معلم اسدالله، ۴۵ ساله در میان هزاران غیر نظامی افغان است که از سوی جنگجویان گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش از ولسوالی‌های درزاب و قوش‌تپه در ولایت جوزجان به شهر شبرغان پناه آورده‌اند.
اسدالله می‌گوید، تهدید دوامدار از سوی جنگجویان داعش، او را واداشت تا دو ماه پیش از روستای خواجه عرب در ولسوالی درزاب به شهر شبرغان فرار کند.
اکنون، او در خانۀ محقری که تنها دو اتاق دارد با همسر، مادر و چهار فرزند‌ش زنده‌گی می‌کند.
اسدالله در گفت‌و‌گو با رادیو آزادی گفت:
"تمام مکتب‌ها بسته شده‌اند. معلمان و شاگردان نمی‌توانند به مکتب بروند و ما از شر داعش گریختیم."
مقام‌های محلی می‌گویند، بسته شدن بیش از ۵۸ مکتب در منطقه درزاب بیش از ۳۰هزار شاگرد را از آموزش بی‌بهره کرده‌است.
اسدالله می‌گوید، جنگجویان داعش مردم محلی را آزار و اذیت می‌کنند و دست به اخاذی هم می‌زنند.
او افزود:
"اگر شما از پرداخت پول فرار کنید، خانۀ‌تان را آتش می‌زنند. آن‌ها گاو و گوسفند مردم را غنیمت گفته می‌گیرند و می‌کشند و به سربازان‌شان می‌دهند."
بسیاری از باشنده‌گان درزاب و ولسوالی همسایه‌اش قوش‌تپه، شکایت مشابهی دارند.
اکنون به نظر می‌آید که پس از چندین ماه، جنگجویان داعش در درزاب و قوش‌تپه در برابر حمله‌های نیروهای افغان و نیز طالبان مقاومت نشان داده‌اند.
عبدالجلیل از روستای مغل درزاب است.
او که یک دهقان محلی است می‌گوید که درگیری میان جنگجویان داعش و طالبان او را مجبور کرد که خانه‌اش را ترک کند.
او در صحبت با رادیو آزادی چشم دیدش را این‌گونه بیان کرد:
"جنگجویان داعش هم خارجی‌ها و هم مردم محلی هستند. در میان‌شان ازبکستانی‌ها، تاجکستانی‌ها و دیگران هستند. آن‌ها می‌خواهند اسلام را بدنام و مردم را بی‌خانمان کنند."
یکی از بزرگان محلی درزاب که از داخل یک قریه با رادیو آزادی تیلیفونی صحبت می‌کرد گفت که داعش تمام منطقه را در دست گرفته‌است.
او خواست که هویتش افشا نشود، چون می‌ترسید که مبادا از سوی جنگجویان داعش مجازات شود.
او به رادیو آزادی گفت که جنگجویان گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش در محل، جوانان ریشدار با لنگی‌های سیاه رنگ اند که عینک‌های دودی به چشم می‌گذارند و با موترسایکل‌ها گشت‌وگذار می‌کنند.
وی گفت:
"آن‌ها گاو و گوسفند مردم محلی را به‌عنوان غنیمت می‌گیرند و آن‌ها را تهدید می‌کنند و کسانی را که با دولت کار می‌کنند تهدید می‌کنند و می‌کشند. آن‌ها اجازه نمی‌دهند که مردم محلی اموال‌‌شان را از یک مکان به محل دیگر منتقل کنند. هم‌چنین، معاش معلمان محلی که ماهانه ۵ هزار تا ۷ هزار افغانی می‌شود را می‌گیرند."
او گفت، جنگجویان داعش به‌گونه ناگهانی به خانه‌های غیر نظامیان وارد می‌شوند و آنان را به تهیه غذا مجبور می‌سازند.
وی گفت:
"بعد از نماز عصر، آن‌ها به‌طور ناگهانی به خانه‌های مردم محلی می‌رسند، فرق نمی‌کند که آن‌ها غنی هستند یا فقیر. به صاحب خانه می‌گویند که برای ۵۰ نفر نان تهیه کند. می‌گویند، اگر نکنی، خودت را به جای نان حلال می‌کنیم."
فرار محمد صادق باشندۀ دیگر روستای سردرۀ درزاب هم پُر ماجرا بوده‌است.
وی به رادیو آزادی بیشتر گفت:
"تمام محل توسط داعشیان گرفته شده‌است. سه روز جنگ بود. یازنۀ من کشته شد. خانه من کاملاً تخریب شده‌است. در آن روز موتر تا شبرغان ۲ هزار افغانی می‌برد، روزهای عادی کرایه موتر ۲ صد افغانی بود. هیچ موتر پیدا نشد. من فرار کردم به خانۀ یکی از نزدیکانم."
به‌گفته لطف‌الله عزیزی والی جوزجان، جنگجویان داعش با شورشیان طالبان درگیرند.
او گفت:
"بیش از ۵۰۰ جنگجوی داعش و بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ جنگجوی طالبان در درزاب وجود دارند. آن‌ها اغلب با یکدیگر جنگ می‌کنند."
رحمت‌الله حشر، ولسوال پیشین درزاب، گفته است که جنگجویان ازبکستانی هسته‌ای مرکزی گروه داعش در محل را تشکیل می‌دهند.
او ادعا می‌کند که آن‌ها توسط عبدالمالک تقویت شده‌اند.
پدر او، طاهر یولداش رهبری جنبش اسلامی ازبکستان را تا زمان مرگش در سال ۲۰۰۹ در شمال پاکستان، به عهده داشت.
حضور جنگجویان آسیای میانه‌ای جنگ دیده در جوزجان که با ترکمنستان راه دارد، اکنون به نظر می‌رسد که اسباب نگرانی روسیه را فراهم کرده‌است.
ضمیر کابلوف، نماینده ویژۀ ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای افغانستان، به تازه‌گی نگرانی خود را نسبت به حضور داعش در ولایات شمالی سرپل و جوزجان ابراز کرده‌است.
کابلوف در صحبت با رسانه‌های روسی ادعا کرده که شمار جنگجویان داعش در افغانستان در حال حاضر بیش از ۱۰ هزار نفر است، چون به‌گفته او جنگجویان جدید از سوریه و عراق به این کشور وارد می‌شوند.
اما مقام‌های افغان چنین ادعاها را رد می‌کنند.
جنرال دولت وزیری سخنگوی وزارت دفاع افغانستان در گفت‌و‌گو با رادیو آزادی گفت که سخنان کابلوف مربوط به خودش است:
"شمار جنگجویان داعش در افغانستان هزاران تن نه، بلکه صد‌ها تن است. اگر ما فعالیت داعش را از اول در نظر بگیریم، ممکن شمار شان از شش تا هفت هزار تن بود. از این میان هزاران تن‌شان کشته شدند، تعداد شان زخمی شده و بعضی‌شان بازداشت شدند."
جنگجویان وابسته به گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش در آخرهای سال ۲۰۱۴ در افغانستان و پاکستان ظاهر شدند و در اول‌های سال ۲۰۱۵ میلادی زیرنام شاخۀ ولایت خراسان این گروه رسماً اعلام موجودیت کردند.
در جریان تابستان ۲۰۱۵، جنگجویان داعش به چندین منطقه در ولسوالی‌های ننگرهار در امتداد سرحد با پاکستان راه یافتند.
هنوز هم، نیروهای افغان و ایالات متحده با جنگجویان گروه دولت اسلامی در مناطق کوهستانی ننگرهار مبارزه می‌کنند.
در یک گزارش تازۀ وزارت دفاع ایالات متحده امریکا که در ماه دسمبر به کانگرس این‌کشور فرستاده شد، چنین آمده است:
"از اول جولای سال ۲۰۱۷ تا ۲۴ نوامبر ۲۰۱۷ بخش‌های SOJTF-A {نیروی مشترک عملیات خاص – افغانستان} ۲۱۷۵ عملیات زمینی و ۲۶۱ حمله تهاجمی را انجام دادند که در آن واحدهای نیروهای خاص امنیتی افغان را تقویت کردند یا به آنان مشوره دادند."
در ادامۀ این گزارش آمده‌است:
"این عملیات‌ها شامل ۴۲۰ عملیات زمینی و ۲۱۴ حمله هوایی علیه شاخه خراسان گروه موسوم به دولت اسلامی بود که در نتیجۀ آن‌ها بیش از ۱۷۴ تن از جنگجویان این گروه کشته شدند."
در گزارش آمده‌است که هرچند شاخۀ خراسان داعش ضعیف شده، اما به احتمال قوی به برنامه‌ریزی و اجرای حملات پُر قدرت در مناطق پُر جمعیت ادامه خواهد داد.
مقام‌های محلی در جوزجان می‌گویند در آیندۀ نزدیک عملیات نظامی را برای پاکسازی ولسوالی‌های درزاب و قوش‌تپه از وجود جنگجویان داعش راه اندازی خواهند کرد.
در حال حاضر، بسیاری از ساکنان آواره از درگیری‌های اخیر، مانند عبدالجلیل چارۀ به جز از انتظار ندارند.
عبدالجلیل به رادیو آزادی گفت:
"اکنون داعشیان هر روز یک حکم اعدام صادر می‌کنند. پس از عملیات دولت، داعش و طالبان دوباره این مناطق را خواهند گرفت. نمی‌توانیم پس برویم. می‌ترسیم."
گزارش: مصطفی صدیقی، عالم رحمانیار و مقیم نایب
