28-декабрда таңкы саат сегизде "Кыргызмунайгаз" ишканасынын Кочкор-Ата шаарында жайгашкан башкы кеңсесинин алдында миңдей кызматкер катышкан тынч жыйын өттү. Анда мекеменин узап бараткан жылда аткарган иштери тууралуу чогулгандарга кыскача маалымат берилип, соңку кездери буйрутма текшерүүлөр көбөйүп жаткандыгы айтылды.
Мекеменин профсоюз уюмунун төрагасы Акынбек Райымкулов текшерүүлөрдүн маани-жайын мындайча чечмеледи:
- Ушул жылдын сентябрь айында Мамлекеттик мүлк фондунан комиссия келип, эки күн жүрүп текшерип кетишти. Биз тоо башындагы кен өндүрүүчү аймактардан бери көрсөткөнбүз. Ал жакка барган соң үч айдан кийин өкмөткө 10 барактан турган жыйынтык беришиптир. Анда бул жерде өздөрү көрүп кеткен жагдайдын бири да жок. Жыйынтыкты бурмалап жазып беришкен. Кийин Геология, минералдык ресурстар агенттигинен дагы үч кызматкер келип, даяр жыйынтыгын жазышып, алар да бурмаланган отчет менен кетишти. Булардын максаты - Майлуу-Суу шаарындагы мунай өндүрүүчү аймакты кытайлык компанияга алып берүү. Анда "Мунайгаздын" иши бүтүндөй токтоп калбайбы. Анткени 80 пайыз кара май ушул аймактан өндүрүлөт.
"Кыргызмунайгаз" - мунай өндүрүү багытында иш алып барган Кыргызстандагы жалгыз өндүрүш ишканасы. Учурда Баткен жана Жалал-Абад облусунун аймагындагы 11 участокто чийки кара май өндүрүлөт. Ишкана буларга 2009-жылы 10 жылдык мөөнөт менен лицензия алган. Бирок жаңы мыйзам эрежелерине ылайык, кенди иштетүүдө лицензия алган мекеме долбоор жазып, ага 3 багытта аныктама алыш керек. Бирок аны алууда тийиштүү тараптар тоскоолдук жаратканын айтат ишкананын кендерди иштеп чыгаруу бөлүмүнүн башчысы Анатолий Акимбеков.
- "Кыргызнефтегаз" иштей баштаган союз мезгилинде лицензия берилип, анда эски мыйзам боюнча кенди иштетүүдө бир гана техникалык коопсуздук жагынан гана уруксат кагазын алып жүрчүбүз. Акыркы жаңы мыйзамга ылайык эми лицензия алган тарап үч жерден уруксат кагазын алышы керек. Биринчиси - Айлана-чөйрөнүү булгабоо, экинчиси - өнөр жай коопсуздугу. Ал эми үчүнчүсү - кендеги жерди иштетүүдөгү эрежелер боюнча. 2010-жылдары Баткен аймагындагы кен чыгуучу жерлерибиз талашка түшкөндөн тартып биз долбоор жасай баштадык. 2014-2015-жылдар аралыгында 11 участоктун баарына долбоор жасап, анын алтооно уруксат кагаздарынын баары алынган. Ал эми азыр маселе жараткан Майлуу-Суу участогундагы кен чыгуучу аймакка кээ бир тараптар биздин долбоорду кабыл алышпай, өткөрбөй жатышат. Бул менен алар биздин лицензиябызды токтотуп, башка компанияга бериши мүмкүн.
Ишканага текшерүүлөрдөн сырткары Кыргызстан быйыл мүчө болуп кирген Евразия экономикалык биримдиги да өзүнүн терс таасирин тийгизүүдө. Орусия жана Казакстандан келген арзан мазут ички рынокту каптап, "Кыргызмунайгаз" өндүргөн мазут дээрлик сатылбай калууда. Бул багытта абал кыйын болгонун айткан мекеменин жетекчиси Жеңишбек Жумашев өкмөттөн колдоо керектигин билдирди.
- Азыр жалпысынан 700 млн. сомдук продукция сатылбай кармалып турат. Өкмөткө суранып отуруп 15 миң тонна мазутту Ош шаардык жылуулук ишканасына сактоо үчүн бердик, анын да акчасы азырынча бериле элек. Бул жагдайды чечүү үчүн азыр биз өкмөткө кайрылып жатабыз. Анткени бизде мазутту өндүрүү баасы сырттан келген продукцияга караганда кымбат болуп жатат. Ошол себептүү биздики сатылбай калууда. Быйылкы жылдан тартып модернизациялоо ишин баштап, Түркия, Орусия жана Кытайдагы 8 компания менен суйлөшүүлөрдү жүргүзүп, акырында эки кытайлык компанияга токтолдук. Эми алардын кимиси биздин шартка көнсө, ишти баштайбыз деп турабыз. Бул долбоорго жалпы 65 млн. доллар каражат сарпталат.
Мекемеде жалпы 2500 кызматкер эмгектенип, быйылкы жылы 80 миң тонна мунай өндүрүлгөн. Ал эми газ өндүрүү 31 млн. куб метрге жетип, соңку беш жылда ишкананын кирешеси 6 эсеге өскөн. Учурда "Кыргызмунайгаз" жылына мамлекеттик төлөмдөргө 720 млн. сом каражат бөлөт. Ошондой эле мекеме Жалал-Абад, Кочкор-Ата жана Майлуу-Суу шаарларынын калкын "көгүлтүр от" менен камсыздайт.
Жогорудагы дооматтарды Геология жана минералдык ресурстар мамлекеттик агенттиги төгүнгө чыгарууда. Болгону "Кыргызмунайгаз" ишканасы кен өндүрүүдө кытайлык 11 компания менен түзгөн келишиминин мыйзамдуулугу иликтенип жатканын агенттиктин басма сөз катчысы Элеонора Сыдыкова айтат.
- Майлуу-Суу кен жайын кытайлык компанияга берет деген маалымат таптакыр чындыкка дал келбейт. Биз тараптан барган комиссиянын корутундусу азырынча бериле элек. Текшерүүдө мекеме кен иштетүүдө 11 кытайлык компания менен келишимдин негизинде иш алып барат. "Кыргызмунайгаз" лицензия алып, мунай өндүрүүдө кытайлык компанияларды тартып иштетет. Бул багытта да алдыдагы күндөрү кеңири маалымат берилет.
Ал эми Мамлекеттик мүлк фонду "Кыргызмунайгаздын" айткандарына кошулбайт. Быйыл премьер-министрдин буйругуна ылайык түзүлгөн жумушчу топ текшерүүгө барган учурда "Кыргызмунайгаз" ишканасы толук маалымат берүүдөн баш тарткандыктан алар өздөрүнүн маалыматы боюнча жыйынтык жазууга туура келгенин билдиришет. Азыр аталган фонддун дагы бир жумушчу комиссиясы "Кыргызнефтегаздын" үстүнөн иштеп жатат.
Бир саатка созулган тынч жыйындын соңунда бул багытта көмөк берүүсүн өтүнүшүп чогулгандар президент Алмазбек Атамбаевге кайрылуу жолдошту. Анткени 2010-жылдагы ишканадагы талаштуу жагдайды премьер-министр болуп турган кезинде Атамбаев келип көрүп, ишканага көмөк көрсөткөнүн өндүрүшчүлөр унутуша элек.
