Улуттук илимдер академиясынын президенти Абдыганы Эркебаев менен Жогорку Кеңештеги “Бир бол” фракциясынын депутаты Кубанычбек Жумалиев “президентти мөөнөтүнөн мурда отставкага кетирүү, анын Икрам Илмиянов, Фарид Ниязов, Чыныбай Турсунбеков өңдүү үзөңгүлөштөрүн жоопко тартуу” өңдүү талаптарын колдобой турганын айтып, уюмдун катарынан чыкканын жарыялады. “Элдик парламенттин” лидерлери болсо муну бийликтин кысымы менен түшүндүрүп жатат.
Уюмдун урааны
“Элдик парламент” коомдук бирикмеси Бишкек шаарында 26-апрелде борбордук аянтта кеминде 20 миң адам катышкан жыйын өтөт деп маалымдап жаткан. Уюмдун лидерлеринин бири Бекболот Талгарбеков иш-чаранын 12-майга жылып калган негизги себептерин мындайча билдирди:
- Бизге бир топ адамдар чыгып, Атамбаевге, бийликке аз эле убакыт берип койдуңар, силер айткан талапты терең ойлонуп карап чыгышы керек деп айтышты. Андан сырткары чет жердеги кыргыз диаспорасынын өкүлдөрү биз дагы катышат элек, өз ара жыйын өткөрүп, өкүлдөрүбүздү шайлап алганга убакыт керек дешти. Андан сырткары, май айынын алгачкы күндөрү майрамдар болуп калат экен. Дагы бир себеби – биз башында 20 миң адам чогулат деп санын чектеп атканбыз, бирок буга дагы эмнеге чектейсиңер, 50-60 миң адам чогулат деп айткандар болду. Биз ушунча адам катышканы жаткан жыйынга жакшылап даярданышыбыз керек, коопсуздук чараларын баарын карашыбыз керек. Ошондуктан 12-майда өткөрөлү дедик.
“Элдик парламенттин” алгачкы жыйыны 12-апрелде Бишкекте өтүп, өткөн жумада болсо коомдук бирикменин түзүлгөнү расмий жарыяланган. Анда уюмга 25 жылдан кем эмес өлкөгө кызмат кылган адамдар киргени жана 105 адамдан турары айтылган. Оппозицияга да, бийликке да көз карандысыз саясий уюм болот деп белгиленген.
Кийинчерээк президент Алмазбек Атамбаевден отчет алуу жана мөөнөтүнөн мурда кызматтан кетирүү, Фарид Ниязов, Икрам Илмиянов, Чыныбай Турсунбеков жана Тургунбек Кулмурзаев өңдүү анын санаалаштарын жоопко тартуу боюнча элдик комиссия түзүү, июнь коогасына күнөөлүүлөрдү эл аралык сотто жоопкерчилигин кароо деген үч талап айтылган.
"Элдик парламент" урааны менен келишпегендер
Мындан көп узабай Улуттук илимдер академиясынын президенти Абдыганы Эркебаев жогорудагыдай талаптарды колдобой турганын айтып, коомдук бирикменин катарынан чыкканын жарыялады. “Азаттыкка” комментарий берип жатып өткөн айда коомдук-саясий кырдаал курчуп турган маалда Бекболот Талгарбеков баштаган айрым саясий ишмерлердин өлкө кызыкчылыгын коргоо, Евразиялык интеграцияны колдоо жана коррупциялык иштерге кириптер эмес саясий ишмерлердин башын бириктирүү өңдүү демилгесин колдогонун, кийин талаптары белгилүү болгондон кийин кошулбай турганын эп көргөнүн айтып берди:
- Түпкүлүгүндө мен элдин, жарандык коомдун активдүү болуп, өлкөдөгү окуяларга кайдыгер карабай, коомдук бирикмелерге, саясий уюмдарга биригишин колдойм. Анткени коом жигердүү болсо мамлекет алга жылат. Бирок баары Конституциянын, мыйзамдын чегинде болушу керек. Мен “Элдик парламентти” түзүү, аны уюштуруу өңдүү иштерине катышкан жокмун. Бирок башта айтылган, оппозиция менен бийликтин ортосунда калыс пикирин айтуу, оң-терс жактарын көрсөтүп туруу өңдүү сунуштарынан улам колдоп жаткам. Кийин алардын талаптары менен таанышып чыккандан кийин, ал талаптар менин принциптериме, конституциялык нормаларга ылайык келбейт экен. Бир жактуу экен. Мисалы, Атамбаевди мөөнөтүнөн мурда отставкага кетсин деп, тогуз себебин аташыптыр. Атамбаевдин кемчиликтерин гана айтышыптыр, ал кишинин жакшы жактары да бар да. Калыс болуш керек да.
Парламенттеги “Бир бол” фракциясынын депутаты Кубанычбек Жумалиев да Абдыганы Эркебаев менен кеңешкенден кийин “Элдик парламенттен” чыкканын “Азаттыкка” билдирди:
- Башында киргем. Анан башында бирди айтып, азыр башка нерсени айтып жатышат. Түшүнүксүз болуп калды. Ошондуктан Абдыганы Эркебаев экөөбүз кеңешип, бирдей чечимге келдик.
Шайлоону утурлай түзүлгөн уюмбу?
- Мына мурунку президент Аскар Акаев Кыргызстанга келе албай жүрөт. Бакиевдер да Атамбаев жана анын бийлигине нааразы. Мунун артында чоң саясий оюндар болушу мүмкүн.Марс Сариев
“Элдик парламенттин” лидерлеринин бири Бекболот Талгарбеков таасирлүү саясий фигуралардын айнып жаткан себебин бийликтин кысымы менен түшүндүрдү:
- Мен Абдыганы Эркебаевге башында да, кийин ооруканадан чыкканда да “биз менен барам десеңиз барыңыз, барбайм десеңиз барбаңыз” деп айткам. Ооруканадан чыккандан кийин бийлик жактан кысым болуп жатканын, кызматынан айрылып да калышы мүмкүн экенин кыйыткан. Анда кызматыңыздан ажырап калуудан корксоңуз чыгып туруңуз дегем. Дагы бир мүчөбүз, Жеңиш Молдокматов деген жигит башында кирем деп кирип алып кайра чыгып, бийлик аркылуу чагым кылды. Биз эч кимди кармабайбыз, чыгам дегендер чыга берсин. Биздин баамыбызда дагы кеминде беш адам бийликтин кысымына чыдабай катарыбыздан чыгышы мүмкүн.
Талдоочулар жаңы саясий уюмга ар түрдүүчө баа берип жатат. Серепчи Марс Сариевдин баамында, президенттик шайлоону утурлай ар кандай максат, кызыкчылыкты көздөгөн саясий күчтөр активдешмекчи:
- Мына мурунку президент Аскар Акаев Кыргызстанга келе албай жүрөт. Бакиевдер да Атамбаев жана анын бийлигине нааразы. Мунун артында чоң саясий оюндар болушу мүмкүн. Президенттик шайлоонун айланасында чоң, Орусия, АКШ өңдүү глобалдуу оюнчулар да бар. Акаевдин, Бакиевдин топторунун артында чоң оюнчулар турушу мүмкүн. Бул бирикме жөн жерден чыккан жок. Абдыганы Эркебаев, Кубанычбек Жумалиев дегендер интеллектуал, академиялык чөйрөдө астейдил жүргөн адамдар. Мунун баары жөндөн жөн эмес. Шайлоонун утурлай мындай окуялар дагы болот.
“Элдик парламенттин” талаптарына азырынча бийлик расмий реакция кыла элек.
