بازی‌های کمپیوتری تا حدی جاگزین بازی‌های سنتی میان کودکان افغان شده‌اند

با آنکه ترس و وحشت در این اواخر بالای شهر کابل سایه منفی انداخته اما کودکان افغان به بازی‎های شان با جوش و خروش می‎پردازند.

عید، بهانۀ که همه کودکان را کنار یکدیگر شان قرار می‎دهد و فرصت برای بازی فراهم می‎کند.

در اوج بیم و نا امیدی‎ها، کودکان بی خیال از وضعیت به شور و شادی‎های شان می پردازند.

شیوه بازی کودکان افغان اما نسبت به گذشته تغییر کرده و برخی آنان به بازی‎های قدیمی دوران پدران و پدر کلان‎های شان علاقه چندانی ندارند.

در روزهای عید، هر ولایت بازی‌‏های مخصوص محلی خود را دارند. اما تخم جنگی، کاغذ پران بازی، سنگ‌اندازی، گیرکان، دنده کلک، توپ بازی و غورسی از بازی‌‏های پُر هیجان و پُر طرفدار کودکان و نوجوانان است.

اما این بازی‎ها جای خود را به بازی‎های جدید و کمپیوتری در بیشتر شهرها داده‎است.
با پیشرفت علم و تکنالوژی زنده‎گی اطفال نیز متحول شده و بسیاری آنان در خانه‎های شان مصروف بازی‎های کمپیوتری و گیم‎ها می‎باشند.

به یکی از خانه‎ها در شهر کابل رفتم تا از نزدیک مشاهده نمایم که کودکان آن‎ها به چه بازی‎های مصروف هستند.

زمانی‎که وارد این خانه شدم فضای آن بسیار آرام به نظر می‎رسید و تنها از یک اتاق صدای کودکانی شنیده می‎شد که می‎گفتند حالا نوبت من است ریموت را برای من بده.

از آن‎ها پرسیدم که بیشتر مصروف کدام بازی ها اند:
"اسم من عثمان است، در روزهای عید گیم می‎زنیم، می‎ریم چکر هرجا و ساعت خود را تیر می‎کنیم."
"نام من کریم است ،در روزهای عید گیم میزنیم، گیم‎های (جی تی اف، فوتبال، آی تی کن و بلول)."

اما از طرف دیگر بازی‌های سنتی بین کودکان در ولایت‌های مختلف جای خود را دارد.
به یکی از قریه‎ها سری زدم تا ببینم که کودکان آن‎ها در روزهای عید مصروف چه بازی‎های هستند.

این کودکان می‎گویند که به بازی‎های قدیمی چون تشله بازی، گیرکان بیشتر علاقه دارند.
شماری از آنان می‌گویند:
"نام من سلیمان است، روزهای عید میریم یک چکر پارک چکر، تشله بازی و گیرکان می‎کنیم."

"نام من نصیر است، روز عید میریم خانه خاله و مامایم، خانه که آمدیم تفنگچه می‎خریم اگر تفنگچه نبود تشله می‎خریم و در خانه بازی می‎کنیم."

در عین حال شماری از بزرگ سالان می‎گویند که بازی‎های امروزی تا زمان آن‎ها کاملا فرق کرده‎است.

به گفته آنان جای بازی‎های سنتی از قبیل توپدنه، غرسی را گیم‎های کمپیوتری و موبایل اخذ کرده‎است.

شماری از آن‌ها می‌گویند:
"نام من محمد نسیم است ،او بازی‌های سابق نیست، سابق توب دنده و غورسی، اس پلست که بود اگر در اطراف‌ها باشد، باشد اگر نه در اینجا خو نیست."

"اسم من زید الله است، حال بازار بازی جوانان را گیم گرفته‌است، اگر واقعیت بگویم حال گیم مبایل زیاد شده است. میروند در گیم خانه‌ها اونجه گیم می‌‍زنند."

از میان همه بازی ها، تخم جنگی و گدی پران بازی بیشتر رایج و محبوبیت زیاد دارد.
بعضی‏ از نوجوانان در آفتاب کنار دیوار، جمع شده تُخم جنگی می‏کنند.
آنان می‌گویند:
"سمیر هستم، تخم جنگی می‎کنیم، اول ما تخم می‎چشیم تا سخت باشد باز جنگ می‎دهیم از هر کسی که شکست می‎بازد."

گدی پران بازی هم طرفداران خاص خود را دارد.

روزهای مناسبتی آسمان شهر کابل پر از کاغذ پران است که نوجوانان آن را به سمت آسمان رها می‌کنند.

یک تن از علاقمندان این بازی افزود:
"حکمت الله هستم کاغذ پران بازی می‎کنیم در تپه نادر خان و بسیار خوش هستیم."

در کنار این، بازی‎های مخصوص برای دختران نیز هستند.
دختران بیشتر با هم جمع می‎شوند، گیرکان، آبوبه جان و قوقو برگ چنار را اجرا می‎کنند.
یکتن ازین دختران گفت:
"نام مه عفیفه است
آبوبه جان آبو به
دستم گلم شرابه
شراب ما خوردنی
بیش حاکم بردنی
حاکم حاکم زن کده
دول به آردن کده"

بازی‎های کودکان نیز متاثر از وضعیت امنیتی شده‎اند.
یکتن درین مورد گفت:
" وحید هستم پارک‎ها نفر پر می‎بود اما فعلاً خالی شده مردم می‎ترسند چون اختطاف می‎شوند دزدی می‎شوند."

با این حال شماری از خانواده‎ها پیشرفت تکنالوژی در قسمت بازی‎های اطفال را تا حدی مؤثر می‎دانند، اما تاکید دارند که مصروف بودن بیش از حد اطفال با بازی های کمپیوتری تأثیرات منفی بالای تربیت و اذهان آنان بجا می‌گذارد.

یکتن درین مورد به رادیو آزادی گفت:
"فیروزه شوکت هستم متأسفانه شیوه بازی تغییر کرده اما از بازی‎های که بیشتر کودکان استفاده می‌کنند سلاح است و تاجران ما تفنگ و مرمی میاورند."

به گفته آنان، بازی های کمپیوتری مؤثر است اما در پهلوی آن گیم‎ها و فلم‎های نیز وجود دارند که کودکان را به گمراهی می‎کشاند.

اکثر خانواده‎ها تأکید بر تامین امنیت دارند و به دنبال آن از حکومت می‌خواهند تا جلو ورود بازیچه های جنگی را بگیرد، تا در آینده اطفال شان خشن و لجوج به بار نیاید.

نورالله شایان