بر اساس تخمین فعالان حقوق بشر و محققان، در منطقۀ صحرایی و کوهستانی سین کیانگ چین، حدود ۱۴ میلیون اویغور و اعضای دیگر اقلیتهای مسلمان زندگی میکنند.
به ادعای این فعالان و محققان، در این منطقه افراد در معرض تلقینات سیاسی، کار اجباری، جدایی خانواده، کنترل شدید تولد و محدودیت اعمال مذهبی قرار میگیرند.
از سوی دیگر زومرتای ارکین، رئیس کانگرس ایغورهای جهان میگوید، پس از اعلام برگزاری مجمع عمومی سازمان چتر ایغورهای ساکن خارج در ماه جون، با تهدیدات بسیاری از جمله کمپاینهای افترا آمیز علیه اعضا و نامزدهایشان که برای پستهای بلند نامزد شده اند، مواجه شده اند.
او که نامزد معاونیت سازمان چتر ایغورهای ساکن خارج هم است، اخیراً در گفتوگو با رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت که بیشتر حکومت چین اعضای خانواده این افراد را تهدید میکند:
"به عنوان مثال، همکار ما که نامزد ریاست است، مستقیماً از سوی مقامات چینی چنین تهدیداتی را دریافت کرده است. من برای معاونت ریاست نامزد میشوم و مانند برخی از همکارانم مورد هدف کمپینهای تهمتهای آنلاین از حسابهای مختلف قرار گرفتهام که در مورد زندگی شخصی من دروغ میگویند."
ارکین همچنان میگوید که آنان تهدیداتی از سفارت چین دریافت کرده اند، از جمله تهدید به لغو مجمع عمومی.
به گفتۀ رئیس کانگرس اویغورها، حکومت چین از روشهای مختلفی برای اعمال سرکوب استفاده میکند.
او مدعی است که اعضای پولیس از چین به آنها تماس گرفته اند تا بستگانشان را به صراحت تهدید کنند و جملاتی را مانند "اگر فعالیت خود را متوقف نمیکنید، به خانوادۀ خود فکر کنید." استفاده میکنند.
ارکین میگوید که آزادی مذهب هم در چند سال گذشته ممنوع و به شدت محدود شده است و از سال ۲۰۱۴، دولت چین مجموعهای از قوانین و دستورالعملها را با هدف محدود کردن آزادی مذهب تصویب کرده است:
"به عنوان مثال، مقررات مربوط به افراطزدایی و قانون مبارزه با تروریزم، تروریزم را در قالبهای بسیار گسترده تعریف میکند، به این معنی که هر عمل عادی مذهبی، از جمله نماز خواندن در خانه، یک فعالیت مجرمانه تلقی میشود. شرکت در نماز جماعت جرم محسوب میشود و انجام حج نیز غیرقانونی است."
از سال ۲۰۱۴ به این طرف دولت چین سلسله مقررات سختگیرانه را در مناطق ایغور نشین وضع کرده است
به گفتۀ ارکین، با گذشت سالها این محدودیتها تشدید شده است و یکی از علتهای اصلی زندانی شدن سه میلیون اویغور و سایر ترکها در اردوگاههای کار اجباری از سال ۲۰۱۷ به این سو، همین محدودیتها است.
او مدعی است که دولت چین در تلاش نشان دادن یک روایت مثبتتر از وضعیت اویغورها و دیگر اقلیتهای مسلمانان است و در کنار دیگر موردها، هیئتهای خارجی، به ویژه از کشورهای مسلمان را به مساجد مختلف میبرد تا این تصور را ایجاد کند که آزادی مذهب قابل تحمل است.
اما حکومت چین همواره ادعای نقض حقوق بشری اویغورها و دیگر اقلیتهای مسلمان را رد کرده است.
رئیس کانگرس اویغورهای جهان میگوید، ممکن است مواردی از تلاش برای اخراج اویغورها از ترکیه وجود داشته باشد، اما موضع دولت ترکیه این است که آنها رسماً از حقوق اویغورها حمایت میکنند.
ارکین بیان میگوید، دولتهای آسیای مرکزی و جنوبی از جمله قزاقستان، قرغیزستان و تاجکستان به دلیل بدهیشان به دولت چین حتا با وجود این که اعضای جوامع آنها نیز در اردوگاههای کار اجباری چین زندانی هستند، در بارۀ نسلکشی اویغورها سکوت میکنند.
او به زیرساختهایی که چینیها از طریق طرح کمربند و جاده و توافقنامۀ همکاری شانگهای در این کشورها ایجاد کرده اند اشاره میکند و مدعی است که آنها موردهای متعدد استرداد اویغورها از کشورهایی مانند مصر را مستند کرده اند که به درخواست مقامات چین صورت گرفته است.
ارکین گفت که دولت چین برخی برنامههای توسعهای را تطبیق کرده است، اما مدعی است که این برنامهها با نقض حقوق بشری صورت گرفته است:
"آیا آنها منطقه را توسعه داده اند؟ بلی، این یک واقعیت است. با این حال، آنها این کار را با نقض حقوق بشر انجام داده اند. آنها به طور خودسرانه تا ۳ میلیون نفر را بازداشت کرده و آنها را در کمپها حبس کرده اند. کارگران اویغور اکنون به کارخانههایی فرستاده میشوند که در آنجا تحت شرایط کار اجباری قرار دارند. این کار اجباری توسط دولت است و کارگران از سوی کمپنیهای مورد حمایت حکومت چین استخدام میشوند. آنها در صورت امتناع، با مجازات حبس یا اعزام به کمپ مواجه میشوند."
به باور او، در سال های اخیر اویغورها در ترس کامل زندگی میکنند، زیرا مردم یک شبه ناپدید میشوند و ارتباط اویغورهای ساکن خارج با بستگان و خانوادههایشان قطع شده است.
ارکین همچنان مدعی است که بسیاری از روشنفکران و علمای آنها به خاطر تدریسشان به زندان افتاده اند و برخی هم به اتهامهایی به گفتۀ او واهی چون ارتباط با تروریزم و تجزیهطلبی زندانی شده اند.
به گفتۀ او، در سالهای اخیر حکومت چین اویغورها را مجبور به نصب اپلیکیشنی در موبایلهایشان کرده که از طریق آن آنها را نظارت میکند.
ارکین میافزاید که پس از سال ۲۰۱۷ و با تشدید سرکوبها از سوی حکومت چین، اویغورها به دلیل مصادرۀ پاسپورتشان از سوی حکمت چین نمیتوانند سین کیانگ را ترک کنند و دیگر اویغورها هم در کشوری سوم از جمله ترکیه به دلیل تحت فشار بودن کشورهای میزبان، در تلاش پناهندگی به اروپا هستند.
او گفت که اویغورها با تهدیدهای زیادی از جمله شکنجه، ناپدید شدن، بازداشت خودسرانه و زندان مواجه هستند و هنگامی که آنها ناپدید میشوند، ارتباط به این افراد قطع میشود.