چهاردهم اگست،آخرین روز نظام جمهوری در افغانستان

در ۱۵ اگست سال ۲۰۲۱ آن‌ها با داخل شدن به کابل پیروزی خود را اعلام کردند.

خانم کروخیل می‌گوید:

"چهاردهم اگست یک حالت بی‌سرنوشتی و نگران‌کننده بود که نگرانی ایجاد کرده بود."

شاه محمود میاخیل، سرپرست پیشین وزارت دفاع در نظام جمهوری که آن روزها آوازه انتصابش به‌عنوان سفیر در قطر پخش شده بود و به گفته خودش، در چهاردهم اگست ۲۰۲۱ در افغانستان حضور نداشت، در یک پیام کتبی به رادیو آزادی گفته است:

"اوضاع را پیوسته دنبال می‌کردم. هر روز شاهد سقوط ولایت‌ها و در نهایت کابل بودم، بنابراین سخت مأیوس و ناراحت می‌شدم، زیرا از یک‌سو هر آن‌چه در طول ۲۰ سال گذشته به‌عنوان یک نظام ساخته شده بود رو به ویرانی می‌رفت و از سوی دیگر افغانستان بار دیگر ۲۰ تا ۳۰ سال به عقب بازمی‌گشت."

او افزود که پس از سقوط، بیشتر رنج می‌برد، زیرا سرمایه بشری افغانستان از کشور خارج می‌شد.

حمید بیت‌الله، استاد پوهنزی ژورنالیزم پوهنتون کابل در آن زمان و پژوهش‌گر مهمان در پوهنتون راچستر نیویورک می‌گوید در آن روز سرگرم تدریس در پوهنتون کابل بود.

به گفته او، با وجود نگرانی‌های امنیتی، تعداد زیادی از محصلین دختر و پسر آمده بودند و در هر صنف با دو پرسش مشابه روبه‌رو می‌شد، پسرها می‌پرسیدند که "استاد، درباره وضعیت چه فکر می‌کنید؟" و دخترها می‌پرسیدند "آینده ما چه خواهد شد؟"

او می‌افزاید:

"به چیزی‌که اطمینان داشتم، حضور جامعه جهانی و همه سفارت‌های دنیا در کابل بود. به همین دلیل به آن‌ها گفتم این یک جنگ برای به‌دست آوردن قدرت است و طالبان فقط می‌خواهند در قدرت شریک شوند و کرسی‌های بیشتری بگیرند. جامعه جهانی این‌جا حضور دارد و ۲۰ سال برای حفظ این جمهوری کار کرده، پس باز هم کنار ما خواهند ماند."

اما آقای بیت‌الله می‌گوید که متأسفانه این باور او نادرست ثابت شد.

مریم معروف آروین، رهبر جنبش «شنبه‌های ارغوانی» که در آن زمان نیز فعال حقوق زنان و در روند صلح مدافع سهم و نقش زنان بود، به رادیو آزادی گفت که اصلاً باور نداشت چنین روزی دوباره فرا رسد، روزی‌که به گفته او مجبور شوند مبارزه و قربانی را از صفر آغاز کنند.

او می‌گوید که آن روز مهمان زنده دو یا سه رسانه بود:

"هیچ‌کس، حتی من، فکر نمی‌کردیم که فقط یک روز مانده تا همه دستاوردها به‌دست گروهی سقوط کند که به شدت زن‌ستیز است و با حاکمیت خود، ما زنان افغان را وادار می‌کند که برای ابتدایی‌ترین حقوق خود، مانند رفتن به مکتب و پوهنتون، دوباره از صفر مبارزه کنیم و از صفر قربانی بدهیم."

خواستیم بدانیم که طالبان در آن روز چه می‌اندیشیدند و در چه وضعیتی بودند.

برای همین با سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر و سفیر کنونی آن‌ها در آن کشور تماس گرفتیم، اما او با وجود وعده در این مورد، به رادیو آزادی چیزی نگفت.

یک روز بعد، در پانزدهم اگست ۲۰۲۱، نظام جمهوری سقوط کرد و طالبان بار دیگر بر افغانستان حاکم شدند.

محمد اشرف غنی، رئیس جمهور پیشین، آن زمان گفته بود که برای جلوگیری از خون‌ریزی این کار را کرد، زیرا به گفته او، طالبان آشکارا اعلام کرده بودند که برای کنار زدن او آماده‌اند بالای سراسر کابل و مردم آن حمله کنند.

اما عبدالسلام ضعیف، سفیر دوره نخست حاکمیت طالبان در پاکستان، پیشتر در مصاحبه با رادیو آزادی گفته بود که در آن زمان در دوحه بوده و توافق شده بود که طالبان وارد کابل نشوند و یک توافق سیاسی ایجاد شود، اما ادعا کرده بود که پس از ایجاد خلأ قدرت، آن‌ها برای تأمین امنیت وارد کابل شدند، ادعایی‌که مقام‌های پیشین نظام جمهوری بارها در گفت‌وگو با رسانه‌های مختلف رد کرده‌اند.