БШК эки депутатты "Кыргызстан" фракциясынын чечиминин негизинде мандаттарынан ажыратканын айткан. Ал эми "Кыргызстан" фракциясынын жетекчилиги бул чуулгандуу маселе боюнча ак да, көк да дей элек. Журналисттерге маалымат берүүдөн да качышууда.
Байкоочулар бул көрүнүш өлкөдө саясий маданияттын жоктугун айгинелеп, парламенттеги айрым фракциялардын жана депутаттардын деңгээлин көрсөтүп койду деген пикирде.
11-январда күтүүсүз эле мандатынан ажырап калган эл өкүлү, Биринчи Май райондук сотуна кайрылган Чолпон Эсенаманованын айтымында, алар депутат болгондон кийин кайра кызматтан кетүү тууралуу арыз жазышкан эмес. Бирок шайлоо алдында кандайдыр бир арыз, оозеки макулдашуу болгонун жарым-жартылай эстеди:
- 26-августта мени партиялаштарым чакырып, "арызды жаз, болбосо тизмеден чыгарабыз" деп коркутушканынан "жетиштүү добуш алалбасак өз ыктыярыбыз менен чыгып кетебиз "деп жазганбыз. Азыр ошол арызга датаны койдум беле же койбодум беле эстей албай жатам. Бирок мен жетиштүү добуш алгам, Чүйдөн алты жарым миңден ашуун добуш алгам.
“Кыргызстан” фракциясынын сунушу менен БШК Элмира Жумалиеваны да мандатынан ажыраткан. Ал да буга нааразы болуп, укугу тебеленгенин айтууда.
Ошондой эле "Кыргызстан" фракциясы дагы бир мүчөсү Урмат Ишенбековду да катарынан чыгарууну сунуштаган болчу. Анын маселесин БШК азырынча карай элек. "Кыргызстан" депутаттарын катарынан четтетүү чечимин 22-декабрда кабыл алган экен. Жогоруда аты аталган үчөө ал жыйынга катышпаптыр.
Фракциянын Канат Исаев баштаган лидери, анын орун басарлары менен байланышууга мүмкүн болгон жок. Ал эми мүчөсү, депутат Чолпон Султанбекова мындай дейт:
- Бул маселе боюнча комментарийди лидер гана бере алат. Бул маселе менин компетенцияма кирбейт.
"Кыргызстан" фракциясындагы атын атагысы келбеген булактын айтымында, алардын катарынан жакынкы арада дагы бир-эки эл өкүлү чыгарылышы мүмкүн экен.
Мыйзамды атап өткөн лидерлер
Конституцияда депутат кайсы учурда мандатынан ажырары так жазылган. Ага ылайык, фракция депутатты зордоп мандатынан ажырата албайт. Депутат өз арызы менен гана кызматынан кете алат.
Мыйзамды кыйгап өтүүнү көздөгөн лидерлер дал ушул арызды шайлоонун алдында жаздырып алышып, датасын кийин коюп, Боршайкомго алып келип, чатак ушундан жаралууда.
Бул схема мурдараак “Республика Ата-Журт” фракциясынын мандат талашында маалым болгон. Андагы кээ бир депутаттар сот аркылуу ордун сактап калса, айрым талапкерлери азыркыга чейин депутат болуу аргасын издеп жүрөт.
"Республика Ата-Журттун" мүчөсү Жыргалбек Саматов буга чейин Боршайком менен соттун ортосунда бирде мандат алып, кайра ажыратылып, бул көрүнүш эки үч жолу кайталанган соң 11-январда акыры мандат алды. Бирок Саматов депутат болгонуна азыр деле көп ишенбей турган экен:
- Чынын айтсам, азыр эми күбөлүк алып, ант бергенден кийин эле депутат болдум деп айтпасам, ага чейин бир нерсе деш кыйын болуп турат...
"Көрүнүш улана берет"
Саясат талдоочулар, айрым депутаттар мандат маселесинин бул чакырылышта өзгөчө маселеге айланганын саясий маданияттын калыптанбаганына байланыштырат. Мурдагы юстиция министри, депутат Алмамбет Шыкмаматов:
- Эл шайлаган парламенттеги партиялар азыр чабалдыгын көрсөтүүдө. Биринчиден, аларды эл кийинкиде шайлабай коюшу керек. Мансаптын, мандаттын айынан бири-бириңерге көө жаап, бардык жаман нерселерге барганга даяр экенсиңер деп шайлоочулар айтышы керек. Экинчиден, мандатынан ажыратуу арызын жазган депутат БШКга арызын өзү алып бара тургандай эреже киргизүү керек.
Ал эми саясат талдоочу Эмил Жураев бул көрүнүштү жеткен уят иш деп баалап, кандайдыр бир реакция болмоюн бул көрүнүш фракциялар, Борбордук шайлоо комиссиясы тарабынан улана берерин айтат:
- Олуттуу реакция болуп, маселеге сот киришип, чекит койгондо гана бул көрүнүштөр токтойт. Мындан тышкары Борбордук шайлоо комиссиясынын да жоопкерчилигине баа берилиши керек. Алар депутатты мандатынан ажыратууну эрежеге ылайык так жүргүзүшү зарыл.
Бул арада парламенттеги башка фракциялар дагы ушул жол аркылуу тизменин аягындагы шайлоодо катуу иштегендерге, кабелтең акча чачкандарга орун бошотуу аргасын издеп жатканы айтылууда.
