گزارش تازۀ کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهنده‌گان (UNHCR) که ناوقت روز جمعه منتشر شده، نشان می‌دهد که بازگشت داوطلبانۀ مهاجران از پاکستان در ماه جون نسبت به ماه می کاهش داشته است.
در این گزارش آمده است که از جنوری تا جون، حدود ۱۳ هزار و ۸۴۶ مهاجر افغان از پاکستان به گونۀ داوطلبانه بازگشت کرده‌اند که از این میان نزدیک ۶ هزار تن در ماه می و نزدیک به ۴ هزار تن در ماه جون برگشت کردند.
بر اساس این گزارش، دلایل بازگشت شامل مشکلات اقتصادی، ترس از بازداشت و نداشتن وعده‌های غذایی عنوان شده است. همچنین برخی مهاجران به دلایلی مانند پیوستن به خانواده و جستجوی فرصت‌های کاری اشاره کرده‌اند.
با این حال، کاهش بازگشت داوطلبانه به معنای کاهش شمار مهاجران اخراج شده افغان از پاکستان نیست. در گزارش دیگر یو ان اچ سی آر که زیر عنوان طرح پاسخگویی به بازگشت کننده‌گان در ۵ جولای منتشر شده، آمده است که در سال جاری میلادی حدود ۱۵۹ هزار مهاجر افغان به گونۀ جبری و داوطلبانه از پاکستان بازگشت کرده‌اند. بر اساس این گزارش تنها در سال جاری میلادی ۳۷۶۷ تن دارنده‌گان کارت پی او آر و کارت شهروندی افغان (ای سی سی) بازداشت و اخراج شده‌اند.
در این‌گزارش آمده است که یو ان اچ سی آر تجارب بازگشت کننده‌گان از پاکستان را پرسیده است که ۱۲ درصد از تجربۀ بازداشت شدن را داشتند، ۱۰ درصدشان مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند و ۱۳ درصد مجبور به پرداخت رشوه شده‌اند. به اساس این گزارش مهاجران حتا در عین بازگشت و عبور از مرز نیز با مشکلات مشابه روبه‌رو هستند. از این میان برخی آنها به چالش‌های امنیتی، نداشتن سرپرست مرد و ضرورت به حمایت، عدم دسترسی به خدمات صحی و ضرورت به فرصت‌های کاری در افغانستان پس از بازگشت‌شان اشاره کردند.
یو ان اچ سی آر: از ماه سپتامبر ۲۰۲۳ به این سو به بیش از ۱۰۰ هزار بازگشت کننده، کمک نقدی شده است
یو ان اچ سی آر می‌گوید که از ماه سپتامبر ۲۰۲۳ به این سو به بیش از ۱۰۰ هزار بازگشت کننده در ولایت‌های ننگرهار، کابل و کندهار کمک نقدی کرده است. این درحالیست که مهلت داده شده از سوی پاکستان برای بازگشت داوطلبانۀ مهاجران فاقد اسناد افغان از جمله دارنده‌گان کارت‌های "پی او آر" و کارت شهروندی افغان (ای سی سی) در ۳۰ جون به پایان رسید.
ظاهر پشتون، نماینده مهاجرین افغان در بلوچستان پاکستان، می‌گوید، کسانیکه پی او آر کارت دارند و سال‌ها در پاکستان زندگی می‌کنند با خطر اخراج روبه‌رو هستند، اما آنها هیچ آمادگی برای زندگی در افغانستان ندارند.
"خواست ما از حکومت این است که دلیل اینکه مهاجران افغان نمی‌خواهند به افغانستان برگردند این است که آنجا زمین و سرپناه ندارند. باید به آنها زمین داده شود و همچنان گفته نشود که باید به سرزمین پدری خود برگردند، بلکه آنها باید اجازۀ سفر و زندگی را داشته باشند و در همانجا برایشان زمین داده شود."
غلام علی رحیمی، یک مهاجر افغان در شهر پشاور، به رادیو آزادی می‌گوید: "مشکلات افغان‌ها بسیار زیاد است؛ مشکلات اقتصادی، تحصیل فرزندان و دیگر مسائل وجود دارند. ما از سازمان ملل و جامعه جهانی می‌خواهیم که کار کسانی که ثبت و راجستر هستند پروسس شود تا وضعیت آنان که واجد شرایط هستند مشخص شود. زندگی کردن در پاکستان مشکل است."
برخی از افغانانی که اخیراً از پاکستان برگشت کردند، به رادیو آزادی می‌گویند که با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند.
حافظ‌الله، یکی از آنان که اکنون در کندهار زندگی می‌کند، به رادیو آزادی گفت:
"با مشکلات زیادی روبه‌رو هستم که وضعیت اقتصادی بسیار ضعیف دارم، نمی‌دانم با اطفال چی کنم؟ من که مهاجر شدم و از مهاجرت برگشتم با مشکلات روبه‌رو شدم، اقتصاد خوبی ندارم، روزگار خراب است و اکنون حتا برای اطفال خود نمی‌توانم غذای درست پیدا کنم."
این نگرانی‌ها در حالیست که بر اساس آمار کمیشنر عالی ملل متحد در امور پناهنده‌گان، از سپتامبر ۲۰۲۳ تا اول ماه جاری میلادی، نزدیک به ۶۵۰ هزار مهاجر افغان از پاکستان برگشت کردند. پس از روی کار آمدن حکومت طالبان، صدها هزار افغان به دلایل مختلف از جمله تهدیدات امنیتی، بیکاری، محدودیت‌های حکومت طالبان و دیگر مشکلات به کشورهای مختلف از جمله به پاکستان و ایران مهاجر شدند.
