Аяктаган аптада бир жылдан бери камакта отурган таанымал журналист Хадижа Исмаилова жана башка азери калемгерлердин иши боюнча АКШ Конгрессинде атайын угуу өткөрүлдү.
Конгресстин адам укуктары боюнча эл аралык нормалардын сакталышына байкоо салган органы – Хельсинки комиссиясынын төрагасы Кристофер Смит азер бийликтерине каршы санкция киргизүүнү караган мыйзам долбоорду даярдоо менен сунуш кылып жатканын мына ушул угууда жарыялады:
- Мен мыйзам долбоорун биздин өнөктөшүбүз адам укуктарын бузууга жана катаалдыкка абдан ыктап алганынан, мамилебиздин баркы жана ишеними кетип баратканынан улам киргизем. Ачык айтканда, достор досторго адам укуктарын бузуусуна жол бербейт. Эгер биз өзүбүздү дос деп санасак, биринчилерден болуп муну токтотууга жана басаңдатууга аракеттенишибиз абзел.
Конгрессмен Кристофер Смит кошумчалагандай, Азербайжанда адам укуктары боюнча кырдаалдын “олуттуу начарлашы” расмий Бакунун АКШ жана башка өлкөлөр менен эле мамилесин бузбастан, “мыкты жана жаркын жарандардын түрмөгө салынышы же сүргүнгө мажбурланышы” азери коомунун өзүнө да зыян келтирүүдө.
Андыктан, расмий Бакуга “ачык белги бере турган учур келди”, - деди конгрессмен Смит угууда.
Конгрессмендин айтымында, ал даярдаган мыйзам долбоор Азербайжан өкмөтүнүн жогорку даражалуу кызмат адамдарына жана алардын тикелей үй-бүлө мүчөлөрүнө, журналисттерди, активисттерди, укук коргоочуларды куугунтуктоого катышы бар расмий өкүлдөргө АКШнын визасын бербөөнү карайт.
Президент Илхам Алиевдин өкмөтү, албетте, өз тарабынан өлкөдө эч кандай саясий айыпкер жок деп ырастап келатат. Бирок Норвегия Хельсинки комитети деген бейөкмөт уюм быйыл майда жарыялаган тизмеге караганда, андайлардын саны Азербайжанда 80дин тегерегинде.
Баш кеңсеси Нью-Йоркто жайгашкан “Чек арасыз кабарчылар” уюмунун эсебинде, саясий айыпкерлердин кеминде 12си мыйзамсыз камакка алынган калемгерлер.
Алардын арасынан “Эркин Европа/Азаттык” радиосу менен кызматташкан иликтөөчү журналист, жети жарым жылга түрмөгө кесилген Хадижа Исмаилова абакта отурганына декабрдын башында туура бир жыл толду.
Журналист камакка алынар алдында Азербайжандын жогорку бийлик эшалондорундагы коррупция, президент Илхам Алиевдин үй-бүлө мүчөлөрүнүн өлкө экономикасынын маанилүү секторлорундагы жана чет өлкөдө кыймылсыз мүлккө салган капиталы боюнча прессада бир нече макалаларды жарыялаган эле.
АКШ Конгрессиндеги угууда адам укугун коргоочу жана медиа активисттер азери бийликтери жарандык коомду басууну тынымсыз улантып жатканына көңүл бурушту:
- Азербайжан дүйнөнүн өзү жайгашкан бөлүгүндө сынчылардын оозун басуунун эң эффективдүү жана эң катаал ыкмасын көргөзүүдө. Ал жерде тынчтыкты гана көздөгөн, жакшы тилектеги оппозиция болсо да келишишпейт. Алар бул адамдарды ооздуктоо үчүн мүмкүн болгон ыкмалардын баарын колдонууда, - деди “Эл аралык мунапыс” уюмунун өкүлү Ти Кумар Конгресстеги угууда.
АКШ Конгрессиндеги угууга тушташ Европа кеңеши Азербайжан Адам укуктары боюнча Европа конвенциясын канчалык сактап жатканы боюнча расмий текшерүү баштады.
Уюмдун башкы катчысы Турбьерн Ягланддын айтымында, иликтөө Адам укуктары боюнча Европа сотунун чечимине ылайык жүргүзүлөт.
Анткени соттун чечиминде Азербайжанда мыйзам тандалма жол менен өзгөчө сынчыл добушту жана сөз эркиндигин басуу үчүн колдонулуп жатканы белгиленген.
Иликтөө жүргүзүү жана азери бийликтеринен түшүндүрмө алуу үчүн Бакуга эми Европа кеңешинин атайын делегациясы бармакчы. Азербайжан бул уюмга 2001-жылы мүчө болгон.
