СУ ТАПШЫЛЫҒЫ ЖАЙЫЛЫМДЫ ЖЕРДІ ТАРЫЛТТЫ
Мал аяғы жететін жайылымды жерлерге малшылардың жете алмауы мәселенің шешімін алыстатып тұр. Шөбі құнарлы шығатын алыс жерлердегі малшылардың өмір сүруіне қолайлы болатындай ауыз су мен мал ішетін судың жоқтығы жайылымды кеңейтуге қолбайлау. Сондықтан мал басы өскенімен, баяғы қыстауы мен жайлауының шөбін қайта-қайта отаудан шыға алмау, сол жерлердің қуаңдануына әкеліп жатыр.
Бұл проблеманы алғашқы болып мал шаруашылығымен айналысып жүрген шаруа қожалықтары сезінуде. Мал аяғы жеткен жердің шөбі мен суын тауысып, өсімдіктің түрленіп өсуіне мүмкіндік болмағаннан жайылым аумағы тарылып барады. Осылайша, шопан мал басының өсуіне кедергі болатын жағдайды айтып дабыл қақса, эколог мамандар жердің қуаңдауынан экологиялық мәселенің ушығатынын ескертіп отыр.
Қуаң жерлерді игеру бағдарламасын іске асыру жобасын қарағандылық «Экоорталық» қоғамдық қоры мен халықаралық «Жаһандық экологиялық қоры» бірлесіп жүргізе бастады. Ол үшін «Жаһандық экология қоры» осы шаруа қожалықтарының иелеріне желдің көмегімен жер астынан су сорып шығаратын құрылғы сатып алуды ұсынып отыр. Арнайы құрылғыны сатып алу үшін шаруа қожалықтарының жұмсаған қаражаттарының тең жартысын «Жаһандық экологиялық қоры» өз мойнына алған.
ЭКОЛОГТАР ЖОБАСЫ ЖЕРДІ ҚУАҢДАНУДАН САҚТАУҒА МҮМКІНДІК БЕРЕДІ
Осылайша қарағандылық «Экоорталық» қоғамдық қоры мен халықаралық «Жаһандық экологиялық қоры» бірлескен жобасы аясында бірден екі мәселені шешуге болады дейді мамандар. Ол – арнайы желдің көмегімен су соратын қондырғылар арқылы мал шаруашылығының жайылым аясын кеңейтумен қатар жердің қуаңданып кетуіне жол бермеу.
– Мысалы, бір жерде тіршілік иесінің өмір сүруі үшін керекті зат – су болмаса ол жерде тіршілік болады деп айту қиын. Сондықтан шаруа қожалықтары әдеттегі қоныстанатын жерлерінен басқа жерді жайылым ете алмайды. Осының салдарынан желіне берген жер қуаңдана бастайды. Қуаңданған жердің топырағы бетіне шығып күнге шағылысқаннан кейін ол барлық тіршілік ету қасиеттерінен айырылады. Ол топырақ өзіне жақын орналасқан жерлерді де улау қасиетіне ие. Ал бүлінген жер қалпына қайта келуі үшін кемінде 100 жыл қажет, – дейді балама энергетика саласы бойынша ұлттық сарапшы Валерий Жильцов.
Қазіргі таңда аталған жоба аясында желдің қуатымен су шығару қондырғысын Қарағанды облысының Қарқаралы және Шет аудандарының шаруа қожалықтары сатып алып, қолданысқа енгізген. «Әлішер» шаруа қожалығының иесі Төлеген Әреновтың айтуынша, бұл құрылғының бұрынғы моторлы су сорғыш насостарға қарағанда тиімділігі мол. Су сору үшін тәулігіне 4-5 литр бензин жағатын моторға май мен күтім керек.
– Менің осы құрылғыны сатып алғаныма 3 ай болды. Даладағы азынаған желдің көмегімен суың келіп тұрады. Бірақ менде қазір ол біреу-ақ.. Келешекте жағдайға қарай тағы да 2-3 қондырғы сатып алсам деп отырмын. Оның тағы бір ерекшелігі, тіпті жел болмай қалғанның өзінде қолмен оңай бұрап-ақ жер астынан су шығаратын тетіктері бар екен, – дейді «Әлішер» шаруа қожалығының иесі Төлеген Әренов.
Меруерт Құрмашева, «Экоорталық» қоғамдық қорының атқарушы директоры. Қарағанды, қыркүйек, 2009 жыл.«Экоорталық» қоғамдық қорының атқарушы директоры Меруерт Құрмашеваның айтуынша, әзірге Украинада шығарылатын бұл қондырғылардың осал жері – оның подшипниктері болып шыққан.
– Қондырғылардағы подшипниктер біздің қатты соғатын желдерімізге есептелмеген сыңайлы. Әкелінген 8 қондырғының 3-уі сынып қалды, – дейді ол.
Шаруа қожалықтары иелері мен «Экоорталық» мамандарының айтуынша, осындай қондырғыларды Қарағандыда да жасауға болады. Арнайы зауыт немесе цех іске қосылатын болса, қондырғылар мен оның қосалқы бөлшектерін шетелдерден іздеу ісі тиылар еді. Ол үшін бірінші кезекте бұл жобаның тиімділігіне мемлекет тарапынан назар аударылып, бір жылдары қабылданып одан соң жұмысынан хабар болмай кеткен «Қуаң жерлерді игеру» мемлекеттік бағдарламасы осы үлгіде жұмыс істеуі қажет дейді мамандар.
Мал аяғы жететін жайылымды жерлерге малшылардың жете алмауы мәселенің шешімін алыстатып тұр. Шөбі құнарлы шығатын алыс жерлердегі малшылардың өмір сүруіне қолайлы болатындай ауыз су мен мал ішетін судың жоқтығы жайылымды кеңейтуге қолбайлау. Сондықтан мал басы өскенімен, баяғы қыстауы мен жайлауының шөбін қайта-қайта отаудан шыға алмау, сол жерлердің қуаңдануына әкеліп жатыр.
Бұл проблеманы алғашқы болып мал шаруашылығымен айналысып жүрген шаруа қожалықтары сезінуде. Мал аяғы жеткен жердің шөбі мен суын тауысып, өсімдіктің түрленіп өсуіне мүмкіндік болмағаннан жайылым аумағы тарылып барады. Осылайша, шопан мал басының өсуіне кедергі болатын жағдайды айтып дабыл қақса, эколог мамандар жердің қуаңдауынан экологиялық мәселенің ушығатынын ескертіп отыр.
Қуаң жерлерді игеру бағдарламасын іске асыру жобасын қарағандылық «Экоорталық» қоғамдық қоры мен халықаралық «Жаһандық экологиялық қоры» бірлесіп жүргізе бастады. Ол үшін «Жаһандық экология қоры» осы шаруа қожалықтарының иелеріне желдің көмегімен жер астынан су сорып шығаратын құрылғы сатып алуды ұсынып отыр. Арнайы құрылғыны сатып алу үшін шаруа қожалықтарының жұмсаған қаражаттарының тең жартысын «Жаһандық экологиялық қоры» өз мойнына алған.
ЭКОЛОГТАР ЖОБАСЫ ЖЕРДІ ҚУАҢДАНУДАН САҚТАУҒА МҮМКІНДІК БЕРЕДІ
Осылайша қарағандылық «Экоорталық» қоғамдық қоры мен халықаралық «Жаһандық экологиялық қоры» бірлескен жобасы аясында бірден екі мәселені шешуге болады дейді мамандар. Ол – арнайы желдің көмегімен су соратын қондырғылар арқылы мал шаруашылығының жайылым аясын кеңейтумен қатар жердің қуаңданып кетуіне жол бермеу.
– Мысалы, бір жерде тіршілік иесінің өмір сүруі үшін керекті зат – су болмаса ол жерде тіршілік болады деп айту қиын. Сондықтан шаруа қожалықтары әдеттегі қоныстанатын жерлерінен басқа жерді жайылым ете алмайды. Осының салдарынан желіне берген жер қуаңдана бастайды. Қуаңданған жердің топырағы бетіне шығып күнге шағылысқаннан кейін ол барлық тіршілік ету қасиеттерінен айырылады. Ол топырақ өзіне жақын орналасқан жерлерді де улау қасиетіне ие. Ал бүлінген жер қалпына қайта келуі үшін кемінде 100 жыл қажет, – дейді балама энергетика саласы бойынша ұлттық сарапшы Валерий Жильцов.
Қазіргі таңда аталған жоба аясында желдің қуатымен су шығару қондырғысын Қарағанды облысының Қарқаралы және Шет аудандарының шаруа қожалықтары сатып алып, қолданысқа енгізген. «Әлішер» шаруа қожалығының иесі Төлеген Әреновтың айтуынша, бұл құрылғының бұрынғы моторлы су сорғыш насостарға қарағанда тиімділігі мол. Су сору үшін тәулігіне 4-5 литр бензин жағатын моторға май мен күтім керек.
– Менің осы құрылғыны сатып алғаныма 3 ай болды. Даладағы азынаған желдің көмегімен суың келіп тұрады. Бірақ менде қазір ол біреу-ақ.. Келешекте жағдайға қарай тағы да 2-3 қондырғы сатып алсам деп отырмын. Оның тағы бір ерекшелігі, тіпті жел болмай қалғанның өзінде қолмен оңай бұрап-ақ жер астынан су шығаратын тетіктері бар екен, – дейді «Әлішер» шаруа қожалығының иесі Төлеген Әренов.
– Қондырғылардағы подшипниктер біздің қатты соғатын желдерімізге есептелмеген сыңайлы. Әкелінген 8 қондырғының 3-уі сынып қалды, – дейді ол.
Шаруа қожалықтары иелері мен «Экоорталық» мамандарының айтуынша, осындай қондырғыларды Қарағандыда да жасауға болады. Арнайы зауыт немесе цех іске қосылатын болса, қондырғылар мен оның қосалқы бөлшектерін шетелдерден іздеу ісі тиылар еді. Ол үшін бірінші кезекте бұл жобаның тиімділігіне мемлекет тарапынан назар аударылып, бір жылдары қабылданып одан соң жұмысынан хабар болмай кеткен «Қуаң жерлерді игеру» мемлекеттік бағдарламасы осы үлгіде жұмыс істеуі қажет дейді мамандар.
