ЖАҢАЛЫҚТАР
Украина Ресеймен Қара теңіздегі қауіпсіздікті талқылау жоспары жоғын айтты
Украинаның сыртқы істер министрі Андрей Сибига Киев пен Мәскеудің ресми өкілдері 15-16 сәуірде Анкарада Қара теңіздегі қауіпсіздік мәселелері бойынша кездесу өткізбек деген ақпаратты жоққа шығарды. Украиналық ТСН телеарнасы Сибиганың "ондай кездесу жоспарланған жоқ" деген сөзіне сілтеме жасады.
Ресей мен Украина Қара теңіздегі қауіпсіздікті талқылайтын кездесу өткізуі мүмкін деген ақпаратты бұған дейін CNN Turk телеарнасы Түркия қорғаныс министрлігіндегі дереккөздеріне сүйеніп хабарлаған. Кейінірек министрлік Анкарада өтетін кездесуге "шетелдік мемлекеттердің әскери өкілдері қатысатынын, Қара теңізде бейбітшілікті сақтау үшін әскери жоспарлау мәселелері талқыланатынын" айтқан.
Ресей мен Түркия сыртқы істер министрлері Сергей Лавров пен Хакан Фидан өткен сенбіде Анталиядағы дипломатиялық форумда Қара теңіздегі кеме қозғалысы мәселелерін талқылаған еді. 2022 жылдың шілде айында Стамбұлда Ресей мен Украина әрқайсы жеке-жеке БҰҰ-мен астық келісімін жасасқан. 2023 жылдың шілде айында Ресей Батыс елдері келісім шарттарын орындамады деп, "астық келісімінен" шығып кеткен.
Биыл наурыздың аяғында Ресей билігі Қара теңіздегі атысты "Ресей ауылшаруашылық банкіне", ресейлік азық-түлік пен тыңайтқыш өндірушілері мен экспорттаушыларына қарсы салынған санкциялар алынып тасталғаннан кейін ғана тоқтатынын мәлімдеген еді. Украина президенті Владимир Зеленский Мәскеудің бұл мәлімдемелерін манипуляция деп атаған.
Басқа да жаңалықтар
Черногория соты құқық қорғаушы Дина Смайылованы босатты
Черногория соты қазақстандық құқық қорғаушы Дина Смайылованы (Дина Таңсәрі) қамаудан босатты. Оны ұстауға Қазақстан билігі өтініш берген. Елде оның үстінен бірнеше іс қозғалып, іздеу жарияланған.
Қазақстанда тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккен әйелдерге құқықтық көмек көрсететінін "НеМолчи.kz" қорының жетекшісі 14 сәуірде Черногорияның Будва қаласында қамауға алынған. Оны Қазақстанға экстрадициялау жайы 15 сәуір күні сотта қаралатыны айтылған.
Сот отырысынан соң Дина Смайылова сыртқа шығып, Азаттықтың Балқан қызметі тілшісіне сұхбат берді. Құқық қорғаушының айтуынша, оны қолына кісен салып уақытша қамау изоляторына қамап, бір тәуліктей ұстаған.
Подгорица Жоғарғы сотында Дина Смайыловаға қатысты бұлтартпау шарасы анықталған. Өзінің айтуынша, сот оның және адвокатының уәжін тыңдап, ісі қаралып жатқанда "паспортын алып қою туралы" шешім шығарған.
Адвокат Долибор Томовичтің айтуынша, Смайылова Черногориядан саяси баспана сұрап, 2023 жылы қазанда арыз берген. Онымен екі бірдей сұхбат өткен, бірақ арызы әлі қаралып жатыр. Бұл бойынша бірнеше айда шешім шығуы тиіс.
Өзін қолдаған жұртқа алғыс айтқан Дина Смайылова Қазақстан билігі өзін әйел құқықтарын белсенді түрде қорғағаны үшін қудалап жатқанын айтты.
"Саяси баспана туралы өтініш Қазақстан үкіметі [Смайылованы] экстрадициялау және ұстау туралы өтініш берерден бұрын жазылған. Сондықтан ол Қазақстанға экстрадицияланған жағдайда қудалануы мүмкін деген күдік орынды" деді адвокат.
Бұл оқиға бойынша Қазақстан билігі әзірге ешқандай комментарий бермеді.
Смайылова құрған "НеМолчи.kz" қоғамдық қоры Қазақстандағы тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендердің құқығын қорғаумен айналысады. Қор анықтаған зорлық-зомбылық оқиғалары Қазақстанда резонанс тудырған. "НеМолчи.kz" тұрмыстық және жыныстық зорлық көрген әйелдерге мыңдаған онлайн кеңес берген. Қор жұмысы нәтижесінде жыныстық зорлық көрсетті деп айып тағылған ондаған адам сотталды. Ондаған полицей әрекетсіздік және жұмысқа немқұрайлы қарағаны үшін жауапқа тартылып, 200-ден астам полицей тәртіптік жазаға тартылды.
Қазақстанның ішкі істер министрлігі 2023 жылдың соңында Дина Смайылованың үстінен алты қылмыстық іс қозғалғанын, олардың арасында "алаяқтық", "көрінеу жалған ақпарат тарату" мен "жеке өмірге қол сұқпау құқығын бұзу" баптары барын мәлімдеген. Прокуратура қор мен Смайылованың есепшоттарын бұғаттаған.
Смайылова үш жылдан аса уақыттан бері отбасымен бірге шетелде тұрып жатыр. Қазақстан оған халықаралық іздеу жариялаған еді.
Смайылова бұған дейін әлеуметтік желіде "НеМолчи.kz" қорына ақша аударған қазақстандықтарды полиция тергеуге шақырып, алаяқтық туралы арыз жазуға көндіруге тырысып жатқанын айтқан. Оның ойынша, билік тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесін көтерген қорды жапқысы келеді.
Ал Human Right Watch ұйымы "Биліктің Смайыловаға қарсы белсенді іс-қимылға көшуі − қылмыстық әрекетті жоюдан гөрі оның ұйымының заңды жұмысын қаралау әрекетіне көбірек ұқсайды" деп, істі әділ тергеуге шақырған.
Украина президенті Еуроодақ лидерлерін 9 мамырда Киевке келуге шақырды
Украина президенті Владимир Зеленский Еуроодақ лидерлерін биыл 9 мамырда Киевке келіп қайтуға шақырды. Украинаның сыртқы істер министрі Андрей Сибига дүйсенбі, 14 сәуірде Люксембургтегі кездесуде Еуроодақ елдерінің сыртқы істер министрлеріне жеткізген ресми шақыруда оның мақсаты – "Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Еуропадағы ең ірі агрессияға қарсы бірлік пен табандылықты паш ету" деп көрсетілген. Бұл туралы Politico хабарлады. Басылым дәл сол күні, 9 мамырда, Ресей астанасында нацизмге қарсы соғыстағы жеңістің 80 жылдығына арналған парад өтпекші екенін, оған әлемнің көптеген елдерінің басшылары шақырылғанын жазған.
Ресей Украинаға қарсы кең ауқымды басқыншылық соғыс бастағаннан кейін Киев Жеңіс күні мерекесін 8 мамырға ауыстырған. Еуропада көптеген ел Жеңіс мерекесін осы күні атап өтеді. Ал 9 мамырды Жеңіс күні ретінде мерекелеу – Совет одағынан қалған дәстүр. Қазір Ресей және онымен бірге бұрын Совет одағы құрамында болған елдердің көпшілігі, соның ішінде Қазақстан да Жеңіс мейрамын 9 мамырда атап өтеді.
Қазір Украинада 9 мамыр ресми түрде Еуропа күні ретінде мерекеленеді. Бұған дейінгі жылдары дәл осы күні Киевке Еуроодақ басшылары барған, мысалы, Еурокомиссия жетекшісі Урсула фон дер Ляйен де Украина астанасында болған.
Биыл Мәскеуде 9 мамыр күні өтетін парадқа бірқатар мемлекеттердің басшылары қатыспақ. Олардың арасында Ресейдің Украинаға қарсы соғысына бейтараптығын танытқан Қытай, Үндістан, Бразилия, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына (ТМД) мүше бірқатар елдердің (арасында Қазақстан да бар), сонымен бірге Еуроодақ құрамындағы Словакия мен Еуроодаққа кандидат ел Сербияның ресми өкілдері Мәскеуге бармақшы. Еуроодақ басшылығында Мәскеудегі парадқа еуропалық елдерден басшы тұлғалардың қатысқанына қарсы болып отырғандар бар. Еуроодақтың сыртқы саясат жөніндегі жоғарғы өкілі Кая Каллас мәлімдеме жасап, Еуроодақта Мәскеудегі шараға қатысатын, әсіресе кандидат елдердің басшыларының қылығын құп көрмейтінін ескертті. Каллас еуропалық лидерлерді Мәскеуге емес, Киевке баруға шақырды.
Калластың мәлімдемесі Ресей мемлекеттік думасының төрағасы Вячеслав Володиннің шамына тиді. Telegram әлеуметтік желісінде "Калласты лауазымынан босатып, БҰҰ-ның халықаралық трибуналына беру керек" деп жазған Володин Калласты Германияға қарсы соғысқан совет жауынгерлерінің "аруағын қорлады" деп айыптады.
- 15 сәуірде президент Владимир Зеленский Украина Жоғарғы Радасына елдегі әскери жағдай мен мобилизацияны 9 мамырдан бастап тағы 90 күнге ұзарту туралы заң жобасын ұсынғаны белгілі болды.
БАҚ: АҚШ мемлекеттік департаментінің бюджеті екі есе қысқаруы мүмкін
АҚШ президенті Дональд Трамптың әкімшілігі Мемлекеттік департаменттің бюджетін 50 пайызға қысқартуды жоспарлап отыр. Бұл туралы New York Times газетіне белгілі болған қызмет құжатында айтылған.
Ол жоспарға сәйкес, әсіресе БҰҰ мен НАТО-ны қаржыландыру ауқымды көлемде қысқаруы мүмкін. АҚШ халықаралық бітімгерлік операцияларына қаржылай қолдау көрсетуді толығымен доғарып, Мемлекеттік департамент қаржыландыратын мәдени алмасу мен білім беру бағдарламаларын тоқтатуы ықтимал. Бұған қоса гуманитарлық көмекке және денсаулық сақтау саласымен байланысты жобаларға, соның ішінде кедей елдерге дәрі-дәрмектер мен вакциналар сатып алуға бөлінетін қаражаттың да жартысы қысқаруы мүмкін. Мемлекеттік департаменттің биылғы бюджеті 54 миллиард доллардан 28 миллиард долларға дейін азайту жоспарланған.
Басылымның Мемлекеттік департаменттегі дереккөздерінің түсіндіруінше, бұл жоспарлар Ақ үйдің барлық министрліктер мен мемлекеттік мекемелерге бюджетін ауқымды көлемде қысқарту жөнінде қойған талабына сәйкес әзірленген. Трамп әкімшілігі жақын арада Конгреске келесі жылға арналған мемлекеттік бюджет жобасын енгізеді, онда мемлекеттік шығыстарды айтарлықтай қысқарту көзделген деп жазды басылым.
Ақ үйдің бюджетке байланысты сұранысын Конгресс мақұлдауы керек, алайда конгрессмендер арасында халықаралық бағдарламаларға қаржы бөлуді күрт қысқартуға қарсылар көп. Бірнеше демократ сенатор Ақ үйдің ұсыныстарын сынға алып, қарсы шықты. "Еуропада соғыс болып жатқан кезде, құрлықтың қауіпсіздігіне төнген қатер артып тұрған шақта НАТО-ға қаржылай қолдау көрсетуді не себепті қысқартуымыз керек?" - деп мәлімдеді Сенаттың халықаралық қатынастар комитетінің жетекшісі, демократ Джин Шахин.
Сонымен қатар, Трамп әкімшілігі Мемлекеттік департаментте жедел халықаралық гуманитарлық көмек көрсететін арнаулы бөлім құруға деп 4 миллиард доллар сұрамақшы.
АҚШ білім министрлігі Гарвардқа бөлінген 2,2 млрд доллардың гранттарын тоқтатуды ұйғарды
АҚШ білім министрлігі Гарвард университетіне бөлінген 2,2 миллиард доллардан астам соманың гранттары мен 60 миллион доллардың келісімшарттарын тоқтататынын мәлімдеді. Оқу орны Ақ үйдің антисемитизммен күреске бағытталған делінетін талаптарын орындаудан бас тартқаннан кейін білім министрлік осындай шешім қабылдаған.
"Антисемитизммен күрес жөніндегі біріккен мақсатты топ Гарвард университетіне арналған 2,2 миллиард доллар көлеміндегі ұзақ мерзімді гранттар мен 60 миллион доллардың ұзақ мерзімді келісімшарттарын тоқтатып қоятынын хабарлайды", – деп жазылған АҚШ білім министрлігі сайтындағы хабарламада.
"Оқу үрдісінің бұзылуынан кейінгі жылдары кампустар жапа шеккен, мұндай жағдай мүлде жараспайды. Еврей студенттерге қысым көрсетуге жол беруге болмайды. Элиталық университеттер салық төлеушілердің қолдауы жалғассын десе, бұл мәселеге мән беріп қарап, маңызды өзгерістер енгізу жауапкершілігін мойнына алғаны жөн", – делінген мәлімдемеде.
Өткен аптада Ақ үй Гарвард университетіне талаптарын жіберген. Онда университетке кемінде 2028 жылға дейін федералдық қадағалау енгізу, шетелдік студенттерді қабылдау жүйесіне аудит жүргізу және де әралуандықты мойындау мен тең мүмкіндікті қамтамасыз ету саясаты мен бағдарламаларын жабу қарастырылған.
AP агенттігінің жазуынша, бұған қоса Трамп әкімшілігінің Гарвардқа қойған талаптары арасында университеттің, оқытушылар мен оқу орны басшылығының әралуандыққа деген көзқарасын тексеру және кампус аумағында бетперде тағып жүруге тыйым салу да бар. Журналистер бетпердеге тыйым салу талабы палестиналықтарға қолдау көрсетіп наразылық білдіретіндерге қарсы бағытталған дейді.
Гарвард университетінің президенті Алан Гарбер оқу орны үкіметтің талаптарына келіспейді деп мәлімдеді. "Университет өз тәуелсіздігін тәрк етпейді және конституциялық құқықтарынан бас тартпайды", – деді Гарбер.
Университет өкілдері Ақ үй университет қауымдастығын бақылауды ұстағысы келеді деп есептейді.
Гарвард Трамп әкімшілігінің талаптарына мойынсұнудан ашық түрде бас тартқан алғашқы элиталық жоғары оқу орны болып отыр. Наурыз айында АҚШ үкіметі Колумбия университетін қаржыландыруды 400 миллион долларға қысқартқан еді. Оқу орнының өкілдері бұл мәселе бойынша Ақ үймен "белсенді диалог жүргізіп", қаржыны қайтаруға тырысып жатқанын айтқан.
Бұған дейін АҚШ президенті Дональд Трамп елдегі жетекші университеттерді палестиналықтарға қолдау көрсеткен наразылықтар кезінде ұлты еврей студенттерді қорғай алмады және студенттер ортасында антисемитизмнің өсіп-өнуіне жол беріп отыр деп кінәлаған.
Украина әскері тұтқындаған қытайлар өздерін алдап соғысқа салғанын айтты
Ресей жағында соғысқа қатысып, Украина әскерінің қолына түсіп қалған Қытайдың екі азаматы Киевте баспасөз мәслихатын өткізіп, соғысқа алданып барғанын айтты.
Қытай азаматы Ван Гуанцзюнь адам іріктеумен айналысатын ресейлік маман оған жаралы жандарға жәрдем көрсететін реабилитолог боласың деген соң келіскенін, бірақ Ресейге барысымен өзін бірден армияға жібергенін айтты.
Оның отандасы Чжан Ренбо болса, әуелде Ресейге турист ретінде барған, кейін жұмыс істеп ақша табуды ұйғарғанын айтты. Ол құрылысшы болу туралы ұсынысты қабыл алғанын, бірақ кейін жағдай "тез өзгеріп, ары қарай өз еркіне өзі ие болудан қалғанын" мәлімдеді.
Екі тұтқын да Қытай билігімен байланысы жоғын айтты.
Өткен аптада Украина президенті Владимир Зеленский украин әскери күштері Ресей жағында соғысып жүрген Қытай азаматтарын қолға түсіргенін хабарлаған еді. Киев оларды айырбастау мәселесін қарастыруға дайын, бірақ тек Ресейдің тұтқынындағы украин азаматтарына айырбастайды деген ол.
Қытайдың сыртқы істер министрлігі Пекин өз азаматтарын Украинадағы соғысқа жібермегенін мәлімдеді.
- 8 сәуірде Украина президенті Владимир Зеленский Украина әскері Донецк облысында Ресей әскерінің құрамында соғысқа қатысқан екі Қытай азаматын тұтқындағанын хабарлады. Кейінірек ол Украинаның арнаулы қызметтеріне мәлім ақпарат бойынша, Ресей армиясы қатарында кемінде 155 Қытай азаматы соғысып жүр деп мәлімдеді.
- Қытай өз әскери қызметкерлерін Украинаға Ресей жағында соғысуға жібермегенін мәлімдеді.
- 2023 жылы Үндістанның ондаған азаматы Ресей әскері қатарында Украинаға қарсы соғысқаны туралы ақпарат тараған. Олардың көбі өздерін адам іріктеумен айналысатын рекрутерлер Ресейде бейбіт кәсіп бойынша жұмыс ұсынып, бірақ Ресейге жеткен соң армиямен келісімшарт жасауға мәжбүрлегенін айтқан.
Ұлыбритания Украинаға Ресей активтерінен түскен кірістен несие бөлді
Ұлыбритания Украинаға әскери техника сатып алуға 752 миллион фунт стерлинг (шамамен 991 миллион доллар) көлемінде несие бөлді. Бұл қаражат әуе қорғаныс жүйелерін, артиллерия жабдықтарын, техника жөндеуге қажет бөлшектер сатып алуға жұмсалмақ. Несие Еуроодақта бұғатталған Ресей активтерінің кірісі есебінен өтелетін болады. Аталған несие – биыл 1 наурызда Украинаға берілетіні жарияланған, көлемі екі миллиард фунттан астам көмектің бір бөлігі.
Бұл қаражат Киевке үш траншпен беріледі: біріншісі 6 наурызда, екіншісі 14 сәуірде берілді, ал үшіншісі 2026 жылы берілмек. Британ қаржы министрлігінің мәлімдеуінше, мұндай құрылым Украинаға ресурстарды басқаруда және әскери іс-қимыл жүргізуде икемділік береді.
"Біз Украинаға Ресейдің басқыншылығына қарсы тұру және Ұлыбританияның ұлттық қауіпсіздігін нығайту мақсатында қолдау көрсетуді күшейтіп жатырмыз", – деп мәлімдеді Ұлыбританияның қорғаныс министрі Джон Хили.
Дүйсенбі, 14 сәуір күні Люксембургте кездескен Еуроодақ елдерінің сыртқы істер министрлері Киевке қосымша әскери көмек көрсетуге бейіл екенін қуаттады. Атап айтқанда, Германияның сыртқы істер министрінің міндетін атқарушы Анналена Бербок Берлин Еуроодақтың Украина қарулы күштеріне екі миллион дана әскери оқ-дәрі жеткізу туралы бастамасы аясында 500 мың артиллерия снарядын жібереді деп мәлімдеді.
БАҚ: Конгрестегі демократтар Украинаға көмекті ұлғайтқысы келеді
Дүйсенбі, 14 сәуір күні АҚШ Конгресі өкілдер палатасына демократтар енгізген заң жобасы Украинаны соғыстан кейін қалпына келтіруге қаржылай көмек көрсетуді, қару-жарақ пен әскери жабдықтар сатып алуға қаражат пен несие бөлуді, оған қоса Ресейге салынған санкциялар аясын кеңейтуді көздейді. Reuters ақпарат агенттігі өз дереккөздеріне сүйеніп осылай деп хабарлады.
"Украинаны қолдау актісі" деп аталатын заң жобасы Дональд Трамп әкімшілігі Ресейді атысты тоқтатуға көндіруге талпынып жатқан шақта Конгресте Украинаның болашағына алаңдаушылық артып келе жатқанын көрсетеді, деп жазды Reuters. Екі апта бұрын бәсекелес қос партияның сенаторлары Ресей соғысты тоқтату жөніндегі келіссөздерден бас тартқан жағдайда оған қарсы жаңа санкциялар салу туралы заң жобасын Сенатқа ұсынған еді.
Республикашыл партия басым дауысқа ие болып отырған Өкілдер палатасы "Украинаны қолдау актісін" қолдай ма, жоқ па, әзірге анық емес. Алайда заң жобасының демеушілері өз мақсаты Конгрестегі екі партияның Украинаға көмек көрсету туралы заң жобасын дайындауына түрткі болатын талқылауға ықпал ету екенін айтады. Олар өз ұсыныстары ең болмағанда болашақ заң жобасына енгізіледі деп үміт артып отыр.
Конгрестегі екі партияның да өкілдерінің көпшілігі Украинаға көмек көрсету идеясын қолдайды. Президент Трамп Мәскеу Киевпен келіссөз жүргізуден бас тартқан жағдайда Ресейге қарсы санкциялар мен баж салығын енгізетінін айтып сес көрсеткенмімен, Трамп әкімшілігі әзірге Кремльмен келіссөздер жүргізуге басымдық беріп отыр.
Черногорияда "Не Молчи" қорының жетекшісі Дина Смайылова ұсталды
Черногорияда қазақстандық "Не Молчи" қорының жетекшісі Дина Смайылова (Тәңсәрі) ұсталған. Бұл туралы ол өзінің телеграм-арнасында айтты. Смайылованың сөзінше, қазір ол уақытша ұстау изоляторында отыр. Таңертең Қазақстанға экстрадициялау бойынша сот өтпек.
Смайылова құрған "Не Молчи" қоғамдық қоры Қазақстандағы тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендердің құқығын қорғаумен айналысады. Қор анықтаған зорлық-зомбылық оқиғалары Қазақстанда резонанс тудырған. "НеМолчи.kz" тұрмыстық және жыныстық зорлық көрген әйелдерге мыңдаған онлайн кеңес берген. Қор жұмысы нәтижесінде жыныстық зорлық көрсетті деп айып тағылған ондаған адам сотталды. Ондаған полицей әрекетсіздік және жұмысқа немқұрайлы қарағаны үшін жауапқа тартылып, 200-ден астам полицей тәртіптік жазаға тартылды.
Ішкі істер министрлігі 2023 жылдың соңында Дина Смайылованың үстінен алты қылмыстық іс қозғалғанын, олардың арасында "алаяқтық", "көрінеу жалған ақпарат тарату" мен "жеке өмірге қол сұқпау құқығын бұзу" баптары барын мәлімдеген. Прокуратура қор мен Смайылованың есепшоттарын бұғаттаған.
Смайылова үш жылдан аса уақыттан бері отбасымен бірге шетелде тұрып жатыр. Қазақстан оған халықаралық іздеу жариялаған еді.
Смайылова бұған дейін әлеуметтік желіде "НеМолчи.kz" қорына ақша аударған қазақстандықтарды полиция тергеуге шақырып, алаяқтық туралы арыз жазуға көндіруге тырысып жатқанын айтқан. Оның ойынша, билік тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесін көтерген қорды жапқысы келеді.
Ал Human Right Watch ұйымы "Биліктің Смайыловаға қарсы белсенді іс-қимылға көшуі − қылмыстық әрекетті жоюдан гөрі оның ұйымының заңды жұмысын қаралау әрекетіне көбірек ұқсайды" деп, істі әділ тергеуге шақырған.
Зеленский Трампты "Путиннің не істегенін түсіну үшін" Украинаға келіп қайтуға шақырды
Украина президенті Владимир Зеленский америкалық CBS News телеарнасындағы "60 минут" бағдарламасына берген сұхбатында АҚШ президенті Дональд Трампты Украинадағы соғысқа байланысты қандай да бір шешім қабылдамас бұрын, "Путиннің не істегенін түсіну" үшін Украинаға келіп қайтуға шақырды.
"Біз сіздің ұстанымыңызды құрметтейміз. Бірақ, қандай да бір шешім қабылдамас бұрын я келіссөз жоспарын құрғанға дейін, Украинаға келіп, адамдарды, бейбіт халықты, әскери қызметкерлерді, ауруханаларды, шіркеулерді, қаза тапқан немесе зардап шеккен балаларды көріп қайтыңызшы. Келіңіз, көріңіз, сосын соғысты қалай аяқтау туралы жоспар құрайық. Оның кім екенін сонда түсінесіз", – деді Зеленский Трампқа қарата айтқан сөзінде.
Сұхбат Украинаның Кривой Рог қаласында түсірілген, ол қалада биыл 4 сәуірде Ресейдің шабуылынан 20 адам қаза тапты, арасында 9 бала бар. Сұхбат жазылғаннан кейін, жексенбі, 13 сәуір күні, Ресейдің зымыран шабуылынан Сумы қаласында 34 адам қаза тапты. Биылғы жыл басынан бері бейбіт тұрғындар арасында ең көп адам өліміне себеп болған шабуылдар АҚШ соғысты тоқтату жөніндегі ұсынысы Украина тарапынан қолдау тауып отырған шақта жасалды.
Бірқатар БАҚ Зеленский бұған қоса, Ресеймен соғыс болып жатқан үш жылда 100 мыңдай украиналық сарбаз қаза тапқанын мәлімдеді деп хабарлады. Алайда бұл Зеленскийдің тікелей сөзі емес, CBS телеарнасының бағалауы. Телеарна сондай-ақ Ресейдің кең көлемді басқыншылығы басталғаннан кейін 13 мыңдай бейбіт тұрғын қаза тапқан, оның ішінде 600-ге жуығы бала деп хабарлады. Бұл мәліметтерді БҰҰ да растаған. Сарапшылардың бағалауы бойынша, қаза тапқандар саны бұдан да көп болуы мүмкін.
Ресей басқыншылығы салдарынан кемінде 618 украиналық бала қаза тапқан
Ресей Украинаға қарсы кең көлемді басқыншылық соғыс бастағалы бері Украинада кемінде 618 бала қаза тапқан. Бұл ақпаратты 14 сәуірде Украинаның Бас прокуратурасы жариялады. Прокуратураның деректері бойынша, шамамен 1884 бала жараланған, деп хабарлады Азаттықтың Украин қызметі.
"13 сәуірде Сумы қаласына жасалған шабуыл салдарынан 11 және 17 жастағы екі ұл бала қаза тапты. Жараланған 15 баланың арасында 1-14 жас аралығындағы 7 қыз бала және 7-16 жас аралығындағы 8 ұл бала бар. 10 сәуірде Житомир облысы Озерное ауылына жасалған шабуылдан 13 жасар қыз бала жараланды. 10 сәуірде Днепропетровск облысы Никополь қаласына жасалған шабуылдан 16 жасар ұл бала жараланды", – деп жазылған 14 сәуірде Бас прокуратура кеңсесі жариялаған мәлімдемеде.
5 сәуірде Кривой Рог қаласына жасалған шабуылдан 9 бала қаза тапқан болатын.
Ресей басшылығы өз армиясы Украинадағы азаматтық инфрақұрылымдарды дәл көздеп атып, бейбіт тұрғындарды өлтіріп, ауруханалар, мектептер, балабақшалар, энергетика мен сумен жабдықтау нысандарын қиратқанын мойындамай, жоққа шығарады.
Ал Украина билігі мен халықаралық ұйымдар бұл шабуылдарды Ресей Федерациясының әскери қылмысы деп бағалап, ол шабуылдар мақсатпен жасалған деп есептейді.
Біріккен Ұлттар Ұйымының деректері бойынша, 2025 жылдың қаңтарынан наурызына дейінгі аралықта Украинада Ресей басқыншылығы салдарынан 413 бейбіт тұрғын қаза тауып, екі мыңнан астам адам жараланған. Бұл былтырғымен салыстырғанда 30 пайыз артық.
Мәскеудегі моншаға полиция рейд жасаған соң Қырғызстан СІМ Ресейдің елшісін шақыртты
Мәскеудегі "Бодрость" монша кешенінде қырғыз азаматтарының жаппай ұсталуына байланысты 14 сәуірде Қырғызстанның сыртқы істер министрлігі Ресейдің Бішкектегі елшісі Сергей Варкуновты шақыртып алып, нота тапсырған.
Сыртқы істер министрлігі мәлімдемесінде Ресей тарапына сол елдің құқық қорғау органдарының аталған операцияны жүргізу себептерін, оған қоса, азаматтарға күш қолдану фактілерін түсіндіріп беруді, ал негізсіз күш қолданылғаны анықталған жағдайда тиісті шаралар қабылдауды өтінгенін айтқан.
"Қырғыз Республикасы азаматтарының құқықтарын қорғау бойынша тиімді шаралар қабылдауды және болашақта ондай жағдайларға жол берілмеуін қамтамасыз ету жөнінде өтініш айтылды", – деп жазылған құжатта.
Азаттық радиосы Қырғыз қызметінің хабарлауынша, 10 сәуір кешке Ресей полициясы негізінен қырғызстандық мигранттар жиі баратын моншаға рейд жасаған. Сол күні моншада болған қырғыз азаматтары еш себепсіз таяқ жегенін айтып берді.
"Тіпті кім ұрып жатқанын да көрмедік. Басымызды көтеруге де мүмкіндік бермеді. Олардың қолында таяқтар мен электрошокерлер болды. Бәрімізді асүйге жинады. Сол жерде шымыр денелі ер адамдарды бөлек алып кетті. Әлсіз әрі арықтарды бір бөлмеге, ал сақалы барларды басқа бөлмеге жинады. Бір жігіттің жарты сақалын сол жерде қырып тастады. Ол қарсылық көрсеткен еді, бетінен ұрды. Біз не үшін таяқ жеп жатқанымызды түсінбедік, тіпті құжаттарымызды да сұраған жоқ", – деп айтты моншада болғандардың бірі Азаттық радиосына.
Моншада адамдарды ұрып-соғып жатқан сәт түсірілген видео әлеуметтік желі тарады. Видеода полиция қызметкерлері мигранттарды қолын артқа қайырып жатқызып, кейбірін ұрып жатқаны көрінеді.
Рейд нәтижесінде, ресми деректер бойынша, 24 адам ұсталған. Олардың кейбіріне көші-қон заңын бұзғаны үшін айыппұл салынған. Төрт адамды Ресей аумағынан шығаратыны дүйсенбі күні белгілі болған.
Ресейде 300 мыңнан астам Қырғызстан азаматы көші-қон тіркеуінде тұр. Кейінгі кезде Ресейде көші-қон заңнамасы біртіндеп қатаңдай түскен.
БАҚ: Иран санкция жұмсарған жағдайда ядролық бағдарламасын шектеуге дайын
Оман елінің астанасы Маскатта Иран мен АҚШ арасында Тегеранның ядролық бағдарламасы жөніндегі келіссөздің бірінші раунды өтті. Екі елдің арасында мұндай жоғары деңгейдегі келіссөз 2018 жылдан бері алғаш рет өткізілді.
Екі тарап та Маскаттағы кездесуді конструктивті деп бағалап, келесі аптада екінші рет кездесуге келіскенін растады. АҚШ Тегерганмен "тікелей байланыс" орнату келісімге қол жеткізуде маңызды рөл атқарады деп мәлімдеді. Иран жағынан сыртқы істер министрі Аббас Арагчи, ал АҚШ тарапынан президент Дональд Трамптың Таяу Шығыс бойынша арнайы елшісі Стив Уиткофф қатысқан.
The Wall Street Journal басылымы сүйенген дерек көздерінің айтуынша, Иранның ядролық бағдарламасы бойынша жаңа келісімге қол жеткізу үшін Тегеран өз ұлттық экономикасын тұсап отырған санкцияларды жеңілдетуді Вашингтоннан талап еткен. Бұдан бөлек, Иран шетелде бұғаттаулы жатқан миллиардтаған доллар қаржыға қол жеткізгісі келеді, оған қоса Қытайдың Ираннан мұнай сатып алуына АҚШ-тың қысым жасамауын талап етеді. Осы талаптар орындалған жағдайда Тегеран 2015 жылғы келісімде белгіленген уран байыту көрсеткіштеріне қайта оралуға дайын екенін білдірген.
Axios дерегінше, Трамп Иранға жаңа ядролық келісімді жасасуға екі ай уақыт берген. АҚШ президентінің басты талабы – Иран ядролық қару жасау жоспарынан толық бас тартуы керек.
Президент Трамп Иранмен келісім жасалмаған жағдайда Таяу Шығыстағы АҚШ әскерін көбейтуді бұйырған. Егер дипломатиялық келіссөздер сәтсіз аяқталса, Трамп Иранның ядролық нысандарына шабуыл жасауды немесе Израильдің шабуылдарын қолдауды бұйыруы мүмкін деген болжамдар айтылған.
Иран, по данным Axios, добивает заключения временного соглашения по ядерным вопросам, потому что не считают возможным согласовать всеобемлющий договор за два месяца.
Axios деректері бойынша, Иран ядролық мәселе бойынша уақытша келісім жасасқысы келеді, себебі Тегеран екі ай ішінде жанжақты кешенді келісімге қол жеткізу мүмкін емес деп есептейді.
Дональд Трамп АҚШ президенті лауазымына бірінші жолы сайланғаннан кейін, 2018 жылы Вашигтон Иран мен әлемдік державалар арасында 2015 жылы жасалған көпжақты ядролық келісімнен шығып кеткен. Бұдан соң Иран уран өндіруді қайта бастаған.
Батыс елдері Украинаның Сумы қаласына Ресей күштері жасаған шабуылды айыптады
Батыс елдері Ресей армиясының 13 сәуірде Украинаның Сумы қаласының орталығына зымыранмен шабуыл жасағанын айыптады.
АҚШ президенті Дональд Трамп Ресей күштерінің Сумыға шабуылын қателік деп атады. "Мен бұл сұмдық нәрсе деп ойлаймын, және маған олар қателік жасады деп айтты. Бұл сұмдық нәрсе деп есептеймін. Бүкіл осы соғыс – сұмдық деп санаймын", – деп мәлімдеген Трамп журналистер сұрағына берген жауабында.
Бұдан соң ол өзіне дейін АҚШ президенті болған Джо Байденді айыптаған. Трамп Ресей мен Украина арасында соғыстың басталуына Байден мен оның әкімшілігі кінәлі деп бұған дейін де мәлімдеген.
Ұлыбританияның премьер-министрі Кир Стармер Ресей күштерінің Сумыға жасаған шабуылын айыптап, оны "зұлымдық" деп атады. Мұндай шабуылдар "қантөгіс жалғасып жатқанын қатыгездікпен еске салып отыр", бұған негізгі кінәлі – Ресей, деді ол.
"Президент Зеленский бейбітшілікке бейіл екенін көрсетті, енді президент Путин, Украина жасағандай, ешқандай шартсыз атысты толық әрі дереу тоқтату туралы келісімге келгені жөн", – деген Страмердің сөзін келтірген ВВС медиасы.
Франция президенті Эммануэль Макрон да Ресейдің Сумы қаласына жасаған шабуылы "адам өміріне деген шектен асқан немқұрайлықты" көрсетеді деп мәлімдеді.
АҚШ-тың Украина және Ресей бойынша арнайы елшісі Кит Келлог та Ресейдің Сумыға жасаған шабуылын айыптады.
"Ресей әскерінің бүгінгі, Жеңісті жексенбі күні азаматтық нысандарға жасаған шабуылы әдептілік шегінен шығып кетті. Ондаған бейбіт тұрғын қаза тапты және жараланды. Бұрынғы әскери адам ретінде, нысана таңдау дегеннің не екенін жақсы білемін, ал бұл нысана таңдауы – дұрыс емес. Сондықтан президент Трамп осы соғысты тоқтатуға бар күш-жігерін салып жатыр", – деп жазды Келлог X әлеуметтік желісінде.
Ресей күштерінің Сумыға жасаған зымыран шабуылын АҚШ-тың мемлекеттік хатшысы Марко Рубио да айыптап, қаза тапқан адамдардың туыс-жақындарына көңіл айтты.
Еуроодақтың сыртқы саясат жөніндегі жоғарғы өкілі Кая Каллас Сумыдағы қайғылы оқиғаны Украина жағы ешқандай шартсыз атысты тоқтатуға келісіп отырған шақта "шабуылдар күшейіп бара жатқанының жантүршігерлік мысалы" деп атады. Еурокомиссия басшысы Урсула фон дер Ляйен де осындай мәлімдеме жасады.
Украина тарапының кейінгі ақпараты бойынша, жексенбі күні Ресей қарулы күштерінің екі зымыран шабуылынан кемінде 34 адам (екеуі бала) қаза тауып, 115 адам жараланған. Зардап шеккендер арасында 15 бала бар. Қаланың орталығында жолаушылар отырған троллейбус зымыран шабуылына ұшыраған.
Украина: Сумыда Ресейдің зымыран шабуылынан қаза тапқандар саны 30 адамнан асты
Жексенбі, 13 сәуір күні Ресей күштері Украинаның Сумы қаласына жасаған екі зымыран шабуылынан кемінде 34 адам (екеуі бала) қаза тауып, 115 адам жараланған. Украинаның Төтенше жағдайлар қызметі осындай ақпарат таратты. Кейінгі мәлімет бойынша, зардап шеккендер арасында 15 бала бар. Қаланың орталығында троллейбус зымыран шабуылы астында қалған.
Жараланған жетпіске жуық адам ауруханада жатыр, сегізінің жағдайы ауыр деп хабарлады Азаттықтың Украин қызметі.
"Ресейліктер Сумы қаласына атқан екінші зымыранның жарықшақ элементтері көп болған және ол қала көшелеріндегі адамдарды неғұрлым көбірек жою үшін әуеде жарылған сыңайлы. Алдын ала қорытынды бойынша, бейбіт адамдардың көбінің ажалы әлгіндей жарықшақтардан болған", – деп жазды Сумы қалалық әскери әкімшілігінің басшысы Сергей Кривошенко. – [Екінші] жарылыс бірінші [зымыран] түскен жерден шамамен 200 метр қашықта, тұрғын үйлер, оқу орындары мен дүкендер орналасқан маңда болды. Террористердің мұндай іс-қимылы шабуылдар дәл сол азаматтық нысандар мен көшедегі бейбіт адамдарға қарсы жоспарланғанын көрсетеді".
Украина қорғаныс министрлігінің бас барлау басқармасы Ресей күштері 13 сәуірде Украинаның Сумы қаласына "Искандер-М" тектес екі зымыран атты деп хабарлаған. Шабуылды Ресейдің Воронеж облысында жайғасқан 112-зымыран бригадасы және Курск облысы аумағынан 448-зымыран бригадасы жасаған.
"Ресей нақ осындай террорды қалайды және бұл соғысты созып келеді. Агрессорға қысым жасамайынша, бейбітшілікке қол жеткізу мүмкін емес. Баллистикалық зымырандар мен авиабомбалар ешқашан әңгімеге тоқтаған емес", – деп жазды Украина президенті Владимир Зеленский телеграм-арнасында.
ПІКІРЛЕР