Instagram бізге жазылыңыз
ЖАҢАЛЫҚТАР
Кемероводағы өрт құрбандары саны 53 адамға жетті
Кемерово қаласында "Зимняя вишня" сауда және ойын-сауық орталығында болған өрттен қаза тапқандар саны 53 адамға жетті деп хабарлады Ресей Тергеу комитетіне сілтеген РИА Новости. Полиция бұған дейін орталықта өрт шыққанда із-түзсіз жоғалды деп саналған 16 адамның бесеуін аман күйінде тапты. Ішкі істер министрлігі Кемерово облысы бойынша бас басқармасының хабарлауынша, бес адам өрт шыққан кезде орталықта емес, басқа жақта болған.
Өрттен 48 адам зардап шеккен, оның 12-сі ауруханада жатыр. Тергеу комитеті бұған дейін құрбандар арасында тоғыз бала барын хабарлаған еді.
Сауда орталығындағы өрт 25 наурыз күні күндіз басталған. 26 наурыз күні таңертең өрт толық сөндіріліп, үйінділерді аршу жұмыстары басталған. Өрттен сауда орталығының шатыры ортасына опырылып түскен.
Өрттің неден тұтанғаны әзірге белгісіз.
Кемероводағы өрт
Кемероводағы өрт
Басқа да жаңалықтар
Тәшиев: Қырғыз-тәжік шекарасын делимитациялау ісі бір ай ішінде аяқталмақ
Қырғызстанның Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі мемлекеттік комитеті төрағасы Қамшыбек Тәшиев қырғыз-тәжік шекарасын делимитациялау жөніндегі келісім 27 ақпанда парламенттің салалық комитеті қарауына ұсынылады деді. Бұл жөнінде ол Баткенде жаңа стадионның ашылу салтанатында сөйлеген сөзінде мәлім етті.
«Мұнан кейін [Қырғызстан мен Тәжікстан] президенттері қол қояды, содан соң қайтадан Жогорку кенешке жіберіп, жиында ратификациялаймыз. Ратификацияланған заңдарға президенттер қол қойып, күшіне енеді. Бұл жұмыстың бәрі бір айдың төңірегінде бітеді» деді Тәшиев.
21 ақпанда Қырғызстан мен Тәжікстан үкімет делегацияларының басшылары Қамшыбек Тәшиев пен Саймумин Ятимов екі ел арасындағы шекараны делимитациялау бойынша бірлескен комиссия бұл бойынша толық келісімге келгенін айтқан.
Сол күні үш құжат қабылданды. Олар: Қырғыз-тәжік шекарасы жөнінде Қырғызстан мен Тәжікстан арасындағы келісім; екі ел арасында автокөлік жолдарын салу және оларды пайдалану жөніндегі келісім; су шаруашылығы және энергетика нысандарына кіруге жол беру жөніндегі келісім.
Екі ел арасындағы шекара ұзындығы – 972 шақырым. Шекара нақтыланбағандықтан мұнда су, жер, жол және жайылым бойынша дау болып, кикілжіңге ұласқан жағдайлар жиі болады. Ең үлкен қақтығыстар 2021 жылғы сәуір-мамыр айларында және 2022 жылғы қыркүйекте болған.
КҚК-ға дрон шабуылы: Сәтқалиев мұнай айдауды азайту қаупі жоғын айтты
Каспий құбыр консорциумы (КҚК) арқылы мұнай айдау көлемін қысқарту қаупі жоқ, деп хабарлады сәрсенбі күнгі брифингте Қазақстан энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев. Оның сөзінен "Власть" үзінді келтіреді.
"Қазіргі уақытта мұнай тиеу көлемін қысқарту бойынша қауіп жоқ. Яғни, бұл станцияның транзиттік режимде өтуіне қатысты техникалық шешімдер қабылданды. Қазақстандық мұнайды тұрақты жеткізуді қамтамасыз ететін тиісті қоспалардың қосымша көлемі сатып алынды. Қазіргі уақытта қауіп аз" деді министр.
Оның сөзінше, бір топ қазақстандық маман "Кропоткинская" мұнай айдау станциясына барып, оны тексеру жұмыстарына қатысқан. Бұған қоса, дрон шабуылы бойынша Украинамен кеңестер дипломатиялық арналар арқылы да жүрген.
Оның сөзінше, шығынды қалпына келтіруге қатысты жұмыстар қазіргі уақытта кәсіпорынның өзі және акционерлер есебінен жүргізіліп жатыр.
17 ақпанда Ресейдің Кубань облысындағы Каспий құбыр консорциумының мұнай айдайтын "Кропоткинская" станциясына дрон шабуылдады. КҚК шабуылды "террористік" деп атады, консорциумның баспасөз қызметі таратқан ақпаратқа сәйкес, станцияға ішінде жарылғыш зат пен металл зақымдайтын элементтері бар жеті дрон шабуыл жасаған.
Каспий құбыр консорциумы (КҚК) акционерлерінің бірі ресейлік "Транснефть" мемлекеттік компаниясы "Кропоткинская" станциясына қатты зақым келді, оны жөндеуге 1,5-2 ай кетуі мүмкін деп хабарлады. Компанияның болжамынша, бұл уақытта Қазақстан мұнайын айдау 30 пайыз азаюы мүмкін.
18 ақпанда Украина шабуылды әдейі ұйымдастырғанын мойындады. "Кропоткинская" және "Андриаполь" мұнай айдау станциялары да нысанаға алынды, олар оккупациялық күштерге отын тасымалдауда шешуші рөл атқарды. Соққыдан кейін олар істен шықты. Бұл агрессорды отынмен қамтамасыз етуді едәуір қиындатты" деп хабарлады Украина қарулы күштерінің бас штабы.
Ресей вице-премьері Александр Новак "құбырды жөндеуге тасымалы шектелген Батыс компаниясының құралдары керек" деді.
Қазақстан сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Айбек Смадияров "бұл – Қазақстан экономикасы үшін өте маңызды мәселе және оны украиналық серіктестерімізбен дипломатиялық арналар арқылы талқылаймыз" деді. Ал Ресей сыртқы істер министі Сергей Лавров мұны "Қазақстан энергетика инфрақұрылымына тікелей шабуыл" деп бағалады.
Қазақстандық бірқатар депутат Каспий құбыр консорциумына (КҚК) дронмен шабуыл жасағаны үшін Украинаны жауапкершілікке шақыру қажеттігін айтқан.
Ресми ақпаратқа қарағанда, Қазақстан былтыр 68,6 млн тонна мұнай экспорттаған, 54,9 млн тоннасы осы КҚК арқылы тасымалданған. 2025 жылы бұл көрсеткіш 70,5 млн тоннаға жеткізілмек.
Өскемен әкімдігі бірыңғай уақыт белдеуіне қарсы акцияны кейінге шегеруді ұсынды
28 ақпанда бірыңғай уақыт белдеуіне қарсы наразылық акцияларын өткізбек болған белсенділерге Өскемен әкімдігі рұқсат бермеді. Әкімдік іс-шараны кейінге шегеруді ұсынған. Бұл жөнінде Азаттыққа бүгін, 26 ақпанда белсенді Леонид Карташев хабарлады.
– Біз бірнеше белсенді 28 ақпанда пикет, митинг және шеру өткізбек болдық. Қала басшылығы әдеттегідей әртүрлі сылтау айтып бас тартты. Бізге акцияларды «Наурыз айының басындағы мейрамдар өткен соң» ұйымдастыруды ұсынды. Есіңізде болса, президент Қасым-Жомарт Тоқаев осы мәселені зерттейтін комиссияға 1 наурызға дейін қорытынды айтыңдар деп тапсырма берген еді, меніңше, әкімдік осы қорытынды шыққанға дейін бізге мүмкіндік бермеуді ойлап отырған сияқты, – деді Леонид Карташев Азаттық тілшісіне.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қаңтарда бірыңғай уақыт белдеуі жөнінде пікір білдіріп, 1 наурызға дейін жаңа өзгерістің азаматтар өмірі мен ел экономикасына әсері зерттеледі деп мәлімдеген еді.
Белсенділер Өскемен әкімдігіне акциялар өткізу туралы хабарландыруды 21 ақпанда берген. Әкімдіктің жауабы 25 ақпанда қолдарына тиген.
«Масленица» мерекесі және 1 наурыз – Алғыс айту күні қарсаңында барлық алаң мерекелік іс-шараларға дайындалып, санитарлық тазалық жүргізіледі. Сіздерге акцияны 17 наурызда өткізуді ұсынамыз», делінген әкімдіктің жазбаша жауабында.
Өскемен әкімінің орынбасары Ирина Смит Азаттық тілшісіне акцияға тыйым салу ойында жоқ екенін білдіріп, «белсенділерге басқа датаны ұсындық» деді.
Белсенділер желтоқсанда да бірыңғай уақыт белдеуіне қарсы акцияларға рұқсат ала алмаған еді. Әкімдік «алаңдар босамайды» деп келіспеген. Бірақ Леонид Карташев межелі уақытта алаңда ешқандай іс-шара ұйымдастырылмағанын анықтап, әкімдікті «сылтау айтқаны үшін» айыптаған. Бұған әкімдік «біз емес, іс-шараны өткізбей қойған ұйымдастырушылар жауап беруі керек» деген. Бірақ әкімдік өкілі қандай іс-шара өткізілмек болғанын және ұйымдастырушы кім екенін айтудан бас тартқан.
Леонид Карташев қала билігін митингіге рұқсат бермей, «пікір білдіру құқығын шектегені» үшін 30 желтоқсанда сотқа берген. Сот процесі әлі жүріп жатыр.
2024 жылғы 1 наурызға дейін Қазақстанда екі сағат белдеуі болды. Оны өзгертуді ұсынған шенеуніктер бұрынғы уақыт адамның биологиялық уақыт ритмін бұзады деген уәж айтты. Олар бірыңғай уақыт белдеуінің тағы бір пайдасы: бүкіл ел аумағында бизнес процестерді реттеуге және көлікпен тасу қызметін жеңілдетуге септеседі деді.
Уақыт белдеуі ауысқалы Қазақстанда бұл шешімге қарсылық жиі болып тұрады. Уақытты бұрынғы қалпына келтіруді талап еткен петиция да жарияланып, оған мыңдаған адам қол қойған. Бірақ петицияны қараған құзырлы органдар белсенділер ұсынысын негізсіз деп тапқан.
18 желтоқсанда Астана соты Шығыс Қазақстан облысы тұрғындары атынан үкіметтің бірыңғай уақыт белдеуі туралы шешіміне қарсы арыз түсірген адвокаттың меселін қайтарды. Арыз иелері үкіметтің уақытты жылжыту туралы шешімінің күшін жоюды сұраған еді.
Biz Birgemiz Qazaqstan ұйымы сот шешімімен жойылуы мүмкін
Biz Birgemiz Qazaqstan қайырымдылық қоры сот шешімімен жабылу мүмкін. 14 ақпанда Астананың экономикалық сотына аталған ұйымның мемлекеттік тіркеуін жарамсыз танып, қоғамдық бірлестікті жою туралы шағым түсірілді деп хабарлады әділет министрлігінің баспасөз қызметі.
Ақпаратқа қарағанда, қоғамдық бірлестік 2021 жылы 11 қазанда тіркелген, оған қазір қамауда отырған Перизат Қайрат жетекшілік еткен.
Министрліктің түсіндіруінше, сотқа шағым түсіруге қаржы мониторинг агенттігінің өтініші негіз болған.
"Biz Birgemiz Qazaqstan 2030 қоғамдық бірлестігін құру кезінде жіберілген заңбұзушылықтарға байланысты Қазақстан Республикасы қаржы мониторингі агенттігінің оны тіркеудің күшін жою рәсімін бастау туралы хаты талап қоюға негіз болды" деді министрлік өкілдері.
Перизат Қайрат былтыр көктемде су тасқынынан зардап шеккен қазақстандықтарға және Таяу Шығыстағы палестиналықтарға гуманитарлық көмек көрсетуге деп жиналған 1,7 млрд теңгеден астам қаржыны жымқырды деген күдікке ілініп, 2024 жылы қарашада қамауға алынған. Бұған қоса, ол Ақмола облысындағы "Батыр" қоғамдық бірлестігіне 2021 жылы оңалту орталығын салу мақсатында ақша жинап, 22 млн теңгені жеке қажетіне жаратты деген күдікке ілінген.
Дегенмен оның отбасымен жақын араласқан достары бұған дейін әлеуметтік желіде Перизат Қайраттың кінәлі екеніне сенбейтінін жазған.
Былтыр заңгер Жангелді Сүлейменов "Экслюзив" басылымына берген сұхбатында заңға сәйкес, сот үкімі шықпайынша адамды қылмыскер атауға болмайтынын жеткізіп, қоғамда айтылып жатқан жалаң айыптауларды сынаған. Оның сөзінше, Biz Birgemiz Qazaqstan қайырымдылық қор емес - қоғамдық бірлестік, ал заң бойынша қоғамдық бірлестік жинаған қаражатты ұйым өз еркімен пайдалана алады. Заңгер "ақшаны мақсатты түрде пайдаланбау" бұл қылмыстық іс емес, азаматтық ретте арқылы қаралуы керек екенін айтқан.
Былтыр желтоқсанда сот кәсіпкердің мүлкін бұғаттады. Қаржы мониторинг агенттігі 2024 жылы Перизат Қайраттың үйін тінту кезінде "қайырымдылыққа жиналған қаражатқа сатып алынған" қымбат техника, танымал брендтер шығарған киім, аяқ киім, зергерлік бұйымдар, сөмкелер табылып, тәркіленді деп хабарлаған.
Biz Birgemiz Qazaqstan қайырымдылық қоры былтыр сәуірде су тасқыны кезінде 55 мың қазақстандықтан 80 миллион теңге жинағанын хабарлаған. Перизат Қайрат тасқын кезінде "қор қаржысының жұмсалу барысы – мемлекеттің қаржы министрлігі мен Ұлттық банктің тікелей бақылауында" деп жазған.
Министр Батыстың санкциясына ілінген қазақстандық компаниялар туралы айтты
"Сауда және интеграция министрлігі Еуроодақ санкция салған Қазақстандағы компанияларға қандай да бір шара қолдана ма?" деген Азаттық сұрағына министр Арман Шаққалиев "олар салық, экспорт бақылауы бойынша Қазақстан заңын бұзған болса, шара қолданамыз" деп жауап берді.
"Өзімізде экспорттық бақылау бар. Ол бақылауды тиісінше жасаймыз. Оған кіретін болса, онда министрлік НПС (ұлттық төлем жүйесі) арқылы тауар тасымалдауға рұқсат бермейді" деді 26 ақпан күні журналистердің сұрақтарына жауап берген министр.
Шаққалиевтің сөзінше, министрлік экспорт бақылауын бұзған компаниялардың лицензиясын қайтарып, тауар экспорттауға рұқсат бермейді. Министрдің сөзіне қарағанда, өз еркімен жабылатындары да бар.
Оның айтуынша, бұған дейін АҚШ пен Батыс елдерінің санкциясына іліккен елдегі кей компания қазір жұмыс істемейді.
Мемлекеттік кірістер комитетінің мәліметіне сүйенген министр Еуроодақтың Ресейге қарсы 16-санкция пакетіне іліккен Қазақстандағы компаниялар "сыртқы саудамен айналыспайды" деді.
Ол тізімге енген компаниялар машина жасау саласындағы жабдық түрлерін жеткізумен айналысқан деді.
"Олар тек Қазақстан аумағында жұмыс істейді. Бұл компаниялар жабылмады, бірақ қызметін өзгертті. Қолда бар ақпаратқа қарағанда, олар экспорт бойынша жұмыс істемейді" деді Шаққалиев.
Еуроодақтың жаңа санкциясына Алматыда шоғырланған Kazstanex және "Металлстан" компаниялары ілінген еді. Оның алдында қазақстандық Elem group және DA Group компаниялары да ЕО санкциясына ілінген еді.
"Осы картамен елімізге бай адамдар келеді". Трамп құны 5 млн доллар тұратын "алтын" визаны таныстырды
АҚШ президенті Дональд Трамп құны 5 млн доллар тұратын ықтиярхат алу мүмкіндігін – "алтын картаны" таныстырды.
"Бұл сізге грин-картаның артықшылықтарын береді, сонымен қатар азаматтық алуға да жол ашады. Бұл картаны сатып алу арқылы елімізге бай адамдар келеді" деді Трамп.
Оның сөзінше, карта иелері "көп ақша жұмсап, көп салық төлеп, көп адамды жалдайтын болады". Ол жаңа бағдарламаның жай-жапсарын екі аптадан соң айтуға уәде берді.
"Картаны ресейлік олигархтар сатып ала ала ма?" деген сұраққа Трамп "бұл мүмкін" деп жауап берді. "Мен бірнеше ресейлік олигархты білемін, олар өте жақсы адамдар" деді ол.
Аталған "алтын карта" иммигрант-инвесторларға арналған қазіргі "ЕВ-5" визалар бағдарламасын алмастыруы тиіс. Бұл бағдарлама бойынша инвестор Америка экономикасына кемінде 800 мың доллар қаражат құйып, жұмыс орнын ашуы керек болған.
АҚШ қаржы министрі Говард Лютник "ЕВ-5" бағдарламасын "алаяқтық" деп атады. "Бұл грин-картаны арзан жолмен алудың жолы болған" деді.
Лютниктің айтуынша, "алтын карталарды" сатудан түскен қаражатты АҚШ бюджеті тапшылығы мәселесін шешу мақсатында пайдалануға болады.
Дрондар Ресейдің Туапсе қаласындағы теңіз портына шабуылдады
Сәрсенбіге қараған түні Ресейдің Краснодар өлкесіне дрондар шабуылдады. Куәгерлердің сөзінше, ұшқышсыз аппараттар Туапсе қаласындағы теңіз портын нысанаға алған.
Ресей билігі украин күштерінің дроны азаматтық нысандарға шабуылдағанын мәлімдеді. Губернатор Вениамин Кондратьевтің сөзінше, Туапсе қаласы мен Темрюк ауданында шабуылдың салдарынан жеке үйлер қираған, бірақ ешкім зардап шекпеген.
Теңіз портына шабуыл жасалғанын қала тұрғындары да хабарлап, әлеуметтік желіге жазбалар жариялады. Сондай видеолардың бірінде тұрғын үйдің бүлінгені көрінеді.
Ресейлік телеграм-арналар Анапа қаласында әуе қорғаныс жүйесі іске қосылып, дрондардың әуеде жарылғанын жазды. Сочи әуежайында "Кілем" жоспары іске қосылып, рейстерді қабылдау және ұшыру уақытша тоқтатылған.
Солтүстік Кавказ федералдық округының жеті аймағында сағат 8 шамасында дрон қаупі режимі іске қосылғанын Солтүстік Осетия басшысы Сергей Меняйло хабарлады. Билік округқа қарасты өзге аймақтар туралы айтпаған.
Аннексияланған Қырымда Ресей билігі тағайындаған билік өкілдері де дрон шабуылдағанын айтты. Қара теңіз аумағында төрт дрон атып түсірілген.
Ресей қорғаныс министрлігі Ресей аймақтары, Қырым, Қара және Азов теңіздерінің акваториясында 128 дрон жойылғанын айтты. 83 дрон Краснодар өлкесінде құлатылған.
АҚШ-тан депортацияланған өзбек азаматтарының алғашқы тобы Ташкентке келді
Осы аптада АҚШ-тан депортацияланған өзбек азаматтарының алғашқы тобы Ташкентке келді деп хабарлады Өзбекстан сыртқы істер министрлігі.
Алғашқы топта жеті адам бар. Бастапқыда олар Коста-Рикаға жеткізілмек болмақ, алайда Өзбекстан және Америка жағының келіссөзінен кейін олар бірден елдеріне қайтарылған.
Өзбекстан сыртқы істер министрлігінің баспасөз хатшысы Ахрор Бурхоновтың сөзінше, бұл азаматтар Өзбекстанға Нью-Йорктан келген.
Бұған дейін АҚШ билігі азиялық мигранттарды Панама мен Коста-Риканың билігімен келісе отырып, сол елдерге уақытша депортациялай бастаған еді.
Өзбекстан сыртқы істер министрлігінің хабарлауынша, өзбек жағы бұл мәселе бойынша АҚШ билігімен "тығыз әріптестік орнатқан".
Өткен аптада АҚШ-тан депортацияланған 200 мигрант Коста-Рикадағы лагерьлерге орналастырыла бастағаны хабарланған. Арасында Қазақстан, Өзбекстан, Үндістан азаматтары да бар.
Былтыр желтоқсанда америкалық Fox News арнасы АҚШ-тан жақын арада сол елде заңсыз жүрген 369 қазақстандық депортациялануы мүмкін екенін жазған еді.
Қазақстан сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Айбек Смадияров 26 ақпанда Азаттыққа АҚШ-тан депортацияланатын қазақстандықтар туралы мәлімет жоғын айтты.
Еурокомиссия өкілдері Украинаға пайдалы қазба бойынша жаңа келісім ұсынбағанын айтты
Еуроодақ Украинаға "өте маңызды" шикізат түрлерін игеру бойынша жаңа келісім ұсынған жоқ. Еурокомиссияның өкілі Стефан Сежурне ақпарат құралдарына бұған дейінгі бар келісім туралы айтты деді Еурокомиссияның өкілі Томас Ренье.
Бұған дейін бірқатар ақпарат құралдары Сежурнеге сүйене отырып, АҚШ-тың ізінше Еуроодақ та Украинаға "маңызды минерал түрлерін игеру бойынша" келісім ұсынғанын жазған еді. Атап айтқанда, Сежурне Киевке сапары барысында ЕО Украинаға екі елге тиімді әріптестік ұсынатынын айтқан.
"Біз ешқашан екі тарапқа да тиімді болмайтын келісімді талап етпейміз", – деді Сежурне. Оның сөзінше, Украина Еуроодақтың өнеркәсібі үшін маңызды 30 минералдың 21-ін бере алады.
Еурокомиссия өкілдерінің сөзінше, Сежурне Киевтегі әріптестерімен минерал игеру мәселесін талқылаған, бірақ осыған дейінгі келісім аясындағы мәселелерді ортаға салған. Мәселе жаңа келісім туралы болып отырған жоқ.
Украина АҚШ-пен табиғи ресурстарды бірігіп игеру туралы келіссөз жүргізіп жатыр. Бұған дейін АҚШ келісім жобасынан қатаң талаптарды алып тастағаннан кейін екі жақтың келісімге келгені, жақын арада екі елдің сыртқы істер министрлері құжатқа қол қоятыны хабарланған еді. Бірақ келісімде Зеленский талап еткен Украина қауіпсіздігіне кепілдік беру туралы шарттар нақты жазылмаған деп айтылады.
АҚШ президенті Дональд Трамптың түсіндіруінше, мұндай келісім АҚШ-тың Украинаға берген әскери көмегінің өтемі болмақ. Дегенмен Украина билігі бұған дейін Трамп айтқан сомамен (500 млрд доллар) келіспеген.
Ресей президенті Владимир Путин де жуырда Мәскеу АҚШ-пен сирек металды игеру бойынша әріптестік орнатуға дайын деп мәлімдеген. Путиннің сөзіне қарағанда, мәселе Ресей басып алған Украина аумағындағы табиғи байлықты игеру бойынша да әріптестік жөнінде болып отыр. Оның сөзіне әзірге реакция болған жоқ.
Украина мен АҚШ пайдалы қазба туралы келісімге келді. Жобада қауіпсіздікке кепілдік туралы шарттар нақты жазылмаған
Вашингтон қатаң талаптардан бас тартқаннан кейін Украина мен АҚШ пайдалы қазба туралы келісімге келді деп жазды Financial Times. Бұл жөнінде "Украинская правда" басылымы да жазды.
Келісім АҚШ-тың Украина қауіпсіздігі мәселесі бойынша ұзақмерзімді міндеттеме алуына жол ашады және соғысты тоқтату стратегиясының бір бөлігі болмақ деп жазды БАҚ.
Бұған дейін Украинаның құжаттың алғашқы нұсқасынан бас тартуы Киев пен Вашингтон арасындағы қарым-қатынасты нашарлатқаны хабарланған еді.
Құжатқа Украинаның сыртқы істер министрі Андрей Сибига және АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио қол қояды. Құжатқа сәйкес, АҚШ пен Украина инвестициялық қайта құру қорын ашпақ.
Жаңартылған құжат бойынша, АҚШ коммерциялық қорға 100 пайыз иелік етпейді. Екі жақ АҚШ заңымен рұқсат етілген қордағы ең көп қаржылық үлесті иеленбек.
Украина мен АҚШ қорды бірігіп басқармақ, алайда АҚШ өз заңнамасы аясында шешім қабылдау өкілетіне ие болады.
Келісімге сонымен бірге Украинаның да, АҚШ-тың да қордағы өз үлесін екінші тараптың алдын ала жазбаша келісімінсіз сатуға немесе беруге құқығы жоқ деген тармақ қосылған.
Қор Украина экономикасына қайта қаржы құю мақсатында Украинаның табиғи ресурстарын, порттарын және ресурстармен байланысты инфрақұрылымын (тіпті Украина үкіметіне жанама түрде тиесілі) сатудан түсетін кірістің 50% алады.
Қорға Украина бюджеті кірісінің бір бөлігі саналатын түсімдер аударылмайды. Жарналардың мерзімі, көлемі және тұрақтылығы қор туралы алдағы келісімдерде келісілмек.
Олар сонымен бірге келісімге қол қою кезінде Ресей басып алған нысандардан түсетін кірістер азат етілген жағдайда 50%-дан асуы мүмкін деген ережені де алып тастады.
Құжат жобасына қарағанда, АҚШ Украинаға қаржылай көмек көрсету міндетін алмақ, көмек көлемі жеке талқыланады. Алайда келісімде Зеленский бұған дейін айтқан Украина қауіпсіздігіне кепілдік беру туралы шарттар нақты жазылмаған.
Украина мен АҚШ болашақ қордың егжей-тегжейін анықтайтын жеке келісімді әзірлеуге дереу кірісуі керек.
Келісімді әзірлеу міндеті екі жақтың экономика министрліктеріне жүктелмек.
Ербаян Мұхтар ісі: күдіктілер жоқ, қорғануға құқығы бар куәлер бар
Әскерде жұмбақ жағдайда басы жараланып, төсек тартып қалған Ербаян Мұхтардың ісі бойынша тергеу әлі жалғасып жатыр, күдіктілер әлі анықталған жоқ. Бас әскери прокурордың бірінші орынбасары Мақсат Қазиев 25 ақпанда әскердегі тәртіп туралы баспасөз мәслихатында осылай деп мәлімдеді.
Қазиевтің айтуынша, іс бойынша сараптамалар тағайындалды. Ол Қылмыстық-процестік кодекстің 201-бабына сәйкес, сотқа дейінгі тергеу деректері жария етуге жатпайды деді. Қазиевтің мәлімдеуінше, Бас прокуратура, Бас әскери прокурор тергеуді бақылап отыр. "Ұлттық ұлан Ербаян Мұхтардың ата-анасымен байланыста", – деді ол.
Қазиевтің сөзінше, қазір істе нақты күдікті деп танылғандар жоқ, белгілі бір адамдар тергеу аясында тексеріліп жатыр.
Ұлттық ұланның тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыс бас басқармасының басшысы Нұрбай Бектұрсынов Ербаян Мұхтарға "қолдан келгенше көмек көрсетіліп жатыр" деді.
"Осындай жарақат алса немесе оқиға болса, әскери басқару органдары қызметтік тексеріс жүргізеді. Олар бізден тәуелсіз. Қызметтік тексеріс нәтижесінде қандай да бір құқық бұзу, қысым көрсету фактісі анықталған жоқ", – деді Бектұрсынов.
Ербаян Мұхтардың заңды өкілі Инга Иманбайдың Азаттыққа айтуынша, істе қорғануға құқығы бар куәлер бар.
"Қосымша сараптамалар тағайындалды, сол үшін тергеу уақытын тағы созды. Іс бойынша әлі ешкімді күдікті деп танымаған. Бұлар Ербаян сөйлей ме, өзі айта ма, айтпай ма дегенді күтіп, уақытты созып жүр", – деді заңгер.
Ербаян Мұхтар 2023 жылы көктемде әскерге алынған. Жас жігіт Алматыдағы Ұлттық ұланның №5571 әскери бөлімінде қызмет атқарып жүрген. Бірақ сол жылы желтоқсанда әскердегі әжетханада жұмбақ жағдайда басы жарылып, комаға түскен. Төрт айдай ес-түссіз жатып, 2024 жылы мамырда оянған.
Әскери бөлім "сарбаз әжетханада өзі құлап, басын кафельге соғып алды" деген. Жігіттің ата-анасы әскери бөлімнің мәлімдемесіне сенбейтінін айтқан.
Ербаян Мұхтарды ата-анасы былтыр қыркүйекте Түркияға емдетуге алып кеткен. Биыл қаңтарда ол Қазақстанға қайтты. Заңды өкілінің хабарлауынша, Стамбұлда оның басына ота жасалып, инфекциядан толық арылған, бұдан бөлек, салмақ қосып, роботтың көмегімен қимылдай бастаған, өзі аздап тамақ ішетін жағдайға келген. Көктемде Түркияға қайта барып, оңалтудан өтпек.
Еуроодақ та Украинаға минералды ресурстар туралы келісім ұсынды
АҚШ-тан кейін Еуроодақ та Украинаға "маңызды" минералдар өндіруге байланысты әріптестік туралы келісім жасауды ұсынды. Бұл туралы 24 ақпанда өнеркәсіп стратегиясына жауапты Еуропа комиссиясының мүшесі Стефан Сежурне мәлімдеді.
Еурокомиссия мүшесінің айтуынша, Еуроодақ Украинаға тиімді болатын серіктестік ұсынып отыр. "Біз ешқашан екі тарапқа да тиімді болмайтын келісімді талап етпейміз", – деді Сежурне. Оның сөзінше, Украина Еуроодақтың өнеркәсібі үшін маңызды 30 минералдың 21-ін бере алады.
Еуроодақ ұсынысы туралы толық мәлімет әзірге жоқ, Украина өкілдері оған қатысты әлі пікір білдірмеді. France Presse агенттігінің жазуынша, бұл ұсыныс Украина мен АҚШ арасындағы табиғи ресурстарды бірге игеру туралы келіссөз аясында болды. Бұқаралық ақпарат құралдарының мәліметінше, АҚШ Украинаға 500 миллиард долларлық қор құруды ұсынған, оған Украинада өндірілген сирек кездесетін металдар мен табиғи ресурстарды сатудан түскен кіріс жиналады, ал қор АҚШ-тың бақылауында болады делінген.
Украина президенті Владимир Зеленский ұсыныстың бұл нұсқасына қол қоюға келіспеді, мұнысы АҚШ президенті Дональд Трамптың наразылығын туғызды. Келіссөз жалғасты. 24 ақпанда Трамп осы немесе алдағы аптада Зеленскиймен Ақ үйде пайдалы қазбалар туралы келісімге қол қою үшін кездесуі мүмкін екенін айтты. Ол АҚШ пен Украина "тоқетер келісімге келуге өте жақын қалды" деді. Келісімшарт қол қоюға дайын екені туралы ресми хабарланған жоқ. Украина келісімде Ресейден төнетін қауіпке қарсы қауіпсіздік кепілі болуы керек деді.
Трамп бұл келісім АҚШ-тың Украинаға кейінгі жылдары көрсеткен көмегіне өтемақы деп санайды. Зеленский келісім шартын әділетсіз деп атап, Вашингтонның бұған дейін Украинаға берген ақысыз көмегін қарыз деп танудан бас тартқан.
Ресей президенті Владимир Путин де Мәскеу АҚШ-пен сирек кездесетін металдарды өндіруде әріптес болуға дайын деп айтты. Оның мәлімдемесіне әлі реакция болған жоқ.
Үкімет Алматы облысында бірінші АЭС салынатын орынды ресми түрде бекітті
Қазақстан үкіметі елдегі бірінші атом электр станциясы салынатын орын ретінде Алматы облысындағы Жамбыл ауданын ресми түрде бекітті. АЭС салуға қолайлы орын деп айтылып жүрген Балқаш көлі жағалауындағы Үлкен ауылы осы өңірге қарайды.
"Атом электр станциясы" ядролық қондырғысы салынатын аудан туралы қаулыға былтыр 30 желтоқсанда қол қойылған. "Алматы облысының Жамбыл ауданы – "Атом электр станциясы" ядролық қондырғысы салынатын аудан туралы шешім қабылдансын", – деп жазылған құжатта. Қаулы 25 ақпаннан бастап қолданысқа енді.
Қазақстанда АЭС құрылысын салуға ниеттілер тізімінде Ресей ("Росатом"), Қытай (CNNC), Франция (EDF) мен Оңтүстік Корея (KHNP) компаниялары бар. Биыл қаңтарда энергетика министрлігі елде АЭС-ті кім салатыны әлі нақты шешілген жоқ деп мәлімдеген. Оның алдында "Росатом" басшысы "Мәскеу мен Астана АЭС бойынша ортақ шешім қабылдауға бет бұрды" деп хабарлаған еді.
Министрлік Қазақстан атом электр станциясын салуға қатысатын вендорлерді "ұлттық мүддені, халықаралық норманы ескере отырып таңдайды" деді. АЭС бойынша энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев бастаған Қазақстан делегациясы 21 қаңтарда Ресейге барған. Былтыр Оңтүстік Кореяға, Францияға және Қытайға сапарлап, келіссөз жүргізген.
Биыл қаңтардың басында Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев "Ана тілі" мемлекеттік басылымына берген сұхбатында АЭС құрылысын тездету қажет деп айтқан. Бұған қоса ол елде "жақын болашақта екіншісін, бәлкім үшінші АЭС-ті де сала бастауымыз мүмкін" деп мәлімдеген.
Қазақстанда АЭС салу туралы жалпыхалықтық референдум былтыр 6 қазанда өтті. Байқаушылар референдумға дауыс беру кезінде заң талаптарын бұзу фактілері тіркелгенін, мысалы, референдум бюллетеньдерін дауыс беру жәшігіне топтап тастау секілді жайттар анықталғанын хабарлаған.
Орталық референдум комиссиясының ресми қорытындысына сай, дауыс берген азаматтардың 71 пайызы Қазақстанда АЭС салуды қолдаған. Президент Тоқаев АЭС-ті халықаралық консорциум салуы керек деп мәлімдеген.
Экологтардың көбі елде АЭС салуға қарсы. Олар атом электр станциясын салуға қолайлы орын деп айтылып жүрген аймақтағы Балқаш көліне АЭС кері әсер етеді деп есептейді. АЭС салуды жақтаушылар негізінен энергия тапшылығын алға тартады. Қоғам белсенділері мен саясаттанушылар АЭС-ті Ресей салатын болса, Қазақстан оған энергия жағынан тәуелді болып қалады деп алаңдайды.
"Қазақстан" шахтасындағы кеншілер қазасы: айыпкерлер төрт жылға сотталды
Қарағанды облысы Шахтинск қаласының соты "Қазақстан" шахтасындағы кеншілер өліміне себеп болған апатқа байланысты айып тағылған адамдарға үкім шығарды. Сотқа тартылған шахтаның төрт қызметкері 4 жылға бас еркіндігінен айырылды.
Оларды "тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзып, оның салдары абайсызда екі және одан көп адамның өліміне алып келді" деп айыптады. Жазаны жеңілдететін мән-жай ретінде айыпкерлердің кәмелетке толмаған балалары бары ескерілген. Сот үкімі әлі заңды күшіне енген жоқ.
Прокурор соттан айыпкерлерді кінәлі деп тануды, үш жылға тау-кен және құрылыс саласында басшылық қызметте істеуге тыйым салуды, төрт жылға бостандығынан айыруды сұраған. Шахтинск қаласы сотының баспасөз қызметі таратқан ақпаратқа сәйкес, жәбірленуші тарап заң бойынша жаза тағайындауды, ал қорғаушы тарап айыпкерлерді ақтауды сұраған.
Бұған дейін сотталушылар мен олардың қорғаушылары кінәсіз екенін мәлімдеп, прокуратурадан қылмыстық істі қосымша тергеуге жіберуді сұрап арызданған.
Былтыр күзде Шахтинск қаласының соты "Қазақстан" шахтасындағы кеншілер өліміне қатысты істі қайта қарай бастаған. Істі қарау аяқталуға таяғанда судья ауысып, процеске қатысушылар мен көптеген куә қайта жауап беретін болған.
Жәбірленушілер шахтаның және компанияның жоғарғы басшылары да сот алдында жауап беруге тиіс деген. Тараптар қылмыстық істі қосымша тергеп-тексеріп, "Қазақстан" шахтасының лауазымды басшыларына қатысты да процестік шешім қабылдауды сұраған. Сот ол өтінішті қанағаттандырмады. Өтініш берушілер прокуратураға шағымданғанмен, одан да түк шықпады.
Қарағанды көмір бассейні – әлемдегі ірі көмір бассейндерінің бірі. "Қазақстан" шахтасы аса қауіпті шығарындысы бар шахтаға жатады, онда кенеттен көмір мен газ шығарындысы болуы мүмкін әрі шаң-тозаңы да қауіпті саналады. Д6 қабатының көмір тозаңының жарылу қаупі бар, бұл қабаттың көмірі өздігінен жануға бейім болады.
Соттың мәліметінше, конвейердің Д6 беткейін игеруде металл арка тіреуінің ажырағаны және біртұтас болмағаны анықталған. Айыптау қорытындысында бұған байланысты жұмысты тоқтату бойынша шара қабылданбағаны, тұтануы орташа жанғыш конвейер таспасын пайдалануға рұқсат етілгені, үгітіліп тұрған материалды тазалап, конвейер көлігінің сырғымасын ауыстыруға тапсырма берілмегені, салдарынан шахтаның көмір конвейер қимасында өрт шыққаны айтылған.
"Қазақстан" шахтасындағы апат 2023 жылғы 17 тамызда болған. Онда шыққан өрт салдарынан бес адам қаза тапқан: 26 жастағы Илья Старовойт, 29 жастағы Артур Халиков, 45 жастағы Денис Стешин, 56 жастағы Виктор Бургун және 58 жастағы Виталий Слюньков. Тергеу бес кеншінің де көмірқышқыл тотығынан уланып қайтыс болғанын анықтаған, кеншілер тұншығып өлген.
Апат кезінде шахтада істейтін 17 жұмысшының денсаулығына орта және жеңіл дәрежедегі зиян келген. Олар улы газдармен, соның ішінде көмірқышқыл газымен уланған, бұған қоса көпшілігінің жанары күйіп, уытты гепатит және басқа да ауруларға душар болған.
Билік бұл жағдай толықтай жұмыс берушінің кінәсінен болған деп мәлімдеген.
Ол уақытта шахта британдық миллиардер Лакшми Митталдың иелігіндегі "АрселорМиттал Теміртау" компаниясына қарайтын. Кәсіпорынға тиесілі шахталарда апат азаймай тұрған соң, инвесторларды ауыстырып, компанияның атын Qarmet деп өзгертті. Қазір оған қазақстандық бизнесмен Андрей Лаврентьев иелік етеді.
Ресей ІІМ өз еркімен соғысқа барып, пана сұраған Қазақстан азаматының өтінішін қабылдады
Ресей ішкі істер министрлігі Украинадағы соғысқа қатысқан Қазақстан азаматы Петр Мирошниченконың пана сұраған өтініш қабылдады. 24 ақпанда Ресейдің көші-қон мәселелері жөніндегі бас басқармасына сүйенген "РИА Новости" агенттігі Мирошниченкоға депортация қаупі төніп тұрған жоқ деп хабарлады.
Ресей ІІМ бұған дейін Қазақстан азаматына уақытша пана беруге дайын екенін мәлімдеп, оны көші-қон мәселелері жөніндегі бөлімшеге жүгінуге үндеген.
"РИА Новости" агенттігінің жазуынша, өтінішті қарау мерзімі бір айдан үш айға дейін созылады. Оған дейін Мирошниченкоға Ресейде жүруге рұқсаты бар құжат берілген.
"Настоящее Время" арнасының хабарлауынша, 41 жастағы Петр Мирошниченко – Қазақстанның солтүстігіндегі Ақмола облысының тумасы. 2023 жылы Ресей армиясына қосылып, Украинада Ресей жағында соғысуды ұйғарған.
Мирошниченко Ресейде көші-қон картасының мерзімі 2023 жылғы желтоқсанда аяқталғанына байланысты ұсталған. Қаңтарда Ресей полициясы оны көші-қон заңын бұзды деп айыптап, Қазақстанға депортациялаған.
Мирошниченконың сөзінше, Қазақстанда оны ұлттық қауіпсіздік комитетінің қызметкерлері шақырып, Қазақстаннан кетуге бір ай уақыт берген.
"Мен мұны заңды түрде істей алмадым, өйткені апелляция өтінішімді орындаудан бас тартты. Сондықтан шекараны заңсыз кесіп өтіп, Ресей шекарашыларына берілдім", – деді ол.
Ресей соты Петр Мирошниченкоға 10 мың рубль айыппұл салып, сот залынан босатқан. 2024 жылы жазда ол "Восток" еріктілер жасағымен келісімшарт жасасып, Украинадағы соғысқа қатысқан. Алты айдан кейін Ресейге оралғанда "құжатқа қатысты мәселеге кез болғанын" айтқан.
Ақпанның ортасында әлеуметтік желіде Мирошниченконың видеоүндеуі тараған, ол Қазақстанға қайтса, сот оны бостандығынан айыруы мүмкін екенін айтып, Ресей президенті Владимир Путиннен көмек сұраған.
Қазақстанда шетелдегі қарулы қақтығыстарға қатысқан азаматты қылмыстық жауапқа тарту 2014 жылы Украинаның Донецк және Луганск облыстарында соғыс басталғаннан кейін енгізілген. Қазақстан заңы бойынша, шетелдегі қарулы қақтығыстарға қатысу, жалдамалы әскер қатарына қосылу, ондай топтарға адам жинау, материалдық көмек беру және оларды оқыту қылмыс болып есептеледі. Ондай қылмыс жасаған адам 12 жылға дейінгі мерзімге бостандығынан айырылып, мүлкі тәркіленеді. Ал егер жағдайын ауырлататын себептер болса, ол адам Қазақстан азаматтығынан айырылып, өмір бойына түрмеге қамалуы мүмкін.
Алматы соты Украинаны қолдап пикетке шыққан Ресей азаматына айыппұл салды
Алматы қаласының әкімшілік соты 24 ақпан кешке Ресей азаматы Тимофей Морозовты "Бейбіт жиын өткізу тәртібін бұзу" бабы бойынша кінәлі деп тауып, 196 мың теңге (50 АЕК, шамамен 366 доллар) айыппұл салуға қаулы етті.
Морозовтың Азаттық Азия тілшісіне айтуынша, оның төлқұжатын алып, 25 ақпан таңертең қайтаруға уәде берген. Ол сот шешіміне келісетінін, шағым түсірмейтінін айтты.
"[Полицейлер] бұдан былай митингіге шықпа деп ескертті. Сотқа дейін түсіндірме жазбасам, депортациялаймыз деп сес көрсетті. Мен оны бәрібір жазбадым", – деді Тимофей Морозов.
Морозов 24 ақпан күні түс мезгілінде Алматыдағы Республика алаңына Украинаны қолдап, жалғыз өзі пикетке шықты. Ол "Украина жеңеді. Ресей азат ел болады" деген жазуы бар плакат ұстап тұрды. Жарты сағатқа жуық уақыттан соң оны полиция алып кетті.
Ресей азаматының сөзінше, ол Қазақстанға былтыр келген, Ресейде университетті аяқтаған соң шетелге кетуді ұйғарыпты. "Қазақстанда өзімді қауіпсіз сезінемін. Бірақ пикетке шыққаным үшін қудалау қаупі барын білемін", – деді ол Азаттық Азия тілшісіне.
Бастапқыда пикет кезінде полиция оған ескерту жасап, босатқан. Кейін оны қайта тоқтатып, алаң маңынан Бостандық ауданы полиция басқармасына жеткізген. Морозовтың айтуынша, оны полицияда сегіз сағат ұстаған.
Трамп жақында Зеленскиймен кездесуі мүмкін екенін айтты
АҚШ президенті Дональд Трамп 24 ақпанда Вашингтонда Франция президенті Эммануэль Макронмен кездескен кезде Ресейдің Украинаға қарсы соғысын бірнеше аптада тоқтатуы мүмкін екенін айтты.
Трамптың сөзінше, ол осы немесе алдағы аптада Украина президенті Владимир Зеленскиймен Ақ үйде пайдалы қазбалар туралы келісімге қол қою үшін кездесуі мүмкін. Ол АҚШ пен Украина "тоқетер келісімге келуге өте жақын қалды" деген.
АҚШ президентінің айтуынша, қолайлы уақыт болса, ол Мәскеуге баруға дайын, бірақ 9 мамыр тым ерте болуы мүмкін. Трамп Ресей президенті Владимир Путинмен қашан кездесетінін білмейді, бірақ ерте ме, кеш пе, әйтеуір кездесу болады деді ол.
Макрон Украина аумағына Еуропадан әскер жіберуге дайын екенін тағы да хабарлады. Трамп бұған жауап ретінде, бейбітшілік бітіміне қол жеткен жағдайда Ресей президенті Владимир Путин Еуропадан бітімгерлер жіберу идеясын "қабылдайды" деді.
Украина соғысты тоқтату туралы келісім бойынша Ресей аумағын беруі керек пе деген сұраққа Трамп: "көреміз" деп жауап берді. Ол келіссөз енді ғана басталды деді.
Баспасөз мәслихатында Трамптан Путинді "диктатор" деп атай ма деп сұрады, ол өткен аптада Зеленскийді "диктатор" деген.
"Мен бұл сөздерді жай қолданбаймын. Мұның қалай өтетінін көрейік. Бізде бірнеше ел арасында жақсы келісімге қол жеткізу мүмкіндігі бар", – деп жауап берді Америка президенті. CNN-нің жазуынша, Трамп Путин "диктатор" ма деген сұраққа бірнеше рет жауап бермеген.
Кездесуден кейін АҚШ пен Франция президенттері бірге баспасөз мәслихатын өткізді, онда Трамп АҚШ Украинаға басқа елдерге қарағанда көбірек көмек бөлді деп айтты. Зерттеулерге сүйенген CNN арнасы оны шындыққа жанаспайтын дерек деп жазды: 2024 жылғы желтоқсандағы дерекке сәйкес, Еуроодақ пен Еуропадағы елдер Украинаға АҚШ-қа қарағанда әлдеқайда көп көмек бөлген.
"Макронның бейбітшілік бойынша шығын мен ауыртпалықты тек АҚШ емес, Еуропа елдері де көтеруі керек және Еуропа Украинаның ұзақ мерзімді қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі орталық рөлді алуы керек дегенге келіскеніне қуаныштымын", – деді АҚШ президенті.
Оның сөзінше, қазір басты назар "атысты тоқтатуға және тұрақты бейбітшілікке" аударылып отыр.
"Бұл бейбітшілік Украинаның берілгенін немесе кепілсіз атысты тоқтатуды білдірмеуі керек, ол Украинаның егемендігін қамтамасыз етуі керек", – деді Франция президенті.
Макрон – биыл қаңтарда АҚШ президенті қызметіне жаңадан кіріскен Трамппен кездескен алғашқы Еуропа лидерлерінің бірі. Вашингтонға барар алдында Макрон Ресейге "тосқауыл қоюға" шара қажет деп айтқан, ол Мәскеу бүкіл Еуропаға қауіп төндіреді деп санайды.
БҰҰ Қауіпсіздік кеңесі АҚШ ұсынған Украина бойынша қарарды қабылдады
24 ақпанда БҰҰ Қауіпсіздік кеңесі Ресейдің Украинаға басып кіргеніне үш жыл толғанына орай АҚШ дайындаған қарарды қабылдады. Reuters агенттігінің жазуынша, қарар АҚШ-тың қақтығысқа байланысты бейтарап ұстанымда екенін көрсетеді, себебі АҚШ президенті Дональд Трамп бейбітшілікке араағайын болғысы келеді.
Осы уақытқа дейін кеңестің 15 мүшесі Украинадағы қақтығыс бойынша ешқандай әрекет жасай алмаған еді, өйткені Ресейде вето құқығы болды.
АҚШ қарарына 10 ел қолдап дауыс берді. Франция, Ұлыбритания, Дания, Грекия және Словения қалыс қалды.
"Бұл қарар бізді бейбітшілік жолына алып шығады. Бұл – бәріміз мақтан тұтуымыз керек бірінші, бірақ маңызды қадам, – деді АҚШ-тың БҰҰ-дағы елшісінің міндетін атқарушы Дороти Ши кеңесте сөйлеген сөзінде. – Енді біз оны Украина, Ресей және халықаралық қауымдастыққа бейбіт болашақ құруға пайдалануымыз керек".
Қарардың қысқа мәтінінде "Ресей-Украина қақтығысының" құрбандарына көңіл айтқан, БҰҰ-ның мақсаты – халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау делінген. Қарар тезірек бейбітшілік орнатуға шақырады.
Reuters агенттігінің хабарлауынша, Трамптың араағайын болуға деген әрекеті Еуропадағы одақтастары мен Украинаны алаңдатып қойды, олар бейбіт келіссөзден тыс қаламыз ба деп қауіптенді.
Қауіпсіздік кеңесі отырысында Ұлыбританияның БҰҰ-дағы елшісі Барбара Вудворд Украинадағы бейбітшілік бойынша шарт маңызды екенін айтты және ол "агрессия ақталмайтыны жайлы белгі болуы керек" деп мәлімдеді.
Елші Ұлыбританияның ұстанымын былай түсіндірді: "Қауіпсіздік кеңесі мүшелері Украина мен Ресейдің соғысқа деген көзқарасын тең дәрежеде қарастыра алмайтыны осыдан. Біз тұрақты бейбітшілікке жол тапқымыз келсе, кеңес соғыстың қайдан басталғанын нақты анықтауға тиіс".
Украинадағы соғыстың 3 жылы: суреттер сөйлесін
Азаттық радиосы Украин қызметінің фотожурналисі Сергей Нужненко өз еліндегі соғыстан үш жыл бойы хабар таратып келді. Оның соғыс кезінде түсірген 32 суретін назарыңызға ұсынамыз.
Бұған дейін 193 мемлекет мүше БҰҰ Бас ассамблеясы Украинаның егемендігін, тәуелсіздігін, бірлігі мен аумақ тұтастығын қолдайтын дүниежүзілік ұйымның ұзақ мерзімді ұстанымын жұмсарту туралы АҚШ ұсынысын қабылдамады.
Бас ассамблея екі қарар қабылдады, бірін – Украина мен еуропалықтар, екіншісін АҚШ дайындады, оған ассамблея Украинаны қолдауға байланысты түзету енгізді. Reuters агенттігінің жазуынша, бұл дауыстардан соң Украина мен Еуропа елдері Вашингтонды дипломатия жағынан жеңді.
"Бұл соғыс ешқашан Украина үшін болған емес. Кез келген елдің өмір сүруге, өз жолын таңдауға және агрессиясыз өмір сүруге хақы бар", – деді Украина сыртқы істер министрінің орынбасары Мариана Беца ассамблеяда дауыс берер алдында.
Бас ассамблеяда 93 ел АҚШ дайындап, өзгерген қарарды қолдап дауыс берді, 73 мемлекет қалыс қалды, сегізі қарсы дауыс берді. Ресей қақтығыстың "түпкі себебіне" сілтеп, АҚШ-тың мәтініне түзету енгізе алмады.
Украина мен Еуропа елдері дайындаған қарарды 93 ел қолдап, 65-і қалыс қалып, 18-і қарсы дауыс беріп қабылдады. АҚШ, Ресей, Солтүстік Корея және Израиль оған қарсы дауыс берді.
"Америкалық әріптестеріміз бүгін Украинадағы бейбітшілікке апаратын жол оңай болмайтынына көз жеткізді, бейбітшілікке жетуді созуға тырысатындар да табылады. Бірақ бұл бізді тоқтатпауы керек", – деген Ресейдің БҰҰ-дағы елшісі Василий Небензяның сөзін Reuters агенттігі жариялады.
Киевтегі саммитте Еуроодақ лидерлері Украинаға қолдау білдірді
Украина президенті Владимир Зеленский 24 ақпанда Киевте өткен "Украинаны қолдаймыз" деп аталған саммитте ондаған мемлекеттің басшысын қарсы алды.
"Лидерлер, онлайн да, оффлайн да біздің егемендігімізді, аумақтық тұтастығымызды қолдап жатыр. Бұл Ресейдің Украинаға қарсы негізсіз, қылмыстық соғысы екенін бәріміз түсіндік" деді Зеленский.
Ол Киевте 13 мемлекеттің лидерімен кездесті. 20-дан астам ел басшысы жиынға онлайн қатысты.
Бұл саммит АҚШ президенті Дональд Трамптың жаңа әкімшілігінің соғысты тоқтату бойынша жаңа дипломатиялық бастамаларынан кейін өтіп жатыр. Вашингтон мен Мәскеудің Сауд Арабиясында өткен келіссөздерінен кейін Украина мен Еуроодақ өзіне тиімсіз келісім қабылданады деп қауіп еткен.
"Соғысты бастаған – Ресей" деді саммитке онлайн қатысқан Германия президенті Франк-Вальтер Штайнмайер.
Ал Еурокомиссия төрағасы Урсула фон дер Ляйен жиында Украинаға "құрал-жабдық пен оқ-дәрі жеткізу тездетілетінін" және 3,5 миллиард долларлық жаңа жәрдем көрсетілетінін айтып уәде берді.
Испания үкімет басшысы Педро Санчес те 1 миллиард долларлық әскери жәрдем мен құрал-жабдық жөнелтетінін айтты.
Ал Канада премьер-министрді Джастин Трюдо Киевке жаңа әсер жіберетінін және Ресейдің бұғатталған активтерін Киевке беретінін айтты.
24 ақпанда Ресейдің Украинаға басып кіргеніне үш жыл болды. Ресей президенті Владимир Путин соғыс ашқандағы мақсаты Украинаны "денацификациялау" және "демилитаризациялау" деді және өздерін "Донецк халық республикасы" ("ДХР") және "Луганск халық республикасы" ("ЛХР") деп атаған жікшіл аймақтарды "геноцидтен қорғау" деп атады. Бірақ Мәскеу бұл тұжырымдарын лайықты түрде негіздеп берген жоқ.
Жыл басынан бері мыңнан астам қазақ қандас мәртебесін алды
2025 жылы 1070 қазақ тарихи отанына келіп, қандас мәртебесін алды. Бұл ақпаратты 24 ақпанда Қазақстанның еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің баспасөз қызметі таратты.
Министрліктің мәліметінше, қандастардың жартысынан көбі (51,9 пайыз) – Қытайдан, 37,5 пайызы – Өзбекстаннан, 7,1 пайызы – Түркіменстаннан, 1,8 пайызы – Ресейден және 1,7 пайызы өзге елдерден келген.
– Олар елдің түрлі өңіріне қоныстанды, қандастарды қоныстандыру бойынша еңбек күші тапшы өңірлер анықталды. Олар – Ақмола, Абай, Атырау, Қостанай, Павлодар, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан және Солтүстік Қазақстан облыстары, – деп хабарлады министрлік.
2025 жылғы 1 ақпандағы дерек бойынша, шеттен келген қандастардың 60,2 пайызы еңбекке жарамды жаста, 32,9 пайызы – кәмелетке толмаған, 6,8 пайызы – зейнет жасындағы кісілер.
Министрлік мәліметіне сәйкес, 1991 жылдан бері 1 млн 149 мыңнан астам қазақ Қазақстанға оралған.
Бұған дейін Қытай қазақтары үшін Қазақстанда тұрақты тұруға берілетін "С1" визасын алу тәртібі жеңілдегені хабарланған. Бұл туралы Шыңжаңдағы қазақтар мәселесін көтеріп жүрген белсенді Ауыт Мұқибек жазған еді.
Қоғам белсендісінің хатына жауап берген көші-қон қызметі комитеті "С1" визасын алу жеңілдегенін және жыл басынан бері Қазақстан аумағына Қытайдан визасыз режиммен келген ұлты қазақ 95 адамға осы санаттағы виза берілгенін хабарлаған. С1 – шетелде тұратын ұлты қазақ азаматтарға Қазақстанда тұрақты тұру үшін берілетін виза. Ашық деректерге сәйкес, визаның бұл түрін Қазақстанның шетелдегі өкілдігі бір жыл мерзімге дейін береді, ал оны кейін ішкі істер министрлігі тағы бір жылға ұзарта алады.
2023 жылы қарашада Қытай Гаага конвенциясына қосылғаннан кейін Қазақстанға көшіп келген Қытай азаматтарының құжаттарын реттеу тәртібі өзгерген еді. Қазақстан азаматтық алғысы келген қандастардан апостиль талап еткен. Үкімет Гаага конвенциясына қосылған елдерге қойылатын талап пен тәртіп ортақ, оны орындау керек деп айтқан. Апостиль қойдыру үшін қандастарға қайтадан Қытайға баруға тура келді.
Шымкент полициясы журналист Мөлдір Нұрманның үстінен іс қозғады
Журналист, Жалпыұлттық социал-демократиялық партиясының Түркістан облысындағы филиалының жетекшісі Мөлдір Нұрман "жалған ақпарат таратты" деген күдікке ілінді. Қалалық полиция департаменті оны тергеп, босатқан.
Азаттық сауалына мессенджерде жауап берген Мөлдір Нұрманның айтуынша, оның телефонын полиция тәркілеген. Ол бұл іске 6 қаңтарда Facebook-парақшасында су мәселесі туралы жариялаған материалы себеп болғанын айтты. Журналист онда Шымкент қаласы әкімдігіне қарасты су арнасы туралы ақпаратты бөліскен. Мөлдір Нұрман қылмыстық іс "осы журналистік зерттеуіне" байланысты қозғалды деп есептейді.
Полиция Қылмыстық кодекстің "Көрінеу жалған ақпарат тарату" деген 274-бабы бойынша іс қозғалғанын мәлімдеді. Тергеу амалдарына сай, сот психология-филология сараптамасы тағайындалған. "Тергеу құпиясына байланысты өзге ақпарат жария етуге жатпайды", – деді полиция.
Мөлдір Нұрман "Қылмыстық іс қозғалған кезде және үйіңізді тінту кезінде заңда көрсетілгендей процедуралық құқығыңыз толық сақталды ма? Шымкент әкімдігіне қарайтын су арнасы туралы әлеуметтік желіде жариялаған материалдағы қай сөзіңіз "жалған ақпарат" деп танылған? Сіздің үстіңізден полицияға кім шағым түсірген?" деген Азаттық сұрағына "Қазір ешнәрсе айта алмаймын. Тапсырыс берген кім, сол сұрақ қызық. Суға бола саяси лауазымды тұлғаның телефонын тергеп, сандалтып жатыр" деп жауап берді.
Мөлдір Нұрман ЖСДП-ның Түркістан облысындағы филиалының жетекшісі екенін партия өкілдері растады. ЖСДП өкілі Мақсұт Бейбітұлы қылмыстық іске байланысты қойылған сауалға "бұл оның жеке мәселесі, партияға қатысы жоқ" деп жауап берді.
Мөлдір Нұрман "Қазақстан-Шымкент" телеарнасы (қазіргі "Оңтүстік"), "Қазақстан-Тараз" телеарнасы, "Қазақстан" ұлттық телеарнасында жұмыс істеген.
Еуроодақ Ресейге қарсы 16-санкция пакетін қабылдады, ішінде Қазақстан да аталады
Ресейдің Украинаға басып кіргеніне үш жыл толғанына орай Еуроодақ елдерінің сыртқы саясат мекемелері басшылары Брюссельдегі кездесуде Ресейге қарсы 16-санкция пакетін мақұлдады. Бұл туралы дипломаттарға сүйеніп, халықаралық агенттіктер хабарлады. Санкция тізімі ресми түрде 24 ақпан кешке жарияланбақ.
Өткен аптада Еуроодақ елдерінің елшілері Украинаға басқыншылық жасаған Ресейге қарсы 16-санкция пакетін мақұлдаған. Ақпаратқа қарағанда, Венгрия бірқатар адам мен ұсынылған шараны тізімнен алып тастауға қол жеткізіп, санкция пакетін бұғаттамаған.
Халықаралық ақпарат агенттіктері бұған дейін жаңа шектеу шаралары Еуроодақ елдеріне ресейлік алюминий өнімдерін сатып алуға кезең-кезеңімен тыйым салады, бұдан бөлек, Ресейдің мұнай экспортына шектеу күшейеді деп хабарлаған.
Бұған қоса, Ресейдің "тасадағы флоты" деп аталатын 73 танкер санкцияға ілігеді деп отыр, ақпаратқа қарағанда, олар мұнай саудасында шектеулерді айналып өтуге қолданылған. "Қара тізімге" 13 банк қосылмақшы, оларды SWIFT-тен ажыратады.
Еуроодақ Ресейге ойын консолдерін экспорттауға тыйым салмақ, оларды майданда дрон басқаруға пайдалануы мүмкін деп айтылды.
Бұған дейін ТАСС, "Лента.ру" және басқа да бірқатар мемлекеттік немесе Кремльді қолдайтын бұқаралық ақпарат құралы, соның ішінде Ресей қорғаныс министрлігінің "Звезда" телеарнасы, Қырым аннекcияланғаннан кейін сонда істейтін кремльшіл NewsFront сайты, бұдан бөлек, EADaily порталы санкцияға ілігеді деп хабарланған. AFP мәліметінше, ресейлік 8 бұқаралық ақпарат құралына санкция салынады. Еуроодақ мұны Украинадағы соғыс кезінде одақтың ақпарат қауіпсіздігіне қатер төндіретін Ресей пропагандасымен күрес деп түсіндірді.
Reuters агенттігінің хабарлауынша, 48 жеке және 35 заңды тұлғаға санкция салынады, арасында Ресейге санкцияны айналып өтуге көмектесті делінген Үндістан, Қазақстан, Қытай, Біріккен Араб Әмірліктері, Сингапур, Түркия мен Өзбекстандағы компаниялар бар.
24 ақпанда Австралия мен Жаңа Зеландия Мәскеу мен оның одақтастарына жаңа санкциялар салды.
Ұлыбритания да жаңа санкция пакетін жариялайды деп отыр. Ақпаратқа қарағанда, Лондон жоғары лауазымды шенеуніктерге де, ірі ресейлік кәсіпкерлерге де санкция салмақ.
"Бұл шара Ресей халқының есебінен байыған, заңсыз және негізсіз соғысты қаржыландырған олигархтар алдындағы есіктерді жабады", – деді Ұлыбританияның сыртқы саясат департаментінің басшысы Дэвид Лэмми. Ұлыбританияның жаңа санкциясына нақты кім ілігетіні әлі хабарланған жоқ.
АҚШ та бұған дейін Ресейдің басқыншылық соғысына байланысты санкциялар жариялаған. Дональд Трамп әкімшілігі тезірек бейбітшілік орнатуға баса назар аударып отыр, олар Ресейге қатысты риториканы айтарлықтай өзгертті, оның ішінде Ресейді агрессия жасады деген айыптаудан бас тартты. АҚШ жаңа санкция пакетін дайындап жатқанын хабарламады. Бұған дейін президент Трамп та, оның әкімшілігінің өкілдері де Ресей бейбіт келіссөзге бармаса, санкцияны күшейтетінін жоққа шығармаған.
Алматыда Украинаны қолдап пикетке шыққан Ресей азаматын полиция алып кетті
24 ақпанда Алматыдағы Республика алаңына Ресей азаматы Тимофей Морозов Украинаны қолдап жалғыз адам пикетіне шықты, жарты сағатқа жуық уақыттан соң оны полиция алып кетті.
Морозовтың қолында "Украина жеңеді. Ресей азат ел болады" деген жазуы бар плакат болды. "Украина үшін әділ бейбітшілікті талап етемін", – деді ол Азаттыққа.
25 жастағы Морозовтың сөзінше, ол Қазақстанға былтыр келген. Айтуынша, университетті аяқтаған соң Ресейден кетуді шешкен. "Қазақстанда өзімді қауіпсіз сезінемін. Бірақ пикетке шыққаным үшін қудалау қаупі бар екенін білемін", – деді ол.
Морозов "пикет өткізу туралы әкімдікке хабарламадым, ешқандай рұқсат алған жоқпын" деді.
20 минуттан соң алаңға полицейлер келіп, Морозовтан пикетті тоқтатуды талап етті. Бастапқыда полиция оған ескерту жасап, босатқан. Кейін оны қайта тоқтатып, құжатын тексеріп, алаң маңынан алып кетті. Полицейлер Морозовты қай басқармаға алып баратыны туралы сұраққа жауап бермеді.
24 ақпанда Ресейдің Украинаға басқыншылық жасағанына үш жыл толды. Осы датаға орай әлемнің көптеген қаласында акциялар өтіп жатыр.
БҰҰ-ның гуманитарлық мәселелер бойынша басқармасының мәліметінше, 2025 жылғы ақпандағы дерек бойынша, үш жыл ішінде Украинада 12 мыңнан астам бейбіт тұрғын қаза тауып, 29 мыңнан астам адам жараланған. Қаза тапқандар мен жараланғандар арасында кемі 2400 бала бар. 12,7 миллион адам гуманитарлық көмекке мұқтаж.
Украинадағы соғыстың 3 жылы: суреттер сөйлесін
Азаттық радиосы Украин қызметінің фотожурналисі Сергей Нужненко өз еліндегі соғыстан үш жыл бойы хабар таратып келді. Оның соғыс кезінде түсірген 32 суретін назарыңызға ұсынамыз.
Ұлттық қордан бөлінген қаржының қайда жұмсалғанын бақылайтын комиссия жұмысын қайта бастады
Қазақстанда ұлттық қордан бөлінген қаржының қайда жұмсалғанын бақылайтын комиссия жұмысын қайта бастады. Бұл туралы 24 ақпанда Жоғары аудиторлық палата ресми сайтында хабарлады.
Комиссия 2014 жылы құрылғаннан бастап Ұлттық банк қарамағында істеген. 2020 жылдан бері оның жұмыс органы Жоғары аудиторлық палата болып өзгерген.
Палатаның ақпаратынша, комиссияның қызметі жаңа форматта және құрамда жалғасады. 21 ақпанда аудиторлық палатаның төрағасы Әлихан Смайылов комиссия отырысын өткізген.
Смайылов "ұлттық қордан алынатын трансферттерден экономикалық қайтарым болуы қажет. Ұлттық қор мемлекеттік маңызды емес міндеттерге пайдаланылмауға тиіс" деп мәлімдеген деді палатаның баспасөз қызметі.
Палатаның хабарлауынша, ұлттық қордан ел экономикасына жеңілдетілген шарт бойынша бөлінген қаржы тексерілмек, бұдан бөлек, қор қаржысын басым бағыттарға қайта бөлуге немесе оларды қайтаруға ұсыныстар беріледі.
Былтыр Халықаралық валюта қоры Қазақстан үкіметі бюджет тапшылығын жабу үшін Ұлттық қорға тым көп арқа сүйейді деген мәлімдеме жасаған. Ұлттық қордан ақша ала беру тәуекелдерді арттырып, экономикаға соққы болып тиюі мүмкін, Халықаралық валюта қоры Астанаға "дискрециялық шығынды азайту үшін" тәуелсіз қазыналық кеңес құруды ұсынған.
Қазақстандағы Халықаралық валюта қоры миссиясының жетекшісі Николя Бланше мемлекеттің жобаларын қаржыландыру үшін бұрын да Ұлттық қордың резервтері жұмсалатын, бірақ қазір ол бұрынғыдан көп көлемде шығындалып жатыр деп айтқан.
Австралия мен Жаңа Зеландия Ресейге жаңа санкциялар салды
Австралия мен Жаңа Зеландия Ресейдің Украинаға басып кіргеніне үш жыл толғанына орай Мәскеу мен оның одақтастарына жаңа санкциялар салды.
Австралия билігі "қара тізімге" Ресей қорғаныс министрінің орынбасарлары Анна Цивилеваны, Павел Фрадковты, Виктор Горемыкинды және Андрей Булыганы қосты. Бұдан бөлек, Ресей мемлекеттік кеңесінің хатшысы Алексей Дюмин мен Ресей президентінің көмекшісі Владимир Мединский санкцияға ілікті.
Жалпы Ресейдің 70 азаматы мен 79 мекемесіне, соның ішінде "Россотрудничество", Ресей ұлттық гвардиясы ("Росгвардия") мен бірқатар әскери кәсіпорынға жеке санкция салынды.
Бұған қоса, жаңарған "қара тізімде" Беларусь әскери-өнеркәсіп комитеті мен Солтүстік Корея қарулы күштеріндегі жоғары лауазымды тұлғалары да бар.
Жаңа Зеландия Ресейдің 52 азаматы мен мекемесіне санкция салды.
21 ақпанда жаңарған тізімде Шешенстан басшысы Рамзан Қадыровтың анасы, Ахмат Қадыров атындағы қордың басшысы Аймани Қадырова, ресейлік стратегиялық авиацияның бірнеше ұшқышы, газ өндіретін "Новатэк" компаниясы, "Вектор" деп аталатын әскери кәсіпорын мен тағы басқалары бар.
Жаңа Зеландияның "қара тізіміне" Солтүстік Кореяның әскери саладағы бірнеше шенеунігі енген, бұған Украинадағы соғысқа байланысты Солтүстік Корея әскерін Ресейге тартқаны себеп болған.
Биыл ақпанда Әзербайжан билігі Мәскеуге Ресейдің "Россотрудничество" агенттігі қызметін ел аумағында тоқтататыны жайлы ресми нота жіберген. Әзербайжан СІМ "Бакудегі "Орыс үйі" заңды тұлға ретінде тіркелмеген" деді. Молдова билігінің де шешіміне сәйкес, ел ішіндегі Ресейдің ғылым және мәдениет орталығы ("Орыс үйі") жабылатын болды. Бұған Ресей дрондарының Молдова аумағына түсуі себеп болған.
"Орыс үйі" – "Россотрудничество" федералды агенттігіне қарайды. Ол – Ресей сыртқы істер министрлігіне бағынышты орган. Ұйым шетелдегі ресейліктермен жұмыс істейді, өзінің сайтында "Ресейдің әлемдегі гуманитарлық ықпалын күшейту" және "қазіргі Ресей туралы шетелде объективті идеяның таралуына" ықпал етуді мақсат етеміз деп жазған.
Сарапшылар бұл ұйымды шетелдегі Кремль идеясын жүргізетін "жұмсақ күшке" жатқызады. Ресей 2022 жылғы 24 ақпанда Украинаға басып кірген соң Еуроодақ "Россотрудничество" ұйымына санкция салған.
ПІКІРЛЕР