فعالان مدنی و مردم کندز، ملت سازی را در شرایط کنونی یکی از نیازهای اساسی افغانها خوانده و بر دوری از تعصبات و قوم گرایی تأکید میورزند.
شماری از فعالان نهادهای جامعه مدنی و مردم ولایت کندز بر تقویت هر چه بیشتر ملت سازی در کشور تأکید ورزیده و این روند را یک پروسه حیاتی و سرنوشت ساز برای کشور و جامعه میدانند، آنها میگویند که پیشرفت و ترقی یک کشور و مردم آن بستگی به مساعی تمام اقوام و اقشار ساکن در آن کشور دارد و تا زمانیکه مردم در یک صف واحد به صفت یک ملت در کنار هم قرار نگیرند ممکن نیست که به رفاه و سعادت دست یابند.
آنان ملت سازی را از وظایف عمدۀ حکومتها میخوانند.
محمد صابر یوسفی یکتن از فعالان مدنی کندز درین مورد میگوید:
"ملت سازی یک پروسه و روند مهم در حیات ملی کشورهاست در شرایط فرایند امروز ملت سازی عمده ترین بخش وظایف حکومتها را تشکیل میدهد، حکومتهای ملی و مردمی، حکومتهای که برمبنای اراده یی مردم تشکیل شده باشد باید تمامی توجه خود را در روند ملت سازی و مردم سازی تمرکز بدهد."
با اینحال شماری از باشندهگان این ولایت نیز تعصب را یک پدیدۀ زیانبار و جدا از قاموس انسانیت و اسلامیت خوانده و بر دوری از آن تأکید میورزند.
ذبیح الله و احمد خان دو تن از باشندهگان کندز در این مورد چنین گفتند:
"وقتیکه ما به ریسمان خداوند چنگ بزنیم دیگر جای برای تعصب باقی نمیماند که واقعاً تعصب مایه تمام فساد، ناشایستگی و بدبختیهاست، آنانیکه مسایل را بنام قومیت دامن میزنند، آنها کسانی اند که استفاده جو هستند و این برای آبادی وطن ما که متضمن حیات بشری مردم است کدام فایده ندارد، این خلاف شریعت است اگر ما معتقد هستیم مسئله قومیت مطرح بحث نیست."
"نهایت کوشش کنیم که حد اقل خود را بشناسیم و از خود حفاظت کینم دیگر هیچ مشکلی در جامعه نخواهد بود و همین قدر بدبختی، چالشها و نا امنی که در این وطن موجود است، همه از اثر بیاتقافی و اختلافاتِ سمتی و قومی ماست، ما همه یک برادر و یک پیکر هستیم و باید از اختلافات دوری کنیم."
ملت سازی یک پروسه کلان سیاسی است و کشور عزیز ما افغانستان هم در این فرایند به خوبی گام گذاشتهاست، چنانچه مردم این سرزمین در ادوار مختلف تاریخ با همدلی و برادری در کنار هم زیستند و وحدت ملی در افغانستان پیوسته به عنوان شعار کلیدی در پیش دولت و مردم افغانستان مطرح بودهاست.
صابر یوسفی درین مورد همچنان گفت:
"مردم به جای قوم بیشتر روی منافع ملی در افغانستانفکر میکنند و اگر در گذشته هم ما مراجعه کنیم، نبردهای آزادی خواهانه مردم افغانستان جمعاً در آن شرکت کردند، نشان میدهد که تمامی اقوام و مردمان ساکن در این سرزمین در کنار هم بودند، در روند بازسازی افغانستان هم مردم در کنار هم قرار دارند و با مشارکت بزرگ ملی این روندها و فرایندها به جلو میتازد."
برخی از فعالان مدنی کندز بدین باورند که ملت سازی یک پروسه خیلی مهم است، اما هنوزهم بکار بیشتر در افغانستان درین راستا نیاز است که دولت، نهادهای مدنی، نهادهای ملی افغانستان، شخصیتهای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و همچنین علمای دین وظیفه مشترک دارند تا در راستای ساختن ملت و اتحاد و همبستگی در بین مردم کار کنند.
اجمل آرین-کندز