در میان اوج گیری شیوع ویروس کرونا و افزایش خشونت‌ها در افغانستان، ادامهٔ تنش سیاسی روان میان رئیس‌جمهور اشرف غنی و عبدالله عبدالله رقیب سیاسی‌اش بر زندگی مردم عادی سایه افکنده است.
به‌تازگی دو طرف اعلام کردند که برای حل تنش سیاسی، که از چهارمین انتخابات ریاست جمهوری سرچشمه گرفته، به پیشرفت دست‌یافته‌اند. اما برخی از شهروندان می‌گویند، هنوز نشانهٔ از راه‌حل را ندیده‌اند.
شمسیه سعادت، ۲۶ ساله، باشندهٔ کابل می‌گوید، جنجال بین اشرف غنی و عبدالله عبدالله او را به آینده بی باور ساخته. شمسیه به رادیو آزادی بیشتر گفت: "از لحاظ اقتصادی دچار مشکلات زیاد شده‌ام، زیرا می‌خواستم کاروبار تازهٔ در سال نو هجری خورشیدی پیدا کنم؛ اما بنا بر مشکلات سیاسی و اجتماعی که گریبان گیر این کشور شده، متأسفانه امکان‌پذیر نیست.“
مریم وفایی، ۲۴ ساله کارمند یک ادارهٔ خصوصی در کابل است. مریم که نان‌آور خانواده‌اش است، می‌گوید، تنش سیاسی روان در پایتخت روزگارش را سیاه کرده. او به رادیو آزادی گفت: "متأسفانه جنجال میان این دو نفر [غنی و عبدالله] بالای دفتر ما تأثیر گذاشته و سبب شده تا معاش من با تأخیر پرداخته شود. این سبب شد تا بالای من و اقتصاد خانواده‌ام تأثیر کند. این زد و بند‌ها بالای اقتصاد دفتر‌ها اثر گذار بوده و منجر به عقب ماندگی آن‌ها شده."
تنش سیاسی پس‌از آن آغاز شد که کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان در ۲۹ ماه دلو سال ۱۳۹۸ محمد اشرف غنی را برندهٔ انتخابات ریاست جمهوری ششم میزان پارسال اعلام کرد.
عبدالله عبدالله، رقیب اصلی انتخاباتی آقای غنی بی‌درنگ واکنش نشان داد و اعلام کرد که "حکومت همه‌شمول" تشکیل می‌دهد. سپس، آقایان غنی و عبدالله در ۱۹ حوت سال گذشته به گونهٔ جداگانه در ارگ و سپیدار سوگند وفاداری یاد کردند.
زلمی خلیل‌زاد نمایندهٔ ویژهٔ ایالات‌متحده برای صلح افغانستان و جنرال اسکات میلر فرماندهٔ نیروهای آمریکایی و ناتو هم در میان اشتراک کنندگانِ مراسم تحلیف رئیس‌جمهور غنی بودند. در مراسم تحلیف آقای عبدالله، عمدتاً هواداران او اشتراک کرده بودند.
آقای غنی روند معرفی وزیران جدید را آغاز کرده بود که بنا بر اعتراض آقای عبدالله به تعویق افتاد. هنوز کابینهٔ جدید تشکیل نشده و بسیاری وزارتخانه‌ها به شمول وزارت‌های دفاع، داخله و خارجه از سوی سرپرست‌ها اداره می‌شوند. در کنار این، افزایش خشونت‌ها و نیز تهدید ویروس کرونا به نگرانی مردم افزوده است. شیوع ویروس کرونا باعث افزایش بیکاری و فقر و نیز افزایش نرخ مواد خوراکی شده. بر پایهٔ گزارشِ تازهٔ سازمان نجات کودکان خطر گرسنگی بیش از ۷ میلیون کودک را در افغانستان تهدید می‌کند.
'پیامد اقتصادی'
اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان می‌گوید، جنجال برخاسته از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، دادوستد تجارتی را تا ۲۵ درصد کاهش داده است.
خان جان الکوزی، معاون این اتاق به رادیو آزادی گفت: "به گونهٔ مشخص گفته می‌توانم که روی زراعت، سرمایه‌گذاری نو، بالای معادن، و تجارت اثرگذار بوده که بین ۲۰ تا ۲۵ درصد بالای تجارت تأثیر منفی کرده و در آن کاهش آمده."
صدیق صدیقی، سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان با اشاره به دستور رئیس‌جمهور غنی برای توزیع نان خشک در دستکم ۵ شهر بزرگ افغانستان می‌گوید، آقای غنی در رسیدگی به مشکلات کنونی "ارادهٔ محکم" دارد.
او به رادیو آزادی گفت:"رئیس‌جمهور هر روز روی مسائل اقتصادی، امنیتی و به‌ویژۀ مسئلهٔ صلح افغانستان به‌شدت کار می‌کند و در پهلوی حل مسائل سیاسی، بیشترین تلاش رئیس‌جمهور این بوده تا پروسهٔ صلح به خوبی پیش برود، منافع مردم در نظر گرفته شود، جنگ پایان یابد و با تأثیرات منفی کرونا بتوانیم به گونهٔ منظم مبارزه کنیم."
امید میثم، معاون سخنگوی عبدالله عبدالله، رئیس پیشین اجرائیهٔ افغانستان می‌پذیرد که تنش‌های سیاسی بر قشرهای گوناگون اجتماعی اثر گذاشته. او به رادیو آزادی گفت، مشکلات کنونی زادهٔ "عدم مدیریت درست روند انتخابات است."
میثم افزود:"فکر می‌کنم که متولیان امور، کارگذاران در کمیسیون‌های انتخاباتی، که آن‌ها مسئول مستقیم هستند، و باید پروسهٔ کلان ملی را مدیریت و استقلال شان را حفظ می‌کردند، تا اینکه ما شاهد بحران انتخاباتی نمی‌بودیم و تنش‌های سیاسی در افغانستان به اوجش نمی‌رسید."
اما کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان می‌گوید که روند انتخابات را "درست و مسئولانه" مدیریت کرده است. ذبیح‌الله سادات، از سخنگویان این کمیسیون به رادیو آزادی گفت:"کمیسیون مستقل انتخابات بر اساس قانون انتخابات، طرزالعمل‌ها و لوایح، این پروسهٔ ملی را به‌پیش برده، اینکه برخی از کاندیدان محترم انتخابات ریاست جمهوری ناراضی هستند، نظر خودشان است."
'پیامد سیاسی'
برخی‌ها باور دارند که جبران پیامدهای جنجال سیاسی در افغانستانِ دچار فقر و جنگ، دشوار است.
علی امیری، تحلیل‌گر مسائل سیاسی و استاد یک پوهنتون خصوصی در کابل است. او به رادیو آزادی گفت، که تداوم جنجال سیاسی، به‌طور کل، "تأثیر بسیار منفی داشته است."
او افزود: "هم به گسترش فساد بسیار کمک کرده، هم مدیریت دچار اخلال شده، هم پیام‌های منفی به افکار عمومی داده شده، هم سبب جسارت بیشتر مخالفان مسلح به‌خصوص طالبان شده که در هفتهٔ اخیر شاهد تحرکات گستردهٔ و موضع تهاجمی آن بودیم."
از زمان امضای توافقنامهٔ صلح میان ایالات‌متحده و طالبان در (۲۹ فبروری مطابق ۱۰ حوت ۱۳۹۸)، مقام‌های امریکایی می‌گویند طالبان نیروهای بین المللی را هدف نگرفته‌اند. اما مقام‌های افغان از افزایش میزان خشونت طالبان در برابر نیروهای افغان سخن می‌گویند.
همچنان، بر پایهٔ توافق، مذاکرات بین افغانان باید در ۱۰ مارچ آغاز می‌شد. اما مبادلهٔ تا به ۵،۰۰۰ زندانی طالبان با حدود ۱،۰۰۰ زندانی مربوط به حکومت، پیش‌شرط برای آغاز مذاکرات خوانده‌شده بود، روندی که به علت اختلاف‌نظر بین دو طرف بی سرنوشت مانده است.
دکتر نیلوفر سخی، استاد امور بین‌المللی در پوهنتون جورج واشنگتن به رادیو آزادی گفت، جنجال سیاسی در کابل "مانع بزرگ" بر سر راه مذاکرات بین افغانان است.
او گفت: "زمانی که این هرج‌ومرج سیاسی و این منازعهٔ سیاسی میان دو داکتر صاحب وجود داشته باشد، یک گروه متحد از افغانستان برای گفت‌وگو با طالبان شکل‌گرفته نمی‌تواند. در این صورت خود مذاکرات بین افغانی هم تحت شعاع قرار می‌گیرد و فکر نکنم که آن شکل بگیرد، پیش برود و حتی شروع شود، تا زمانی که این منازعهٔ سیاسی به یک نتیجه نرسد."
'دلسردی حامیان بین‌المللی افغانستان'
دکتر سخی می‌گوید، این تنش‌ها اعتبار جهانی افغانستان را "سخت خدشه‌دار ساخته."
او گفت: "درصورتی‌که منازعه میان دو رهبر حل نشود، به اعتبار افغانستان صدمهٔ بیشتر می‌رساند و شاید کشورها را نسبت به توجه به افغانستان از لحاظ مالی و سیاسی بسیار دلسرد کند."
نگرانی‌ها در مورد ادامهٔ کشمکش سیاسی در کابل در حالی است که مایک پومپیو وزیر خارجهٔ ایالات‌متحده در ۲۳ مارچ هشدار داده بود که به خاطر تداوم این اختلاف‌ها، ایالات متحده یک میلیارد دالر از کمک‌هایش با افغانستان را قطع می‌کند. پومپیو افزوده بود که اگر تنش سیاسی پایان نیابد، یک میلیارد دالر دیگر در سال ۲۰۲۱ قطع خواهد شد.
'پیشرفت'
اتحادیهٔ اروپا و ناتو اخیراً از تمامی طرف‌ها در افغانستان خواست که در بارهٔ یک موافقتنامهٔ سیاسی به توافق برسند.
پس از کش‌وقوس‌های فراوان و به دنبال فشارها و نگرانی‌های داخلی و خارجی، نماینده‌های غنی و عبدالله برای حل بن‌بست سیاسی وارد مذاکرات شدند. دو طرف به‌تازگی از پیشرفت در این مذاکرات سخن گفته‌اند.
صدیقی به رادیو آزادی گفت: "یکی از تلاش‌های عمدهٔ رئیس‌جمهور غنی و معاونینش این بود که در چارچوب مسائل بزرگ ملی و منافع علیای کشور و مردم مشکلات سیاسی ما حل شود که مذاکرات به گونهٔ دوام‌دار در این مورد جریان داشت. در حال حاضر که من صحبت می‌کنم پیشرفت‌های صورت گرفته." اما آقای صدیقی از دادن جزئیات در این مورد خودداری کرد.
'موافقتنامهٔ سیاسی'
عبدالله عبدالله به‌روز جمعه ۱۲ ماه ثور از پیشرفت در مورد نهایی شدن موافقتنامهٔ سیاسی خبر داد. او در حساب توییتر خود نوشت، که در گفت‌وگوها به پیشرفت دست‌یافته‌اند و روی برخی از نکات در اصول توافق کرده‌اند. اما آقای عبدالله در این مورد جزئیات بیشتر ارائه نکرده است.
یک روز پیش‌ازاین تویت آقای عبدالله، محمد سرور دانش معاون دوم رئیس‌جمهور افغانستان گفت که عبدالله عبدالله به‌زودی"رهبری شورای عالی مصالحه را به عهده می‌گیرد و تنش‌های سیاسی به‌پایان می‌رسد."
امید میثم معاون سخنگوی آقای عبدالله به رادیو آزادی گفت، تلاش می‌کنند تا تصمیم نهایی در مورد ایجاد "حکومت همه‌شمول" اتخاذ شود. میثم افزود: "پیشرفت‌های در راستای حل بن‌بست سیاسی صورت گرفته. ما متعهد هستیم با توجه به نگرانی‌ها به سطح ملی و بین‌المللی نسبت به ادامهٔ این وضعیت، تلاش ما این است که در روزهای نزدیک تصمیم نهایی در مورد ایجاد حکومت توافقی و همه‌شمول اتخاذ شود."
'راه‌حل بُردبُرد'
علی امیری می‌گوید، توافقی که به سود دو طرف باشد فوق‌العاده مهم است.
تحلیل او این است: "به هراندازۀ که دیزاین قدرت بی‌عیب باشد و گروه‌های مختلف احساس کنند که منافع حداقلی خود را در این ساختار سیاسی به‌دست می‌آورند، سبب می‌شود که هم قدرت مانور سیاسی حکومت بیشتر شود و هم بتواند روندهای مانند مصالحه را مدیریت کند و هم از ثبات بیشتر برخوردار باشد و این سبب تشویق و دلگرمی حامیان بین‌المللی خواهد شد."
گزارش‌ها حاکی است که تیم ثبات و همگرایی به رهبری آقای عبدالله طرحی را برای حل جنجال سیاسی به ارگ پیشکش کرده. هنوز جزئیات طرح رسماً اعلام‌نشده است.
روزنامه‌های ۸ صبح و اطلاعات روز، نسخهٔ از این طرح را به‌دست آورده‌اند که در آن چند موضوع کلیدی از جمله "تشکیل شورای عالی دولت متشکل از رهبران سیاسی و شخصیت‌های ملی، ایجاد صدارت اجرایی با محوریت صلح، مشارکت مساویانه و اصلاحات بنیادی" برجسته شده. اما هنوز ریاست جمهوری افغانستان در این مورد رسماً اظهارنظر نکرده است.
شمسیه سعادت یکی از میلیون‌ها شهروندی است که آرزویشان برگشت اوضاع سیاسی افغانستان به حالت عادی است. او که رؤیاهای بزرگ در سر می‌پروراند، انتظار دارد دو طرف به‌زودی تفاهم کنند.
او گفت: "انتظار ما از آقای غنی و آقای عبدالله این است که باید این تنش حل شود تا امیدواری از بین رفته در قلب‌های هر جوان و تمامی اقشار این مملکت برگردد تا بتوانیم به یک جامعهٔ سالم و به‌دور از مشکلات دست پیدا کنیم."
این گزارش را ژکفر احمدی و مصطفی صدیقی به همکاری نظیفه محبوبی تهیه کرده‌اند.
