Зьміцер Бартосік

Валодзькава: Язэпа Драздовіча за дурачка прымалі

«Дываны маляваў. І нам варажыў, дзеўкам. Усе ж замуж хочуць. Гадоў па пятнаццаць нам было ў сорак пятым годзе. Клалі рукі на талерку. А ён падымаецца і кажа — «Падыміся, ажывіся, пакажы, што ты жывеш». А каму ён гэтак гаварыў, я ня знаю. Яго за дурачка прымалі. Ніхто ня думаў, што ён адукаваны чалавек. Тут увогуле ніхто адукацыі ня меў і не цаніў яе».

Герой ці забойца?

Колькі ні праяжджаў празь Бягомль, заўжды дзівіўся ягонай ідэальнай вылізанасьці і амаль поўнай адсутнасьці людзей на вуліцы. Адчуваньне заўжды такое, быццам едзеш паўз адрамантаваныя дамкі, куды яшчэ не пасьпелі засяліць людзей. Зрэшты, сакрэт бягомльскай акуратнасьці разгадаць ня цяжка. Мястэчка ж стаіць на скрыжаваньні дзьвюх ажыўленых трасаў. Менск — Віцебск і Браслаў — Лагойск. Таму тут заўжды будуць сьвежапафарбаваныя фасады і падстрыжаныя газоны.

«Ня трэба двух, каб пачаць»

У той дзень, калі ў Беларусі адбываўся ленінскі суботнік, сотня валянтэраў зь Менску і Наваградку сабраліся ў мястэчку Любча, каб добраўпарадкоўваць тэрыторыю радзівілаўскага замка, помніка архітэктуры 16-га стагодзьдзя. Я быў у Любчы гадоў дзесяць назад. І, без перабольшваньня, быў уражаны тымі зьменамі, якія адбыліся за гэты час. Пахарашэў стары парк, прыбраны ад сьмецьця і хмызьняку.

Што такое «Дваранства Кіраўшчыны»?

У 1825-м годзе нябедны шляхціц, удзельнік вайны з Напалеонам Ігнат Булгак наважыўся ўвекавечыць сваё імя. Пабудаваць такую рэзыдэнцыю, роўных якой у Беларусі не было. Будоўля цягнулася больш за чвэрць стагодзьдзя. Але задума была выкананая настолькі бліскуча, што і сёньня ўражвае. Як маштабамі, так і тым, наколькі яна захавалася ў часе.

Былы райцэнтар, які вызваліўся ад NATO

Мястэчка Грэск, што знаходзіцца ўбаку ад трасы Менск — Слуцак, наўрад ці здольнае чымсьці ўразіць падарожніка. Усё, што было тут гістарычна адметнага, спалена ў мінулую вайну і зруйнавана за саветамі. Хіба што царква, пераробленая з былога кінатэатру, прыцягне ўвагу. Ініцыятар аднаўленьня ў Грэску храма — былы настаўнік гісторыі Алесь Новік.

«А Турэц спалілі нашы…»

«Ня ведаю, як гэта праляцела так. У благім жыцьці і так хутка праляцела. Здаецца, каб яшчэ пажыць трохі. Сына, наркота гэтага, трохі патрымаць…»

Рымдзюны. Не супрантаце лятувішкай?

Ідучы па старой вуліцы вёскі Рымдзюны, я кіўнуў на літоўскае прывітаньне «лаба діена», якое мне паслала маленькая згорбленая старая. Але падтрымаць размовы ня здолеў.

«Не шкадавалі, не. Бяруць дык бяруць. Усюды трэба людзі»

Трапіць на Масьленіцу ў музэй народных рамёстваў «Дудуткі» — задача няпростая. Жыхарам сталіцы так хочацца сьвята, што яны гатовыя ехаць халодным надвор’ем за паўсотні кілямэтраў. Затым пакідаць машыну ў хвасьце кілямэтровай чаргі. Затым ісьці пранізьлівым ветрам да касы. Заплаціць 25 тысяч за квіток, у кошт якога ўваходзіць дэгустацыя сыру. Каб затым на марозе пастаяць яшчэ ў некалькіх чэргах. У дудуткаўскую сыраварню, каб пакаштаваць таго «бясплатнага» сыру. У шынок, каб сагрэць вантробы. У прыбіральню, не разьлічаную на гэтулькі гасьцей. Каб паміж гэтымі чэргамі пэрыядычна танчыць пад фальклёрныя песьні. І ў каго павернецца язык сказаць, што беларусы не шануюць нацыянальныя традыцыі?

«Выпрабаваньні Някляеву паслаў Гасподзь»

Землякі Статкевіча: "Хай бы Лукашэнка пражыў на маю пэнсію месяц, ён бы адчуў"

«А храм наш жыве. Яго звон не заглух. Учуты спор даўніх сусьветаў»

Камаі вядомыя кожнаму беларусу, якому не абыякавая гісторыя свайго краю. Бо славуты Камайскі касьцёл-крэпасьць, якому нядаўна споўнілася 400 гадоў, быў уключаны ў турыстычныя даведнікі яшчэ за саветамі. І турыстаў у Камаях з кожным годам становіцца ўсё болей і болей.

«Каб сказалі цяпер, што вернецца Савецкі Саюз — хоць павешайся»

Па дарозе на мястэчка Сьнігяны на старым віленскім бальшаку ў мяне ўзьнікла невялікая праблема з карбюратарам. Цывільнага сэрвісу зь яркімі рэклямамі ўздоўж трасаў у нас пакуль няма. Затое няма праблемаў з гаражнымі ўмельцамі. Я трапіў да чалавека, які ня толькі пачысьціў і адрэгуляваў мой агрэгат, але і падзяліўся сваім нялёгкім досьведам на шляху да законнай прадпрымальніцкай дзейнасьці. Якую, мяркуючы па афіцыйных СМІ, у нас вельмі падтрымліваюць на ўсіх узроўнях.

«Гыр-гыр-гарадок — гэта там, дзе адзін на аднаго гыркаюць»

Масавая электрычнасьць прыйшла ў Беларусь яшчэ за расейскім часам. Калі ў губэрнскіх гарадах запрацавалі свае электрастанцыі. У савецкай Усходняй Беларусі і ў польскай Заходняй электрычнасьць праводзілі ў вёскі і мястэчкі. Але і за пасьляваенны мірны час электрычнасьць такі і не прыйшла ў кожную беларускую хату. Бо лініі і кабэлі так і не дабраліся да хутароў.

Каляровыя шкельцы Целяханаў

Целяханы — мястэчка, якое захавала сваю гістарычную вулічную пляніроўку і нават старую забудову. Тут любы жыхар раскажа вам гісторыю назвы мястэчка. Яна нібыта пайшла ад спалучэньня слоў «Цела хана». Быццам у часе вялікай вайны беларусаў з татарамі тут загінуў татарскі хан. І татары пахавалі яго зь вялікай пашанай і нават насыпалі высокі курган. Ад таго, што ў гэтым кургане пахавана цела хана, мястэчка называецца Целяханы.

Мінуўшчына і будучыня Агінскага канала

Ідэя злучыць водныя артэрыі паміж Чорным і Балтыйскім морам, напэўна, існавала ад нараджэньня гандлёвага шляху «з варагаў у грэкі». Але ажыцьцявіць гэтую ідэю патрапілі напрыканцы 18 стагодзьдзя. Пінскі негацыянт Мацей Бутрымовіч стварыў і абгрунтаваў, кажучы сёньняшняй моваю, такі грандыёзны праект, як злучэньне каналам Шчары і Ясельды. Ідэю падтрымаў Сойм Рэчы Паспалітай, а сродкі выдаткаваў магнат Міхал Казімір Агінскі. У 1804-м годзе прыгожая ідэя стала яваю. І складаная артэрыя зь дзесяцьцю шлюзамі запрацавала на поўную магутнасьць. Шляхам ад Дняпра да балтыйскіх партоў пачалі перапраўляць тоны лесу, збожжа ды іншых тавараў.

Дэманы мінулага Сьвятой Волі

Неяк дзіўна прачытаць на дарожным стэндзе такое словазлучэньне, як «СПК Сьвятая Воля». Дзякуй Богу, што ўжо не калгас «Сьвятавольскі». Знаходзіцца гэтая вёска на дарозе, што злучае Івацэвічы зь Пінскам. І перш-наперш уражвае сваёй царквой. Храм са зграбнаю званіцай незвычайна вялікі для адносна невялікага паселішча. Пабудаваны храм у 1992-м годзе на месцы спарахнелай драўлянай цэркаўкі, ад якой не засталося і сьледу.

Палесьсе — гэта асаблівы сьвет

Беларуская вёска за ўкраінскай мяжой

Не магу зразумець, хто і навошта перакручвае назвы беларускіх паселішчаў. Усе мясцовыя людзі гавораць «Глушкавічы» --> http://maps.google.com/maps/ms?ie=UTF8&hl=en&oe=UTF8&num=200&start=200&msa=0&msid=103600678178428685206.00046355b62ab3e327e28&ll=53.001562,27.883301&spn=4.092865,11.634521&z=7&iwloc=000492fb5f93dc058b8c4 . А ўказальнік кажа, што вы прыехалі ў «Глушкевічы». Што цікава, да Глушкавічаў трэба некалькі кілямэтраў ехаць па тэрыторыі Ўкраіны. Так пракладзеная мяжа. І ў беларускія Глушкавічы вы ўяжджаеце пад гукі смс-вітаньняў ад украінскіх тэлефонных кампаній.

“Мяняю мэгаполіс на аграгарадок”

Па бясконца доўгай і пустыннай местачковай вуліцы палескага мястэчка нестарая жанчына вязе невялічкую цялежку. У цялежцы ляжыць некалькі сярэдняга памеру кавуноў. Гаспадыня кавуноў не бяз гонару паведаміла, што паўднёвая ягада расьце на градах яе дачкі.

“Хто ведае, як яно лепей — гаварыць ці маўчаць…”

На першы погляд мястэчка Барбароў — звычайнае паселішча, якіх на Беларусі тысячы. Тыповая вясковая крама. Тыповая аднастайная забудова аграгарадка. Але калі збочыць на самую старую вуліцу мястэчка, што ідзе ўздоўж Прыпяці, то міжволі спынісься ў захапленьні.