Қоғамдық пікірді зерттейтін DEMOSCOPE жобасы 20 ақпанда Украинадағы соғысқа қатысты қазақстандықтардың пікірі туралы сауалнама нәтижесін жариялады.
Сауалнама нәтижесі елде Ресей пропагандасының ықпалы әлі де күшінде екенін, қазақстандықтардың үштен бірі соғысты ақтайтынын көрсетті дейді зерттеу авторлары.
"Ел азаматтарының 27,8%-і Украинадағы соғысты Ресей пропогандасының негізгі тезистері арқылы қабылдайды" деп жазды олар зерттеу нәтижесі туралы қысқа хабарламаларында.
Зерттеу қорытындысына сүйенсек, респонденттердің 10,7%-і Ресей Украинадағы нацистерге қарсы «арнайы әскери операция» жүргізіп жатыр деп сенеді; Ал 17,1%-і бұл соғысты Ресейдің Батыс елдері мен НАТО-ға қарсы күресі деп ойлайды.
DEMOSCOPE Ресей Украинаға басып кіргелі бері осыған ұқсас сауалнаманы 2022, 2023 жылдары да жүргізген. 2022 жылы Кремльдің ұстанымын - респонденттердің 33,2%, ал 2023 жылы 31,8% қолдаған.
"Бұл көрсеткіштің тұрақтылығы Қазақстанның ақпараттық кеңістігінің осал екенін көрсетеді. Қазақстанда ресейлік, соның ішінде пропагандалық контент үздіксіз таралып, белгілі бір аудиторияға тұрақты ықпал етіп отыр" деп жазды зерттеушілер.
Олардың айтуынша, Ресейді қолдағандардың басым бөлігі - ересектер: 60 жастан асқандар (37,7%) мен 50-59 жас аралығындағы (17,3%) азаматтар.
Олардың сөзінше, соғысқа қарсы көзқарас үш жыл ішінде айтарлықтай өзгермеген.
"2025 жылы сауалнамаға қатысқандардың 24%-і Ресейдің мақсаты Украинаны басып алып, өзіне қосу екенін айтты (2022 жылы – 22,1%, 2023 жылы – 28,4%). Сонымен қатар, респонденттердің жартысына жуығы (48,2%) нақты жауап беруге қиналған" деп жазылған бюро хабарламасында.
"Украинаны қолдау деңгейіне қатысты жас топтары арасында – 15,4%-тен 28,9%-ке дейін бірқалыпты өзгеріп отырады" дейді зерттеу авторлары.
Олардың айтуынша, соғыс тақырыбына қызығушылық азайып бара жатқанмен тұрғындар арасында бұл тақырыптың өзекті екені анық байқалған.
"2025 жылы респонденттердің 42%-і майдандағы жағдайды бақылауын жалғастырады. Олардың 11,8%-і күн сайын жаңалықтарды қадағаласа, 30,2%-і ара-тұра қарап отырады. 2023 жылы бұл көрсеткіш 53%, ал 2022 жылы 62,6% болған. Қызығушылықтың азаюы аудиторияның соғыс тақырыбынан шаршап, ішкі экономикалық және саяси мәселеге назардың ауысуымен байланысты болуы мүмкін" дейді сауалнама авторлары.
Қоғам пікірін зерттеу барысында мамандар тұрғындардың тараптар арасындағы бейбіт келіссөздерді күтіп отырғандығын да аңғарған.
"Респондеттердің 57,4%-інің пікірінше, екі тарап басқа елдердің араласуымен ымыраға келеді. 11,8%-і Ресей жеңеді, ал 4,7%-і Украина жеңеді деп есептейді".
"Ресей Қазақстанға шабуыл жасауы мүмкін бе?" деген сұрақ төңірегінде респондерттердің 58 пайызы "бұл мүмкін емес, ешқандай басқыншылық болмайды" деп жауап берген. Ал 25,8%-і Ресей Қазақстанға шабуыл жасауы мүмкін деп санайтындықтарын айтқан. 16,2%-і сұраққа жауап беруге қиналған.
Сауалнама барысында респонденттердің үштен бірінен астамы (35,1%) соғыстың Қазақстан экономикасына теріс әсер еткенін айтқан. 41,3% соғыс пен экономикалық жағдайдың нашарлауы арасында байланыс көрмей тұрғанын айтқан. 5%-і оң өзгерістерді байқағанын жеткізген.
Зерттеушілердің пікірінше, Қазақстанда ресми БАҚ соғыс туралы ақпаратты таратпайды, "осылайша ішкі ақпараттық күн тәртібін қалыптастыру мүмкіндігін ресейлік медианың қолына беріп отыр".
"Геосаяси тұрақсыздық артып келе жатқан жағдайда мұндай тәсіл қоғамның жіктелуіне және ксенофобияның күшеюіне әкелуі мүмкін. Бұл ақпараттық қауіпсіздік саясатын қайта қарауды, сондай-ақ медиасауатты жүйелі түрде енгізуді және жалған ақпаратпен күресуді талап етеді" деп түйіндейді зерттеу авторлары.
Ақпаратқа қаранда жобаны MediaNet Халықаралық журналистика орталығы Конрад Аденауэр атындағы қордың қолдауымен және PAPERLAB зерттеу орталығымен бірлесіп жүргізген. Бұған дейін де аталған жоба аясында Қаңтар оқиғасы, Украинадағы соғыс, атом электр станциясын салу және парламент сайлауы алдындағы сайлаушылар көңіл-күй жайлы сауалнамалар жүргізілген.
Жуырда PAPERLAB-тің Астанада өтуі керек болған жиыны өтпей қалды. Орталық жетекшісі, әлеуметтанушы Серік Бейсембаевтың сөзінше, қонақүй өкілі оларға "тақырыптарыңыз саяси екен, басшылық рұқсат етпеді" деп айтқан.
ПІКІРЛЕР