10 қаңтардағы сайлау қарсаңында Азаттық ЕҚЫҰ-ның демократиялық институттар және адам құқықтары жөніндегі бюросынан (ДИАҚБ) Қазақстандағы сайлауға дейін және одан кейін немен айналысатыны, Қазақстан ЕҚЫҰ-ның қандай кеңестерін орындамай келе жатқаны туралы сұрап білді.
Заңға сәйкес, Қазақстанда сайлау туралы сауалнаманы ОСК рұқсат берген ұйымдар жүргізе алады. Азаматтық қоғам өкілдері мұны "шектеудің кезекті түрі" деп санайды. Ел ішінде үкіметке жақын зерттеу ұйымдары "билікке ыңғайлы" сауалнама жасап, "қоғамдық пікірді дайындап жатыр" деген пікір бар.
Қазақстанда биліктің ауысуын, бұрынғы президент Нұрсұлтан Назарбаев құрған жүйенің өзгеруін қалайтын оппозицияның 10 қаңтардағы сайлауға құрған жоспары әртүрлі.
10 қаңтар сайлау күні жақындаған сайын биліктің тәуелсіз бақылаушыларға қоятын талабы көбейді.
Заңға кейінгі енгізілген өзгертулер 2021 жылғы сайлауға қалай әсер етеді? Бақылаушыларды не мазалайды? Коронавирус пандемиясы саяси шектеу қоюға ыңғайлы сылтау болып жүрмей ме? Азаттық кейбір белсенділерден және Орталық сайлау комиссиясынан осы жайлы сұрады.
Қазақстанда сайлау жақындағанда "заңсыз үгіт-насихат жүргізді" деп жауапқа тартылып жатқандар көбейді. Олардың дені - "Ақ жол" партиясын қолдауға шақырып жүргендер. Партия басшылары бұған алаңдаушылық білдіріп, ішкі істер министрлігіне сауал жолдаған.
5 қаңтарда екі белсенді сайлау учаскесіне барып, өздерін дауыс берушілер тізімінен шығарып тастау жөнінде өтініш тапсырды. Олар сайлауға тек партиялық тізіммен ғана қатысу Конституцияға қайшы деп есептейді.
Білім министріне хат жазып, "ұстаздарды сайлауға араластырмауды" сұраған белсенді мұғалімдер "билік біздің қолымызбен от көсеп отыр" дейді. Сайлауға түскен билікшіл партия өкілдері мұны жоққа шығарады. Ал сарапшы "мұғалімдердің азаматтық санасы оянып келе жатыр" деп санайды.
ЕҚЫҰ бақылаушылары басталғанына екі апта өтсе де саяси партиялардың сайлауалды үгіт-насихаты сылбыр жүріп жатыр дейді. Ал кей партиялар індетке байланысты іс-шараның көбін онлайн форматта өткізуге мәжбүр екенін айтады. Кейбірінің өкілдері үй-үйге кіріп, ел аралап жүр.
Астаналық бірнеше блогерді прокуратура шақырып, "сайлаудан бұрын заңсыз сауалнама жүргіздіңдер" деп ескерту жасаған. Құзырлы органның бұл әрекетін белсенділер саяси науқан алдындағы қысым деп есептейді.
Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының (ЕҚЫҰ) Қазақстандағы сайлауды бақылау бойынша миссиясы аралық баяндамасын жариялады. Онда елдегі сайлауалды үгіт науқаны "тым сылбыр" өтіп жатқаны айтылған.
Тағы
