Ці існуе беларуская нацыя? Адказ можа быць зусім неадназначным. Што адбылося зь беларусамі ў 2020 годзе? Гэта быў сацыяльны ці нацыянальны пратэст? Мы гаворым з гісторыкам, заснавальнікам і першым загадчыкам катэдры этналёгіі гістарычнага факультэту БДУ, былым прафэсарам ЭГУ Паўлам Церашковічам.
Якія галоўныя вынікі канфэрэнцыі дэмакратычных сілаў Беларусі, якая прайшла ў Варшаве? Якія новыя ідэі прагучалі на ёй? Гэтыя пытаньні на канале Свабода Premium абмяркоўваюць журналіст Свабоды Зьміцер Панкавец і палітычны аглядальнік праекту «Позірк» Аляксандар Класкоўскі.
Пра ўмовы за кратамі для палітычных вязьняў і прымусовую працу за кратамі расказвае былы палітвязень, праваабаронца з 20-гадовым стажам Леанід Судаленка, які некалькі тыдняў таму выйшаў з калёніі па адбыцьці тэрміну і вымушана зьехаў зь Беларусі.
«Зялёная мяжа» – стужка польскай рэжысэркі Агнешкі Голянд, у фокусе ўвагі якой – крызісная сытуацыя зь мігрантамі на беларуска-польскай мяжы. Агнешка Голянд расказала, якімі ў яе фільме паказаныя беларусы, што яна думае пра матывы рэжыму Лукашэнкі і якія эмоцыі хоча выклікаць у гледачоў стужкі.
Хто і чаму ідзе ў прыватную вайсковую кампанію “Вагнэр”? Якія там пануюць парадкі і які чалавек па-за тэлекамэрамі Яўгеній Прыгожын? Расказвае былы камандзір выведвальнай роты "Вагнэра" Марат Габідулін.
Мы працягваем размову з беларускім гісторыкам у Польшчы, прафэсарам Алегам Латышонакам. Мы гаворым пра страчаныя беларусамі магчымасьці ў другой палове ХІХ — пачатку ХХ стагодзьдзяў.
Падчас маратону салідарнасьці ў выходныя беларусы сабралі на падтрымку палітычных зьняволеных і іхных сем’яў каля 575 тысяч эўра. Пра вынікі маратону расказалі адна зь яго арганізатарак Наста Базар і кіраўнік грамадзкай ініцыятывы ByHelp Аляксей Лявончык.
Павал Белы — адзін з галоўных забудоўнікаў Менску. Дзеля таго, каб ён пабудаваў жыльлёвы комплекс у Лебядзіным, Лукашэнка зьмяніў ахоўную зону. Кватэры там купілі Эйсмант, Баскаў, Карзюк, Шманай. Пра яго сувязі з Лукашэнкам і цяперашнія праблемы расказвае Зьміцер Панкавец.
Якімі мэдыякумірамі захапляецца беларуская моладзь? Як яна ставіцца да вайны ва Ўкраіне і да ўдзелу ў ёй беларускага войска? На пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказвае кіраўнік праекту «Беларуская ініцыятыва» брытанскага дасьледчага цэнтру Chatham House Рыгор Астапеня.
Кніга пра дзевяцімесячны турэмны тэрмін журналіста Свабоды, былога палітвязьня Алега Грузьдзіловіча з малюнкамі аўтара выйшла ў сэрыі «Бібліятэка Свабоды. XXI стагодзьдзе». Алег расказвае, чаму і для каго напісаў гэтую кнігу, а таксама дае парады, як выжываць у турме.
У Беларусі зьмянілі закон «Аб мовах». Сярод іншага, скасавалі права вучыцца на мовах нацыянальных мяншыняў і прыбралі патрабаваньне для кіраўнікоў сыстэмы адукацыі валодаць беларускай мовай. Пра моўную сытуацыю выказваецца мовазнаўца Вінцук Вячорка.
29 ліпеня пройдзе 12-гадзінны онлайн-маратон салідарнасьці з палітвязьнямі «Нам ня ўсё адно!», каб сабраць грошы для палітычных зьняволеных і іх сем’яў. У студыі Сваболы - ініцыятарка маратону салідарнасьці, былая палітзьняволеная Вольга Гарбунова.
Наш сёньняшні суразмоўца — беларускі гісторык у Польшчы, прафэсар Алег Латышонак. Мы пагаворым пра шляхту, нараджэньне беларускай нацыянальнай ідэі і паўстаньне 1863–1864 гадоў.
У панядзелак літоўскі партал Delfi выклаў на сваім Youtube-канале фільм пра беларускія пратэсты 2020 году. Праўладныя тэлеграм-каналы і каналы, блізкія да сілавікоў у Беларусі, заявілі, што фільм дапаможа ў пошуках пратэстоўцаў.
Лукашэнка ўпершыню пасьля “прыгожынскага мяцяжу” сустракаецца з Пуціным. Як анансаваў Крэмль, яны меліся абмяркоўваць «расейска-беларускія адносіны. Палітычны аглядальнік праекту «Позірк» Аляксандар Класкоўскі ў інтэрвію “Свабодзе” разважае пра рэальныя матывы гэтага спатканьня.
Кіраўнік Беларускага Чырвонага Крыжа наведвае Данбас са знакам Z на вопратцы, прызнаецца, што вывозіць адтуль дзяцей у Беларусь, і пагражае сьвету ядзернай зброяй. Хто такі Дзьмітры Шаўцоў і што адбываецца зь Чырвоным Крыжам у Беларусі. Пра гэта расказвае журналіст Свабоды Зьміцер Панкавец.
Пра тое, што адбываецца ў Горадзенскім абласным судзе, дзе мусілі абвясьціць прысуд палітзьняволеным журналісту Паўлу Мажэйку і адвакатцы Юліі Юргілевіч, расказваюць жонка Паўла Мажэйкі журналістка Ірына Чарняўка і сяброўка і былая падабаронная Юліі Юргілевіч Вольга Верамеенка.
Колькі вагнэраўцаў будзе ў Беларусі? Як доўга яны будуць там знаходзіцца? Што яны будуць рабіць у Беларусі? Хто будзе фінансаваць іх дзейнасьць? На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста на канала Свабода Premium адказвае шэф-рэдактар навінаў выданьня The Insider Russia Цімур Алеўскі.
Былы сьледчы Андрэй Астаповіч у інтэрвію Свабодзе пракамэнтаваў навіны пра зьяўленьне ў Беларусі наймітаў ПВК «Вагнэр», закону «Аб народным апалчэньні», крымінальны перасьлед памерлых і ідэю стварэньня вайсковай пракуратуры.
Наш сёньняшні суразмоўца – беларускі гісторык у Польшчы, прафэсар Алег Латышонак. Мы пагаворым пра XVI – XVII стагодзьдзі, эліты ВКЛ, паўстаньне казакоў і так званых «беларускіх палкоўнікаў» Канстанціна Паклонскага ды Івана Нечая.
Вэтэран батальёну «Айдар», навуковец Яўген Дзікі ў эфіры Свабоды Premium ацэньвае рэальныя пагрозы, якія нясе для Беларусі і Ўкраіны знаходжаньне «Вагнэра» ў Беларусі.
Што можа гарантаваць бясьпеку Беларусі акрамя сяброўства ў NATO? Чаму беларускія палітыкі не выступаюць за ўступленьне ў Паўночнаатлянтычны альянс? Што можа зьмяніць беларускую грамадзкую думку, якая ў большасьці супраць сяброўства краіны ў NATO? Дыскутуюць Аляксандар Папко і Рыгор Астапеня.
Што сталася зь беларускай рэвалюцыяй і яе жаночым абліччам, як і з усім беларускім грамадзтвам пасьля 2020 году? Якая трансфармацыя адбылася за тры гады зь Ціханоўскай, з дэмакратычнымі сіламі і з уладамі Беларусі? Пра гэта разважае філёзаф, дасьледчыца Вольга Шпарага.
Ці лічыць большасьць заходніх лідэраў Беларусь расейскай губэрняй? Ці можна ацэньваць вынікі саміту NATO як правал альбо посьпех для Ўкраіны? На гэтыя пытаньні адказаў эўрапейскі рэдактар Радыё Свабода Рыкард Юзьвяк.
Якія вынікі саміту NATO у Вільні для Беларусі? Ці расчараваныя вынікамі саміту прадстаўнікі Ўкраіны? На гэтыя пытаньні адказвае карэспандэнт Радыё Свабода Дзьмітры Гурневіч, які працаваў на саміце.
Прадстаўнік Аб'яднанага пераходнага кабінэту па нацыянальнай бясьпецы Валер Сахашчык у інтэрвію Свабодзе ацаніў увагу да беларускага пытаньня на саміце NATO, пракамэнтаваў, што NATO магло б зрабіць у дачыненьні да Беларусі і як магло б памяняцца стаўленьне да блёку ў большасьці беларусаў.
Якім можа быць уплыў рашэньняў саміту NATO на Беларусь? Што б зьмяніла для беларускага народу і для рэжыму ўступленьне Ўкраіны ў Паўночнаатлянтычны альянс? Абмяркоўваюць беларуская палітоляг і гісторык Роза Турарбекава і ўкраінскі палітоляг, дырэктар Інстытуту сусьветнай палітыкі Яўген Магда.
Наш сёньняшні суразмоўца блізкі да стварэньня альтэрнатыўнай гісторыі Беларусі. Ён лічыць, што старажытны Наваградак зарабіў свае грошы на гандлі рабамі, а Заходняя Русь не аб'ядноўвалася зь Літвой мірна, але была ёю захопленая. Мы працягваем размову з прафэсарам Алегам Латышонкам.
Пра Алеся Пушкін і ягоную гібель у турме гаворым са старшынём Рады беларускай культуры Сяргеем Будкіным, які сачыў за лёсам мастака за кратамі, а таксама з былой палітзьняволенай Тацянай Астроўскай, чые партрэты Алесь Пушкін маляваў на «Валадарцы».
Якія шанцы ў дэмакратычнай Беларусі стаць сябрам NATO? З чым можа быць зьвязаны нядаўні інцыдэнт на беларуска-літоўскай мяжы? На гэтыя ды іншыя пытаньні напярэдадні саміту адказвае ў эфіры Свабоды Premium дэпутатка Эўрапарлямэнту, былая міністарка абароны Літвы Раса Юкнявічэне.
Ці трапіла ўжо тактычная ядзерная зброя ў Беларусь? Што азначаюць заявы Аляксандра Лукашэнкі пра разьмяшчэньне вагнэраўцаў у Беларусі? У якой колькасьці можна чакаць іх зьяўленьня? На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказвае палітоляг Іван Прэабражэнскі.
Ці можна за год зрабіць пратэзаваньне суставаў усім, хто стаіць у доўгай чарзе, як загадаў Лукашэнка? Што адбываецца ў галіне пасьля масавых арыштаў артапэдаў-траўматолягаў? І каму ў Беларусі цяпер ставяць імпартныя пратэзы? Адказвае артапэд-траўматоляг Рустам Айзатулін.
Якой тактыкі будуць прытрымлівацца дэмакратычныя сілы на парлямэнцкіх і мясцовых выбарах 2024 году? Як на іх хаду паўплывае вайна? Хто будзе балятавацца на гэтых выбарах? Ці можа гэтая кампанія прыпасьці на грамадзкі ўздым? На пытаньні Юрыя Дракахруста адказваюць Андрэй Казакевіч і Андрэй Лаўрухін.
Наш сёньняшні суразмоўца блізкі да стварэньня альтэрнатыўнай гісторыі Беларусі. Старажытную Русь ён лічыць карпарацыяй купцоў-ваяўнікоў. Гісторыю Полацкай дзяржавы называе зацемненай і схаванай літоўцамі. І робіць яшчэ шмат іншых парадаксальных высноваў. Сэрыя гутарак з прафэсарам Алегам Латышонкам.
Што можна зрабіць для вызваленьня палітвязьняў? Якія магчымыя крокі ў Беларусі і па-за яе межамі. Ці ёсьць унутры сыстэмы людзі, зь якімі можна весьці непублічныя размовы пра палітвязьняў (вызваленьне, паляпшэньне ўмоваў, зьмены рэжыму)? Адказвае Вольга Гарбунова.
Наш госьць – пісьменьнік Саша Філіпенка, чыя п'еса «Ціхары», напісаная паводле падзеяў 2020 году, выйшла на сцэне Віленскага старога тэатру. Мы гаворым пра тое, наколькі (не)залежная Беларусь, хто павінен судзіць сілавікоў, а таксама пра будучы раман пісьменьніка пра падзеі ў Беларусі.
Ян Бжэзінскі, амэрыканскі экспэрт у пытаньнях замежнай палітыкі і абароны, былы намесьнік памочніка міністра абароны ЗША, ацаніў наступствы мяцежа Прыгожына ў Расеі, ролю Лукашэнкі і пэспэктывы сяброўства Ўкраіны ў NATO.
Роля Лукашэнкі ў крызісе зь мяцяжом у Расеі – ці пацьвярджае яна ягоны статус марыянэткі Крамля? Ці надоўга затрымаецца Прыгожын у Беларусі? Ці сапраўды Лукашэнка зьбіраўся кінуць на абарону Масквы брыгаду беларускага войска? На пытаньні Юрыя Дракахруста адказваюць Вадзім Мажэйка і Максім Самарукаў.
Вядомы расейскі адвакат і праваабаронца Марк Фейгін — пра тое, якія пагрозы нясе для Беларусі зьяўленьне на яе тэрыторыі Яўгенія Прыгожына і наймітаў ягонай групоўкі «Вагнэр», якую ЗША лічаць «транснацыянальнай крымінальнай арганізацыяй».
Чаму Прыгожын пагадзіўся на пасярэдніцтва Лукашэнкі? Што будуць рабіць у Беларусі «вагнэраўцы»? Якімі будуць наступствы мяцяжу Прыгожына для расейскай палітыкі? Ці аказаўся Лукашэнка выгадаатрымальнікам гэтай сытуацыі? На пытаньні Юрыя Дракахруста адказвае Аркадзь Мошэс.
Прадстаўнік Аб’яднанага пераходнага кабінэта Беларусі Валерый Сахашчык у інтэрвію Свабодзе разважае пра ўплыў “паходу Прыгожына” на падзеі ў Беларусі, ролю Лукашэнкі, беларусаў у ПВК “Вагнэр”, пагрозы Мікалая Карпянкова пачаць “паляваньне” на беларускіх добраахвотнікаў.
Што адбываецца зь Віктарам Бабарыкам? Дзе ён, у якім стане, чаму ўлады хаваюць інфармацыю пра яго? Чаго баяцца турэмнікі? Пра гэта размаўляем з былым палітвязьнем, блогерам Аляксандрам Кабанавым, які адбываў пакараньне ў той жа навапалацкай калёніі, дзе да шпіталізацыі знаходзіўся Віктар Бабарыка.
Як беларускае грамадзтва адрэагавала на мяцеж Прыгожына ў Расеі? Ці даказалі паводзіны Лукашэнкі падчас мяцяжу яго самастойнасьць? Што азначаюць яго пагрозы адстаўкамі прэм’еру і віцэ-прэмʼеру? На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказвае палітычны аналітык Арцём Шрайбман.
Куды пасунулі дыпляматаў афіцыйнага Менску? Што набліжае створаная кансультатыўная група Эўразьвяз – Беларусь? Намесьнік кіраўніцы Аб’яднанага пераходнага кабінэту, прадстаўнік кабінэту ў міжнародных справах Валер Кавалеўскі расказвае пра пэрспэктывы дыялёгу Эўразьвяз-дэмакратычная Беларусь.
«У 2020 годзе масы змаглі ажывіць вялізныя гарадзкія прасторы. За мяжой усё гэта выглядала як народнае сьвята ці карнавал. У любым выпадку, людзі зрабілі горад сваім», мяркуе нямецкі гісторык-урбаніст Томас Бон.
У савецкія часы казалі, што ў “СССР няма сэксу”. А ці быў сэкс у Вялікім княстве Літоўскім? Якія ў той час былі норавы беларусаў і як тагачасная дзяржава рэгулявала сэксуальныя адносіны? У эфіры “Гісторыі на Свабодзе” расказвае гісторык Натальля Сьліж, аўтарка кніг пра сэксуальнае жыцьцё ў ВКЛ.
Парлямэнцкая Асамблея Рады Эўропы падтрымала рэзалюцыю аб ліквідацыі юрыдычных перашкод для беларусаў у выгнаньні, а таксама візавай дапамозе беларусам у Беларусі. У інтэрвію Свабодзе Premium дарадца Сьвятланы Ціханоўскай Франак Вячорка тлумачыць, чаму гэты дакумэнт важны.
Сузаснавальнікі беларускага Свабоднага тэатру Натальля Каляда і Мікалай Халезін расказваюць, якія прывілеі дае тытул членаў Ордэна Брытанскай імпэрыі і да чаго ён абавязвае.
У Вярхоўнай Радзе Ўкраіны зарэгістравалі праект пастановы аб прызнаньні Беларусі краінай-агрэсарам. Як кажа ініцыятар пастановы дэпутат Яраслаў Юрчышын, «адказнасьць мае несьці і краіна, з тэрыторыі якой учыняецца расейская агрэсія».
Генпракуратура Беларусі распрацавала шэраг ініцыятыў па палавым выхаваньні беларусаў. Ведамства прапануе штрафаваць за прапаганду «нетрадыцыйных сэксуальных адносін, змены полу і чайлдфры». Усе прапановы падтрымаў Лукашэнка. Новаўвядзеньні камэнтуе гендэрная экспэртка Юлія Міцкевіч.
Загрузіць яшчэ
