۱۳ فبروری روز جهانی رادیو امسال در حالی فرا رسیده که وضعیت رادیوها و دسترسی به اطلاعات از این طریق، در افغانستان نسبت به سال‌های گذشته متفاوت است.
یافته‌های برخی نهادهای رسانه‌یی حاکی از آنست که آزادی‌های جامعه رسانه‌ای افغانستان که در جریان دو دهه اخیر بدست آمده بود، به سرعت در حال سلب شدن است.
رادیو از گذشته تا اکنون شنونده‌های زیادی در مناطق مختلف افغانستان دارد.
اما برخی علاقه‌مندان رادیو می‌گویند در حدود یک‌ونیم سال گذشته وضع محدودیت‌ها بر چگونگی برنامه‌های رادیویی و نشرات رادیوها سبب شده تا از شنیدن برنامه‌های دل‌خواه و رادیو‌های مورد علاقه‌شان، محروم شوند.
بانو نظری یکی از شهروندان مزارشریف به رادیو آزادی گفت:
"من تمام خواب شبانه‌ام را بخاطر شنیدن رادیو برهم می‌زدم و علاقه‌مند شنیدن داستان‌ها از این طریق بودم، من عاشق آن بودم و همیشه به رادیو گوش می‌دادم، متأسفانه وضعیت تغییر کرد، وضعیت سیاسی و داخلی کشور ما خراب شد، دیگر نمی‌توانیم مثل قبل به رادیو گوش بدهیم، خیلی تغییرات زیاد آمده، بعضی از رادیوها اصلاً کار نمی‌دهند و یا رادیوها دیگر موسیقی پخش نمی‌کنند."
حمیدالله: رادیو آزادی را تعقیب می‌کنم و حالا این رادیو را از طریق وب سایتش می‌شنوم
حمیدالله که در هلمند زندگی می‌کند می‌گوید از ۱۴ سال بدین‌سو از جملۀ رادیو ها، رادیو آزادی را می‌شنود و از این طریق از خبرها و اطلاعات مهم باخبر می‌شود:
"من حدود ۱۴ سال می‌شود که از جملۀ رادیو‌های بزرگ، رادیو آزادی را تعقیب می‌کنم و حالا این رادیو را از طریق وب سایتش می‌شنوم و خبرهای آنرا در رسانه‌های مختلف اجتماعی مثل فیس‌بوک و توییتر با دیگران شریک می‌سازم، با استفاده از این طریقه‌ها رادیو آزادی را دنبال می‌کنم."
۱۳ فبروری، در سال ۲۰۱۲ از سوی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد "یونسکو"، روز جهانی رادیو نام‌گذاری شده‌است.
رادیو به عنوان ساده‌ترین ابزار آگاه‌سازی هر چه سریع‌تر در رابطه با موضوعات مختلف و انتقال اطلاعات مورد اعتماد به شنوندگان در نقاط مختلف جهان، مورد توجه قرار دارد.
اما از روز جهانی رادیو در حالی تجلیل می‌شود که به گفته نهاد حمایت کنندۀ رسانه‌های آزاد افغانستان (نی) فعالیت رادیوها در افغانستان نزدیک به پنجاه درصد کاهش یافته است.
ظریف کریمی مسئول این نهاد در صحبت با رادیو آزادی گفت قبل از حاکمیت طالبان ۳۰۷ رسانه صوتی در این کشور فعالیت داشت، اما در حال حاضر این رقم به دلیل مشکلات اقتصادی و وضع محدودیت بر رسانه‌ها به ۱۶۳ رادیو کاهش یافته است:
"نزدیک به پنجاه درصد رادیوها در افغانستان فعلاً غیر فعال هستند و خاموش شده‌اند، ما قبل از سقوط حکومت پیشین ۳۰۷ رادیو را در افغانستان فعال داشتیم، اما پس از سقوط و تا یک سال و چند ماه که از سقوط گذشته ۱۶۳ رسانه صوتی را ما در افغانستان فعال داریم."
اما اتحادیه ملی ژورنالیستان افغانستان یک ماه پیش با نشر خبر توقف و کاهش فعالیت رسانه‌ها در این کشور گفته بود که در حال حاضر ۱۰۲ رسانه صوتی در افغانستان فعالیت دارند.
خواستیم رقم مشخص رادیو‌های فعال در افغانستان را از وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان داشته باشیم، اما عبدالحق حماد رئیس نظارت بر رسانه‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان به سؤالات رادیو آزادی در این مورد پاسخ نداد.
حکومت طالبان در سلسله وضع محدودیت‌ها و اعمال سانسور بر رسانه‌ها، دو نیم ماه قبل امواج اف‌ام و متوسط رادیو آزادی و صدای آمریکا را بست و به تازگی وب‌سایت‌های دری و پشتو رادیو آزادی را نیز مسدود کرد.
حکومت طالبان پیش از این گفته به دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان متعهد است و دلیل بسته شدن برخی از رسانه‌ها را مشکل اقتصادی رسانه‌ها عنوان کرده‌است.
اما دلیل قطع نشرات رادیو آزادی و صدای آمریکا را "رعایت نکردن اصول خبرنگاری و نشرات یک‌طرفه" خوانده است.
از سوی هم شورای سرتاسری ژورنالیستان افغانستان می‌گوید با حاکمیت طالبان ۴۵ درصد از رادیو ها بخاطر مشکلات مالی و عدم دسترسی به اطلاعات بسته شده‌اند.
حفیظ‌الله بارکزی رئیس این شورا به رادیو آزادی گفت، جامعه جهانی باید از لحاظ اقتصادی در قسمت حفظ دستآورد‌های ۲۰ ساله افغانستان در عرصه آزادی بیان همکاری کند و همچنان گفت که تلاش‌ها برای ایجاد کمیسیون دسترسی به اطلاعات ادامه دارد:
"جامعه جهانی در این عرصه توجه کند، نیاز است که خبرنگاران و خصوصاً رسانه‌های افغانستان را همکاری کند و مشکلات دیگری هم وجود دارد که تلاش‌ها در این عرصه جریان دارد که ما چگونه بتوانیم کمیسیون دسترسی به اطلاعات را ایجاد کنیم."
مرکز خبرنگاران افغانستان AFJC اخیراً با نشر گزارشی گفته که رسانه‌های آزاد و آزادی بیان در سال ۲۰۲۲ در پی تشدید اعمال محدودیت‌ها از سوی طالبان در افغانستان به سوی محو کامل سوق داده شده اند.
بررسی‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهند که بیشتر از نیمی از حدود ۶۰۰ رسانه (صوتی، تصویری، چاپی و آنلاین) فعال با روی کار آمدن حکومت طالبان بسته شده‌اند، صدها خبرنگار و کارمند رسانه‌ای کشور را ترک کرده‌اند و زنان خبرنگار به حاشیه برده شده‌اند.
مرکز خبرنگاران افغانستان از حکومت طالبان خواسته تا با اجرای قانون رسانه‌ها و قانون دسترسی به اطلاعات زمینه فعالیت رسانه‌های آزاد را بر مبنای این قوانین فراهم کند.
