بحران آلوده‌گی هوا در شهرهای افغانستان؛ هشدار سازمان ملل از تهدید جدی سلامت مردم

فیصل یکی از باشنده‌های ناحیه هشتم شهر کابل است.

او که از آلوده‌گی هوای ناشی از دود موترهای کهنه و گرد‌و‌غبار جاده‌های خامه شکایت دارد، از رسیدن زمستان و بیشتر شدن این آلوده‌گی نگران است.

او روز پنج‌شنبه در صحبت با رادیو آزادی با نگرانی از این مشکل گفت که همه‌روزه به‌خاطر آلوده‌گی هوا در شهر کابل با مشکل جدی روبه‌رو هستند:

"هر سال آلوده‌گی هوا در هر وقت به‌ویژه در فصل زمستان در کابل بیشتر می‌شود، بسیار به تکلیف می‌باشیم، حتی زمانی‌که ما در سرک‌ها قدم می‌زنیم، چشمان ما از شدت دود سوزش پیدا می‌کند، هنوز فصل زمستان نرسیده، ولی هوای کابل از قبل آلوده شده‌است، هنگامی‌که شام می‌شود نمی‌توانیم تا ۱۰ متری خود را ببینیم، گشت‌و‌گذار موترهای کهنه که خیلی فرسوده هستند، به‌شدت آب‌و‌هوا را آلوده کرده‌است."

محمد یونس، باشنده شهر هرات، اما در کنار مشکلات دیگر، افزایش کارخانه‌های خشت‌پزی در این ولایت را یکی از عوامل عمده آلوده‌گی هوا در هرات دانسته و می‌گوید از ناحیه دود ناشی از این کارخانه‌ها مردم به‌شدت به تکلیف هستند:

"آلوده‌گی زیاد شده، در کنار وسایط نقلیه، داش‌های خشت‌پزی زیاد شده‌است، از روزی‌که داش‌های خشت‌پزی بیشتر شده‌است، مشکل آلوده‌گی هوا هم بیشتر شده‌است، در ولسوالی زنده‌جان، غوریان و اطراف شهر هرات در حدود ۵۰۰ داش خشت‌پزی فعالیت می‌کنند، از طرف شب اصلاً بیرون رفته نمی‌شود، بیشتر مردم از ناحیه چشم، شش‌ها و طرق تنفسی زیاد متضرر شده‌اند."

آنان از حکومت طالبان می‌خواهند که به این مشکل توجه جدی کرده و برای کاهش مشکل آلوده‌گی هوا برنامه‌های مؤثری را روی‌دست گیرد.

این درحالی‌ست که همزمان با نزدیک شدن فصل زمستان و استفاده از مواد سوخت دودزا برای گرم‌کردن خانه‌ها در افغانستان، برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد (یو‌ان-هبیتات) هشدار داده که شهرهای افغانستان با بحران جدی آلوده‌گی هوا روبه‌رو هستند.

این نهاد سازمان ملل متحد روز چهارشنبه «۲۲ اکتوبر» در صفحه اکس (تویتر سابق) خود نوشته‌است که دودهای موترها و کارخانه‌ها همراه با دود زمستان ناشی از سوزاندن زغال‌سنگ و پلاستیک، سلامت مردم را به خطر انداخته‌است.

برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد اعلام کرده‌است که برای کاهش این خطرات، انرژی پاک، حمل‌ونقل عمومی و ایجاد فضاهای سبز را ترویج می‌کند تا از جان و سلامت مردم محافظت شود.
اما حکومت طالبان با نزدیک شدن زمستان، برای پیش‌گیری از این چالش چه کرده‌است؟
محب‌الله فضلی، رئیس ارتباطات و آگاهی عامه اداره ملی حفاظت از محیط‌زیست حکومت طالبان، تا نشر این گزارش در پیوند به گزارش برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد و نگرانی‌های مردم به پرسش‌های رادیو آزادی پاسخ نداد.

سال گذشته زین‌العابدین عابد، معاون مسلکی و پالیسی این اداره گفته‌بود که تغییر اقلیم، کاهش و آلوده‌گی منابع آبی زیرزمینی، کمبود ساحات سبز، جاده‌های خامه، مصرف تیل‌های بی‌کیفیت و سیر و حرکت موترهای کهنه از عوامل عمده آلوده‌گی هوا در شهر کابل‌اند.
برخی از کارشناسان امور آب و محیط‌زیست نیز آلوده‌گی هوا را یک مشکل جدی خوانده و تأکید می‌کنند که به‌خاطر کاهش آلوده‌گی هوا باید به ایجاد ساحات سبز و بلندبردن سطح آگاهی مردم توجه شود.

نجیب‌الله سدید، یکی از این کارشناسان، در مورد به رادیو آزادی گفت:
"به هر اندازه وقتی استفاده از مواد سوخت بلند می‌رود، در حقیقت آلوده‌گی هم بیشتر می‌شود. در کل به‌خاطر رفع این مشکل، سرسبزی و کمربند سبز شهرها باید بهبود پیدا کند، به‌خاطری‌که همین کمربند سبز شهرها است که تا اندازه می‌تواند این آلوده‌گی‌ها را کاهش بدهد. از طرف دیگرآگاهی‌دهی از اضرار صحی سوختاندن این مواد می‌تواند آلوده‌گی‌ها را کاهش بدهد."

پیش از این، سازمان جهانی صحت نیز در یک گزارش خود گفته‌است که برخی از آلوده‌کننده‌های هوا، مانند گازهای گلخانه‌ای مسئول بخش قابل توجهی از مرگ‌ومیرهای ناشی از آلوده‌گی هوا است و تأثیرات عمیق بر محصولات زراعتی و در نهایت روی امنیت غذایی جهان دارد.

در چند سال اخیر، به‌ویژه پس از حاکمیت دوباره حکومت طالبان در افغانستان، بر اساس گزارش سازمان‌های مختلف بین‌المللی، سطح فقر در بین مردم به‌شدت افزایش یافته و مردم قدرت خرید مواد خوراکه و مواد سوخت باکیفیت را از دست داده‌اند.

مردم عام می‌گویند که بیشتر خانواده‌ها ناگزیر‌اند برای حل مشکلات‌شان، به‌ویژه در فصل زمستان، از پلاستیک، رابر، تایر و چوب‌های تر دودزا استفاده کنند که این مسئله مشکلات آلوده‌گی هوا را چندبرابر ساخته و بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.