

د سیمې والي سیرهي لیساک تېره شپه پر خپل ټېلګرام چېنل لیکلي چې د پروني برید د ټپيانو له ډلې ۵ یې تر درملنې وروسته له روغتونه رخصت شوي دي.

د دنیپرو ښاروال ویلي چې برید د ښاروالۍ ودانۍ ته په سل متري واټن کې شوی چې له کبله یې شاوخوا ۱۵ هستوګنیز کورونه تخریب شوي دي.

د برید له ځایه په خپرو شویو ویډیوګانو کې د اور لمبې او د اور وژونکو د ژغورنې هڅې ښکاري.

پر اوکراین په دې وروستیو کې دغه خونړي بریدونه داسې مهال کیږي چې دغې جګړې ته اوس په نړیواله کچه د پای ته رسولو هڅې هم ډېرې شوي دي.

د امریکا دوه لوړپوړي چارواکي نن پنجشنبه ( د حمل ۲۸مه) په پاریس کې د اوکراین د جګړې په پای ته رسولو او له ایران سره د امریکا د احتمالي شخړې پر مخنیوي خبرې کوي.

د متحدو ایالتونو د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو او د منځني ختیځ لپاره یې ځانګړی استازی سټیف ویټکوف د فرانسې له ولسمشر ایمانویل مکرون سره د خبرو په هدف پاریس ته رسیدلي دي.

رویټرز لیکلي چې امریکایي چارواکي به د روسیې په اړه د اروپایي ټولنې اندیښنې اوري او د اوکراین د سولې د پلان پر څرنګوالي به خبرې کوي.

اروپایي مشران د ټرمپ پر هغې ډيپلوماسۍ خفه دي چې د اوکراین په جګړه کې یې خپله اوکراین پړ بللی دی.

د منځني ختیځ لپاره به د امریکا استازی له پاریس وروسته روم ته ولاړ شي او هلته به د ایران د بهرنیو چارو له وزیر عباس عراقچي سره د ایران د اټومي پروګرام پر سر خبرې وکړي.

ټرمپ تر دې وړاندې خبرداری ورکړی که ایران له اټومي پروګرامونو لاس وانخلي، د اسراییل په وسیله به برید پرې وکړي.

یوه الوتکه چې ۱۳۸ افغان کډوال پکې سپاره وو، له اسلام اباد څخه د جرمني لایپزیګ ښار ته ورسیده.

د جرمني د بهرنیو چارو وزارت ویاند وویل چې ټولو افغانانو د "مشروط قانوني استوګنې جوازونه" ترلاسه کړي دي.

د جرمني د کورنیو چارو وزارت ویلي چې په پناه غوښتونکو کې ۴۵ ماشومان، ۷۶ ښځې او ۶۲ نارینه شامل دي.

دوی به لومړی د مرکزي جرمني د کډوالو کمپ ته ولیږدول شي او په راتلونکو دوو اونیو کې به نورو ښارونو ته وویشل شي.

سږ کال درې نورو الوتکو ۴۶۱ افغان کډوال جرمني ته لیږدولي.

د جرمني د بهرنیو چارو وزارت وايي چې نږدې ۲۶۰۰ "زیان منونکي" افغانان لا هم جرمني ته د لېږد په تمه دي.

دا هغه افغانان دي چې وايي د طالبانو د واکمنۍ لاندې په افغانستان کې د دوی ژوند په خطر کې دی.

د جرمني د بهرنیو چارو وزارت ویاند د دې پوښتنې په ځواب کې چې زیانګالي افغانان به د پاکستان د حکومت لخوا د جبري ایستلو له خطر سره مخ نشي، وویل: "موږ د پاکستاني چارواکو سره نږدې همغږي لرو او ژمن یو چې د هغو کسانو سره مرسته وکړو چې د لیږد ژمنه یې شوې ده."