شماری از نهادهای حامی خبرنگاران و رسانهها میگویند که تنها در یک هفته اخیر حکومت طالبان پنج خبرنگار را بازداشت کرده است.
انجمن مستقل خبرنگاران افغانستان، دفتر نی، حمایت کننده رسانههای آزاد افغانستان و مرکز خبرنگاران افغانستان از این وضعیت ابراز نگرانی کرده اند.
بهگفته این نهادها، حبیبالله سراب خبرنگار محلی تلویزیون آریانا در پکتیا، فقیر محمد فقیرزی مسئول دفتر رادیو کلید و جان آغا صالح خبرنگار این رسانه در ولایت ننگرهار و حسیب حساس خبرنگار محلی رادیو سلام وطندار در کندز خبرنگارانی اند که از روز پنجشنبه به اینسو بازداشت شده اند و همچنان سید وحدتالله ابدالی خبرنگار آژانس دولتی باختر تحت کنترول طالبان در غزنی از آغاز هفته روان در بازداشت طالبان به سر میبرد.
مرکز خبرنگاران افغانستان به نقل از منابع طالبان گفته است که آقای ابدالی به اتهام قضیۀ غیر مرتبط با کار خبرنگاری بازداشت شده، اما حکومت طالبان در مورد اتهام چهار خبرنگار دیگر تا کنون چیزی نگفته است.
ظریف کریمی مسئول دفتر نی، حمایت کننده رسانههای آزاد افغانستان میگوید، "برخورد غیر اصولی" در برابر خبرنگاران افزایش یافته است: "در هفتهای که گذشت پنج نفر از خبرنگاران و کارکنان رسانهای در افغانستان بازداشت شدهاند، در این هفته ما شاهد این هستیم که رفتارهای غیر اصولی در برابر خبرنگاران افزایش یافته، اگر وضعیت کار رسانهای و بازداشتهای خودسرانه در همین منوال پیش برود، دیری نمیپیماید که وضعیت آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات و کار خبرنگاری در افغانستان به طرف پرتگاه سقوط برود. متأسفانه وضعیت خبرنگاران روز به روز نگران کنندهتر میشود."
کریمی همچنان افزود تخطیهای رسانهای باید از طریق کمیسیون تخطی رسانهها پیگیری شود نه ارگانهای امنیتی.
در همینحال، سازمان گزارشگران بدون مرز نیز در آستانه دو سالهگی حاکمیت دوباره طالبان در افغانستان روز جمعه با نشر گزارشی زیر نام «دو سال روزنامهنگاری تحت حاکمیت رژیم طالبان» گفته که بیش از دو سوم ۱۲ هزار خبرنگار در افغانستان پس از اگست ۲۰۲۱ مجبور به ترک وظیفه شده اند که بیش از ۸۰ درصد آنان خبرنگاران زن بوده اند.
به گفته این سازمان، بیش از نیمی از ۵۴۷ رسانه ثبت شده در سال ۲۰۲۱ فعالیت خود را متوقف کرده، از ۱۵۰ شبکه تلویزیونی کمتر از ۷۰ شبکه به فعالیت خود ادامه میدهند و از ۳۰۷ رادیو تنها ۱۷۰ رادیو نشرات داشته و تعداد خبرگزاریها از دو سال گذشته از ۳۱ به ۱۸ خبرگزاری کاهش یافته است.
این درحالیست که دو تن از خبرنکارانیکه نخواستند از آنان در گزارش نام ببریم نیز در مورد شرایط کاری زیر حاکمیت طالبان چنین میگویند:
"اکنون نمیتوانیم در قسمت گزارش به راحتی برنامه خود را تهیه کنیم چرا؟ چون اجازۀ چندانی نداریم، بدون مرد کار میکنیم، همکار مرد نداریم و گزارش ما همیشه از زاویه دور میباشد، از نزدیک نمیتوانیم ما همین گزارش خود را تهیه کنیم، این مشکل وجود دارد، یکی هم در قسمت ماسک است که ما وقتی میخواهیم صحبت کنیم کمبود آکسیجن میآید برای ما کمی مشکل است."
"ما در حکومت گذشته اگر گزارش تهیه میکردیم آزادانه یک موضوع را پیگیری میکردیم و آن را به دست نشر میسپردیم، اما در حکومت امارت اسلامی ما نمیتوانیم یک موضوع را پیگیری کنیم، سختگیریهای بیش از حدی وجود دارد و در حکومت امارت اسلامی به خبرنگار ارزش قائل نیستند. متأسفانه هر روز خبرنکاران بازداشت، تحقیر و توهین و لتوکوب میشوند."
با اینحال، انستیتوت صلح ایالات متحده امریکا هم در گزارش تازهاش میگوید حکومت طالبان پس از حاکمیت دوباره در افغانستان تا حد زیادی نهادهای دموکراتیک را حذف کردهاند و برای رسانهها محدودیتهای نظارتی و تنبیهی را به منظور کنترول آزادی بیان وضع کردند.
پس از حاکمیت دوباره طالبان در افغانستان افزون بر دیگر محدودیتها، لتوکوب، توهین، تحقیر و بازداشت خبرنگاران مواردی اند که گریبان دهها خبرنکار را گرفته است.
پیش ازین نیز تعدادی از خبرنگاران از سوی حکومت طالبان بازداشت شده که در مورد دلایل بازداشت و اتهامهای آنان اغلباً حکومت طالبان چیزی نگفته است.
در این گزارش نیز خواستیم دیدگاه حکومت طالبان را داشته باشیم، اما ذبیحالله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان تا زمان نشر این گزارش به پرسشهای رادیو آزادی پاسخ نداد.
بر بنیاد اطلاعات ارائه شده از سوی برخی نهادهای خبرنگاری، برعلاوه خبرنگاران تازه بازداشت شده، مرتضی بهبودی خبرنگار افغانیالاصل فرانسوی و چند خبرنگار دیگر نیز در بند حکومت طالبان اند.