چهارمین دور از پنج دور کانکور امسال روز پنج‌شنبه هفتهٔ روان در ولایت‌های خوست، لغمان، ننگرهار، نیمروز، قندهار، فراه و هلمند برای سه روز برگزار شده‌است. بر اساس معلومات ادارۀ ملی امتحانات حکومت طالبان، قرار است مرحلهٔ پنجم که شامل امتحان متفرقه و «خارج مرز» است، در ۲۴ سرطان سال روان برگزار شود.
مجموع اشتراک‌کننده‌گان کانکور امسال تا کنون اعلام نشده، اما بر اساس آمار ارائه شدهٔ برخی ولایات، کاهش چشمگیری نسبت به سال‌های گذشته داشته است.
در ولایت هرات پس از کابل یکی از ولایات پرنفوس افغانستان است. این ولایت در دور نخست کانکور امسال شامل بود و بر اساس معلومات مقام‌های محلی هرات، سه‌هزار تن در کانکور در این ولایت اشتراک کردند، درحالی‌که در نخستین آزمون کانکور پس از حاکمیت دوبارهٔ طالبان شمار داوطلبان نزدیک به هفت‌هزار و در سال‌های پیش از آن در این ولایت شمار داوطلبان حتی بیش از ۱۵ هزار نفر گفته می‌شد.
بلخ از دیگر ولایات پرنفوس افغانستان، امسال شاهد اشتراک بیش از ۴۶۰۰ داوطلب کانکور بود، در حالی‌که سال گذشته بیش از شش هزار و پیش از حاکمیت دوبارهٔ طالبان به شمول دختران حدود ۱۵ هزار تن در این آزمون شرکت می‌کردند.
دختران برای دو سال پی‌هم از سوی طالبان از شرکت در آزمون کانکور محروم شده‌اند. اشتراک‌کننده‌گان کانکور در دیگر ولایت‌ها نیز کاهش یافته است.
مدیر جان کوتوال، سخنگوی ادارۀ ملی امتحانات حکومت طالبان، روز شنبهٔ هفتهٔ روان پس از پایان دور نخست آزمون کانکور امسال در ۱۶ ولایت افغانستان در مصاحبه با تلویزیون ملی تحت ادارۀ طالبان گفت که حدود ۳۱۰۰۰ داوطلب در آزمون کانکور امسال در این ۱۶ ولایت اشتراک کرده‌اند.
این درحالی‌ست که بر اساس ارقام اعلام شده از سوی ادارۀ ملی امتحانات، تعداد شرکت‌کننده‌گان آزمون کانکور در سال ۱۴۰۲ بیش از ۸۴۰۰۰ تن، در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۴۰۰۰۰ تن، در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۸۰۰۰۰ تن و در سال ۱۳۹۹ حدود ۲۰۰۰۰۰ تن شرکت کرده بودند که دختران نیز شامل آن بودند.
ادارۀ ملی امتحانات حکومت طالبان گفته که در نظر دارد امسال حداقل ۷۵۰۰۰ دانش‌آموز پسر را در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی جذب کند.
دلایل کاهش اشتراک‌کننده‌گان چیست؟
اما چرا شمار داوطلبان آزمون کانکور امسال نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است؟
شماری از جوانان افغان می‌گویند مشکلات اقتصادی و نداشتن انگیزه سبب شد تا در این امتحان شرکت نکنند.
یک پسر جوان باشندهٔ شهر کابل که سال گذشته از مکتب فارغ شده و نخواست نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفت برای ادامه تحصیلات انگیزه‌ی ندارد:
"من خودم شخصاً نمی‌خواهم که ادامه تحصیل بدهم و همچنان هم‌صنفی‌هایم که از یک صنف ۴۵ نفری فارغ شدیم، فقط دو یا سه نفرشان که فامیل‌های‌شان زیاد اصرار می‌کردند تصمیم گرفتند که امتحان کانکور بدهند، متباقی انگیزه، فکر و ذهن آرام ندارند که بخواهند ادامه تحصیل دهند."
نوید احمد، یک باشندهٔ ولایت هلمند، می‌گوید مشکلات اقتصادی سبب شده که او نتواند به تحصیلات خود ادامه دهد. او به رادیو آزادی گفت:
"من دوبار در امتحان کانکور شرکت کردم، اما نتیجه آن معلوم نشد و به همین دلیل در این امتحان کانکور امسال شرکت نکردم، همچنان مشکلات خانه بود، دیگر مشکلات هم داشتم و به همین دلایل دلم نمی‌خواست اشتراک کنم."
این وضعیت چه عواقبی می‌تواند برای افغانستان داشته باشد؟
سنگر امیرزاده، فعال اجتماعی، می‌گوید نبود نقش راه سیاسی، تلاش جوانان برای رفتن به خارج از کشور و محرومیت دختران از آموزش متوسطه و عالی سبب ایجاد ناامیدی میان مردم افغانستان شده‌است. او به رادیو آزادی گفت:
"حداقل فردا به اصطلاح عام کسی‌که از خواب بیدار می‌شود بفهمد که مسیر من کجا است، تا هنوز در این راستا موفق نبوده‌ایم، تا زمانی‌که نقش راه فردا مملکت روشن نباشد ما از این حالت ممکن به طرف بدتر شدن هم برویم."
از سوی دیگر، خوشحال روهی، از فعالان حق آموزش، می‌گوید اگر این روند به همین شکل ادامه یابد، افغانستان در آیندهٔ نزدیک به فقدان کادرهای مسلکی روبه‌رو می‌شود که می‌تواند بر آیندهٔ این کشور تأثیر منفی برجا بگذارد. او به رادیو آزادی گفت:
"فقدان کادرهای مسلکی یقیناً که روی تمام جوانب زندگی مردم تأثیرات منفی خواهد داشت، مخصوصاً به اقتصاد و عرضه خدمات بسیار صدمه می‌زند. من نگران این هستم که ما مجبور خواهیم شد که یکبار دیگر متخصصین را از کشورهای همسایه و دور باز هم فرا بخوانیم."
نگرانی‌ها از کاهش اشتراک‌کننده‌ها در آزمون کانکور در حالی مطرح می‌شود که پس از حاکمیت دوبارۀ طالبان ده‌ها استاد دانشگاه وظایف‌شان را ترک کرده و به خارج رفته‌اند، همچنان تحصیل دختران ممنوع شده و طالبان هم در بست‌های مسلکی افراد خود را گماشته‌اند.
