زهرا جویا مدیر مسئول خبرگزاری رخشانه؛ رسانۀ ویژه زنان است. او از سوی مجله تایم به عنوان خانم سال ۲۰۲۲ انتخاب شده است.
او آموزش را در ولسوالی ورس بامیان، زیر سایۀ محدودیت دور اول حاکمیت طالبان در دهۀ نود میلادی آغاز کرد؛ برای راه‌یابی به مکتب مجبور شد لباس پسرانه بپوشد و نامش را از زهرا به محمد تبدیل کند.
اما با تغییر نظام، بیست سال گذشته فرصت طلایی برای زهرا جویا بود تا تحصیلات عالی‌اش را به پایان برساند و وارد دنیای خبرنگاری شود.
زهرا: از جامعه جهانی می‌خواهم برای باز شدن مکاتب دختران بر طالبان فشار آورند
او در سال ۲۰۲۰ رسانۀ رخشانه را ایجاد کرد و با دیگر زنان همکارش موضوعات زنان را در افغانستان پوشش می‌دادند.
اما حالا در دور دوم حاکمیت طالبان او هراس از تکرار تاریخ و عقب‌گرد زنان دارد: "من به عنوان کسی که بخاطر بدست آوردن حق آموزش خود بسیار مبارزه کردم و جنگیدم، از تمام کشورهای جامعۀجهانی و سازمان‌های حقوق بشری خواست ام این است که از حق آموزش زنان و دختران که حق اساسی و ابتدایی شان است حمایت کنند و زنان افغانستان را در این عرصه تنها نگذارند و بالای طالبان فشار بیاورند تا هرچه زودتر مکاتب به روی دختران باز شود."
زهرا خبرنگار و فعال عرصۀ حقوق زنان یکی از شش زنی است که به تازگی دیدبان حقوق بشر با آنان مصاحبه داشته و از آنان پرسیده، اگر آموزش نمی‌دیدند زندگی‌شان چه فرقی می‌کرد و این با سناریوی کنونی طالبان با دختران در افغانستان مقایسه شده.
دیدبان حقوق بشر در گزارش تازۀ خود گفته است که پس از حاکمیت طالبان در نزدیک به یک سال گذشته، افغانستان تبدیل به تنها کشور بد نام در جهان شده که دختران به دلیل جنسیت‌شان از رفتن به مکاتب متوسطه و لیسه محروم شده‌اند.
این سازمان گفته، طالبان تنها در چند شهر محدود آن هم به دلیل فشار بزرگان محل مجبور به بازگشایی مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم شده اند اما این موارد نادر و ناکافی است.
هیدر بار، مسئول بخش زنان این سازمان به رادیو آزادی گفته، بسته ماندن مکاتب در بیشتر از سه‌صد روز در افغانستان ناامید کننده است: "با برخی زنان فغان که ما صحبت کردیم از حمله یلدا حکیم خبرنگار بخش جهانی بی بی سی، تمنا ایازی فلم‌ساز،زهرا جویا بنیانگذار رسانۀ رخشانه و شنیدن قصه‌های شان در بارۀ دست‌آوردهای بزرگ آنان در بیست سال گذشته آنهم به دلیل دسترسی به آموزش داشتند و چقدر ناامید کننده است که همه روزه میلیون‌ها دختر از سوی طالبان از فراگیری آموزش محروم می‌شوند."
یازده ماه است که دختران بالاتر از صنف ششم از رفتن به مکتب محروم اند. طالبان در بارۀ زمان بازگشایی مکاتب به سوالات ما پاسخ نمی‌دهند، اما پیش از این گفته بودند این امر وابسته به دستور رهبری آنان است.
زهرا جویا، سحر فطرت، دستیار محقق در دیدبان حقوق بشر، الهه سرور آوازخوان، هیله یون بنیانگذار سفیران جوان صلح افغانستان، تمنا ایازی فیلم ساز و یلدا حکیم خبرنگار بخش جهانی بی بی سی که دیدبان حقوق بشر با آنان مصاحبه کرده بخش کوچکی از زنان اند که در بیست سال اخیر از فرصت آموزش استفاده بهینه کرده و در جامعه برای خود سهمی داشتند. اما اکنون با رویکرد سختگیرانۀ طالبان در مقابل زنان و دختران بیم آن می‌رود که نسل بعدی زنان افغان یکبار دیگر در پستوی خانه‌ها به فراموشی سپرده شوند.
