د افغانستان د بشر حقونو خپلواک کمېسیون وايي، د ۲۰۲۰ میلادي کال د لومړۍ میاشتې ملکي تلفاتو اندېښمن کړي.

د افغانستان د بشر حقونو خپلواک کمېسیون وايي، په داسې حال کې چې د تیر ۲۰۱۹ میلادي کال په وروستیو درېو میاشتو کې د ملکي تلفاتو کچه د پام وړ راکمه شوې وه خو د ۲۰۲۰ میلادي کال په لومړۍ میاشت کې ملکي کسانو ته مرک ژوبله د ژورې اندېښنې وړ ده.

د دې کمېسیون ویاند شکرالله مشکور د یک شنبې په ورځ له ازادي راډيو سره په خبرو کې وویل.

هغه زیاته کړه: "د تیر میلادي کال په ورستیو میاشتو کې د ملکي تلفاتو کچه کمه وه خو د روان کال په لومړي میاشت کې د کورنیو جګړو او هوايي بریدونو له کبله ملکي تلفاتو په اړه ژوره اندېښنه لرو او په دې تړاو به موږ تر راتلونکو دوو ورځو پورې له رسنیو سره خپلې ورستي موندنې شریکې کړو."

ښاغلي مشکور دا جزیات هم ورنه کړل چې دا تلفات ملکیانو ته د جګړې د کومې لوري له خوا ډېر اوښتي دي.

خو د نوموړي په خبره، د حکومتي ځواکونو او دغه شان د نړیوالو ځواکونو په عملیاتو کې د ملکي وګړو مرګ ژوبله د حکومت او خلکو تر منځ واټن زیاتوي او د نظام مشروعیت تر پوښتنې لاندې راولي.

د افغانستان دبشرد حقونو خپلواک کمېسیون په داسې حال کې دغه اندېښنې څرګنده وي چې د یو شمېر راپورنو پر بنسټ د روانې لمریزې میاشتې په ۱۱ مه نېټه د بادغیس به مقر ولسوالۍ کې د هوايي برید له امله د یوې کورنۍ درې غړي چې دوه ماشومان او یوه ښځه هم په کې شامل وه وژل شول چې ځايي چارواکو بیا دغه پېښه یوه بمې چاودنه یاده کړه.

دغه شان د کندز د ځایي چارواکو په تایید په کندز ولایت کې د تېرې پنجشنبې پرمازدیګر په یو هوایي برید کې د دوو ښځو او دوو ماشومانو په ګډون څلور تنه ووژل شول.

ها خوا بیا په بلخ کې هم د روانې لمریزې میاشتې په ۶ مه نېټه د ۲۰۹ شاهین قول اردو اړوند هوايي ځواکونو په یو هوايی برید کې درې ښځې او درې ماشومان وژل شوي دي چې د ځایي چارواکو په وینا د پیښې د څرنګوالي په اړه څیرنې روانې دي.

دغه شان د طالبانو له خوا هم په بیلابیلو بریدونو کې د ملکي تلفاتو راپورونه ورکړل شوي دي.

د ملکیانو دغو وژنو د خلکو پراخ غبرګنونه هم له ځانه سره درلودل.

د افغانستان د دفاع وزارت بیا وايي د افغان ځواکونو له خوا د شویو بریدونو په اړه چې ملکیانو ته په کې تلفات اوښتي څېړنه کوي.

دا په داسې حال کې ده چې مخکې تر دې هم د افغان ځواکونو د هغو عملیاتو په اړه چې ملکیانو ته په کې مرګ ژوبله اوښتي د څېړنو خبره شوې خو نتیجه یې له خلکو او رسنیو سره نه ده شریکه شوې.

د طالبانو دفاع وزارت ویلي چې د دوشنبې په ورځ یې د هیلیکوپترو په ۸۳ پروازونو کې ۱۰۰۰ تنه ټپيان له زیانمنو شویو سیمو انتقال کړي.

په کونړ کې چې د دوشنبې په شپه زورورې زلزلې ولړزاوه ځینو زیانمنو سیمو ته ځمکنۍ لارې ډېرې پېچلې دي او یواځې د هوا له لارې ورتګ ممکنه دی.

د طالبانو حکومت ویلي چې دوی هڅه کوي د ډېرو پروازونو په ترسراوي سره په سیمه کې ایسار ټپیان او مړي صحي مراکزو ته انتقال کړي.

د لارو خرابولي په سیمه کې د مرستو د رسولو بهیر هم ټکنی کړی او د دوشنبې تر ناوخته هم په زلزله کې د مړو شویو خلکو جسدونه تر خاورو لاندې پاتې وو.

راشدخان په شل اووریزو نړیوالو سیالیو کې د ډېرو ویکټو د ترلاسه کولو ریکارډ جوړ کړ.

د افغانستان د کرکټ لوبډلمشر او د نړۍ مشهوره کرکټر راشدخان په نړیوالو شل اورویزو سیالیو کې ۱۶۵ ویکټې بشپړې کړې.

هغه په دې کار سره پخوانی ریکارډ چې د نیوزیلندي باولر ټېم ساوتي د ۱۶۴ ویکټو وو مات کړ.

راشدخان بېګا د متحده عرب اماراتو په وړاندې لوبه کې درې وېکټې ترلاسه کړې.

خان په تجارتي او غیرنړیوالو شلو اووریزو لوبو کې هم د تر ټولو زیاتو ۶۶۴ وېکټو ریکارډ لري.

پاکستان کې د میشتو POR کارت لرونکوافغان کډوالو د پاته کیدو مهلت پرون پای ته ورسیده او اسلام اباد ویلي چې سر له نن به دوی افغانستان ته ستنوي.

ملګري ملتونه وايي شاوخوا یو اعشاریه ۴ میلیونه افغان کډوال پاکستان کې د POR کارتونه لري.

د دې کډوالو د کارتونو موده دوه میاشتې وړاندې، د جون په ۳۰مه پای ته رسیدلې، خو پاکستان یې له تمدید ډډه کړې .

بلخوا د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو عالي کمشنرۍ UNHCR افغانستان ته د ستنوشویو کډوالو اړتیاوو ته د رسیدو لپاره په نړیوالو د مرستې غږ کړی.

د ملګرو ملتونو دغه اداره وايی سږ کال شاوخوا دوه ملیونه او درې لکه افغانان اکثریت د فشار لاندې له ایران او پاکستان خپل هیواد ته ستانه شوي دي.

د UNHCR اداره وايی دغه کډوال داسې یوهیواد ته ستانه شوي چې د استقبال لپاره یې امادګی نلري.

ملګري ملتونه وايي له هرو لسو بالغو افغانانو څخه نهه تنه یې د نجونو د زده کړو د حق ملاتړ کوي.

ملګرو ملتونو په اکس ټولنیزه شبکه کې خپل یو پوست کې لیکلي دي چې له کومې ورځې چې طالبان د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې واک ستانه شوي په تیرو څلورو کلونو کې د ښځو د حقوقو د بحران کچه او شدت مخ په زیاتیدو دي.

تردې مخکې ، د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې مشرې سوفیا کالتورپ د جمعې په ورځ په جینیوا کې یوې خبرې غونډې ته وویل چې دیوې نظرپوښتنې له مخې دافغانستان نوي په سلو کې خلک په ښارونو او کلیو کې د نجونو د زده کړو ملاتړ کوي.

طالبانو له شپږم ټولګي پورته د نجونو او ښځو پر زده کړو بندیز لګولی دی.

په داسې حال کې چې پاکستان کې د پی او آر کارټ لرونکو افغان کډوالو د پاته کیدو مهلت سبا دوشنبې پای ته رسیږي، تیره ورځ شاوخوا ۱۴۸۰ کورنۍ له پاکستان افغانستان ته ستنې شوي دي.

د طالبانو ترکنټرول لاندې د باختر دولتي خبري آژانس رپوټ ورکوي چې لدې جملې ۱۳۰۸ کورنۍ د تورخم له لارې ، ۱۴۵ کورنۍ د سپین بولدک ، ۱۵ کورنۍ د پکتیا د انګورو اډې ، او ۹ کورنۍ د هلمند د بهرامچې دبندر له لارې افغانستان ته ستنې شوي دي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمشنرۍ ( یو.ان.ایچ.سي.ار) وایي، شاوخوا یو اعشاریه ۴ میلیونه افغان کډوال پاکستان کې د POR کارتونه لري.

د پاکستان د کورنیو چارو وزارت ویلي، د سپتمبر له لومړۍ نیټې وروسته به دغه ډله افغانان په زور افغانستان ته ستنوي.

د دې کډوالو د کارتونو موده دوه میاشتې وړاندې، د ۲۰۲۵ کال د جون په ۳۰مه پای ته رسیدلې، خو پاکستان یې له تمدیدېدو ډډه کړې ده.

په متحده عربي اماراتو کې د کوربه هېواد او افغانستان او پاکستان د کریکټ د درې اړخیزې لوبلړۍ په ترڅ کې سبا دوشنبه د افغانستان او اماراتو لوبډلې لوبه لري.

دغه لوبه دوشنبه د کابل په وخت د ماښام په ۷ نیمو بجو د شارجې په کریکټ لوبغالي کې پيلیږي.

په دغې لوبلړۍ کې تراوسه د پاکستان-افغانستان او پاکستان-اماراتو ترمنځ یوه یوه لوبه شوې چې دواړه هغه پاکستان ګټلې دي.

افغان لوبډله د همدې اونۍ د سه شنبې په ورځ له پاکستان سره دویمه لوبه لري.

په پاکستان کې ( پي.او.ار) کارت لرونکو افغان کډوالو ته ورکړل شوی مهلت سبا دوشنبه ( د سپتمبر لومړۍ نیټه) پای ته رسیږي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمشنرۍ ( یو.ان.ایچ.سي.ار) وایي، شاوخوا یو اعشاریه ۴ میلیونه افغان کډوال پاکستان کې دغه کارتونه لري.

د پاکستان د کورنیو چارو وزارت ویلي، د سپتمبر له لومړۍ نیټې وروسته به دغه ډله افغانان په زور افغانستان ته ستنوي.

د دې کډوالو د کارتونو موده دوه میاشتې وړاندې، د ۲۰۲۵ کال د جون په ۳۰مه پای ته رسیدلې، خو پاکستان یې له تمدیدېدو ډډه کړې ده.

کډوالو ته ورکړل شوی مهلت داسې مهال پای ته په رسیدو دی چې افغانستان ته د پاکستان له خوا د کډوالو تګ زیات شوی دی.

د کډوالو ستونزو ته د رسیدو په برخه کې د طالبانو د حکومت ځانګړي کمیسیون ویلي، پرون شنبه له پاکستانه شاوخوا شپږ زره کډوال افغانستان ته را اړول شوي دي.

د طالبانو حکومت نوی قانون خپور کړی چې پر بنسټ يې شاعران د نجونو او هلکانو ترمنځ د عاشقانه اړیکي په اړه له شعر ویلو منعه شوي دي.

دغه قانون د مشاعرو د تنظیم په نوم په رسمي جریده کې خپور شوی دی.

د قانون په یوه برخه کې راغلي، "شعر باید د مجازي مینې، ناروا غوښتونو او احساساتو خالي وي".

د دغه قانون له مخې، شاعران د دموکراسۍ، کمونیزم، فیمینزم او ورته نورو مسایلو په اړه د شعر ویلو هم راګرځول شوي دي.

قانون د طالبانو اطلاعاتو او فرهنګ وزارت ته صلاحیت ورکړی چې " سرغړونکي د اسلامي شریعت" سره سم مجازات کړي.

طالبانو په تیرو څلورو کلونو کې له شاعرانو او هنرمندانو سربیره پر رسنیو هم پراخ بندیزونه لګولي دي.

د طالبانو د حکومت د عامې روغتیا وزارت نن شنبې د افغانستان په خیتځ ننګرهار، کونړ، نورستان او لغمان ولایتونو کې د پولیو یا ګوزڼ ناروغۍ د واکسین د کمپاین د پیل خبر ورکړی دی.

د دغه وزارت ویاند شرافت زمان امرخیل په یوه ویډیو پیغام کې ویلي، " په دې کمپاین کې به له یو اعشاره څلور میلیونو ډیر له پنځه کلونو کم عمره ماشومان واکسین شي".

د شرافت په ټکو، د واکسینو دا پیل شوی کمپاین به د سپټمبر میاشتې تر ۸مې نیټې دوام وکړي.

پولیو یا ګوزڼ چې یوه ویروسي ناروغي دي په ماشومانو کې د دایمي فلج سبب کیږي.

افغانستان او پاکستان په نړۍ کې یوازیني هېوادونه دي چې لا هم په کې د ګوزڼ ویروس شتون لري.

په ننګرهار کې د تیرې شپې د وروښتونو او سیلابونو له کبله پنځه کسان مړه او ۱۵نور ټپیان شوي دي.

د دې ولایت د والي ویاند احسان الله عثماني رسنیو ته په رالیږلي ویډیو پیغام کې ویلي، " دا تلفات په سپین غر، اچین، چپرهار او سره رود ولسوالیو کې اوښتي دي".

د عثماني په ټکو، دغو وروښتونو او سیلابونو د خلکو کورونو ته د زیان سربیره کرنیزې ځمکې او عامه ځایونه هم ویجاړه کړې دي.

په وروستیو کې د ننګرهار سربیره سیلابونو په یو شمیر نورو ولایتونو کې هم ځاني او مالي زیانونه اړولي دي.