پیش از حاکمیت طالبان در افغانستان، هر سال شماری از کشورهای بورسیه‌های تحصیلی را برای جوانان افغانستان در نظر می‌گرفتند که بخش قابل توجه این بورسیه‌ها را زنان و دختران افغان از آن خود می‌کردند.
امسال اما با حاکمیت طالبان و وضع محدودیت سفر بدون محرم برای زنان، سرنوشت بانوانی که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند چه خواهد شد؟
یکی از دخترانی که نمی‌خواهد هویت‌اش ذکر شود٬ از محدودیت‌های طالبان بر دختران و زنان شاکی است. کارهای بورسیه ماستری‌اش به هندوستان در حال نهایی شدن است، اما بیشترین دغدغه و نگرانی او چگونگی خروج بدون همراه مرد از افغانستان است.
می‌گوید پیش از آغاز حاکمیت طالبان به این بورسیه به امید ارتقای سطح تحصیلی‌اش درخواست داده بود، حالا که قبول شده و بیشتر کارهایش پیش رفته، نگران است که بدون محرم از سوی طالبان برایش اجازه خروج افغانستان داده نشود. او یکایک مشکلات فرا راه اش را می شمارد:
"گرفتن پاسپورت در هرات که هنوز سایت باز نشده و مردم نمی‌توانند پاسپورت بگیرند، بحث بعدی سفارت‌خانه‌ها که اکثریت مسدود است و خدمات کنسولی ارائه نمی‌شود و موضوع سوم برای خانم‌ها در حکومت فعلی اجازه سفر تنهایی داده نمی‌شود یعنی خانم‌ها حق ندارند تنها از افغانستان بیرون شوند."
وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان چندی پس از حاکمیت شان در فرمانی، زنان را از سفر بدون محرم٬ محروم کرد.
بربنیاد گفته‌های گواهان در مرزهای زمینی و هوایی افغانستان افراد طالبان موظف اند تا مانع سفر زنان بدون مردان محرم شرعی شوند.
هدیه طوبا باشنده کابل که بورسیه تحصیلی کشور پاکستان را دریافت کرده و به تازه‌گی کشور را به مقصد پاکستان ترک کرده، به رادیو آزادی می‌گوید تجربه گذشتن از مرز تورخم، بدترین خاطره عمرش بود. او می‌گوید یک روز تمام سر مرز نزد طالبان مورد تحقیق و بازپرس قرار گرفت که چرا تنها می‌رود و بالاخره با اصرار فراوان اجازه یافت کشور را به مقصد پاکستان ترک کند.
"به چقدر مشکلات از مرز عبور کردم که یک خاطره بد زندگیم می‌شود حساب کرد، دیگه اصلا نمی‌خواهم در موردش حرف بزنم او وضعیت هیچ وقت فراموشم نمی‌شود، بخاطر موضوع محرم چقدر به تکلیف و به جنجال شدم و به چقدر مشکلات از مرز عبور کردم."
برای برخی دختران اما این محدودیت سفر سبب شده تا خانواده را برای سفر تحصیلی به کشور همسایه با خود ببرند.
سونیا احمدی که به تازه‌گی دوره ماستری در رشته روابط بین‌الملل را در دانشگاه فردوسی مشهد در ایران آغاز کرده، می‌گوید خانواده‌اش او را برای سفر به ایران همراهی می‌کردند و بدون آنان او چانس ادامه تحصیل و این بورسیه را ممکن از دست میداد.
طالبان اجازه نمیدهند زنان و دختران بدون محرم شرعی به بیرون از کشور و حتی در داخل افغانستان سفر کنند
"چی به صورت زمینی و چی به صورت هوایی هیج خانمی حق تنها سفر کردن را ندارد و این شرایط را واقعا دشوار کرده و سبب شده خانم‌ها نه در داخل کشور بتوانند به تحصیل ادامه اهند و نه هم خارج از افغانستان. تبعیض جنسیتی علیه آنان صورت می‌گیرد و این یک عقب‌گرد است برای حامه افغانستان."
وزارت های تحصیلات عالی و امر به معروف طالبان به پرسش‌های ما درباره اجازه سفر بدون محرم زنان و بورسیه‌های تحصیلی کشورهای خارجی پاسخ ندادند.
در فرمان وزارت امر به معروف طالبان آمده است که زنان بیشتر از چهل کیلومتر نمی‌توانند بدون محرم سفر کنند اما بر بنیاد گفته‌های برخی از زنان به رادیو آزادی گاهی این دستور حتا در مسیرهای کوتاه نیز بالای زنان تطبیق می‌شود.
این درحالی است که شانس بورسیه تحصیلی برای جوانان افغانستان پس از حاکمیت طالبان محدود شده چندی پیش امریکا اعلام کرد که بورسیه فولبرایت برای افغانستان لغو شده است. اما به تازه‌گی این کشور اعلام کرد که تلاش دارد این روند را دوباره از سر گیرد.
اما اکنون کشورهای همسایه تنها فرصت جوانان در افغانستان برای دریافت بورسیه تحصیلی است، اما محدودیت سفر زنان بدون محرم این فرصت را برای دختران افغان محدود ساخته و هستند بسیاری که ناامیدانه فرصت ادامه تحصیل در خارج از کشور را از دست می‌دهند.
