“Украінцы захацелі сёньня злучыць два берагі адной ракі, а мы ў 1996 думалі толькі пра тое, каб вынішчыць усіх з таго, “чужога” берагу...”
(Аляксандар Фядута: ) “Добры дзень, Генадзь Мікалаевіч! Па-першае, як вашае здароўе?”
(Бураўкін: ) “Ну, больш-менш...”
(Фядута: ) “Па-другое, пытаньне: тое, што адбылося сёньня ва Ўкраіне, гэта горш ці лепш за падзеі 1996 году ў Беларусі?”
(Бураўкін: ) “Аляксандар Іосіфавіч, мне здаецца, суседзі сур’ёзна і з улікам розных думак шукаюць калі не пагадненьне, то хаця б паразуменьне. У нас жа тады нічога падобнага не было. Калі паводле Юшчанкі ўкраінцы захацелі злучыць два берагі адной ракі, то мы бачылі, адчувалі адно жаданьне – усіх вынішчыць з таго, “чужога” берагу!
У сёньняшняй сытуацыі для мяне прынцыпова важна і тое, напрыклад, што засталася адзіная ўкраінская мова: менавіта ў падобных дэталях і праяўляецца вялікая палітыка”.
(Фядута: ) “Ці можа здарыцца сытуацыя, што сёньняшнім людзям улады стане сорамна? Прыгадаць хоць бы “латыскую” касэту, паказаную тэлебачаньнем. Сорамна за яе нават не начальству, а інжынэру, апэратару, якія ставілі неверагодныя для прыстойнага тэлеканалу здымкі?”
(Бураўкін: ) “Наколькі я ведаю, гэта першы выпадак у сьвеце, каб афіцыйнае дзяржаўнае ТБ у той час, калі перад экранам сядзяць дзеці, паказала адкрыты палавы акт! За такое ў цывілізаваных краінах мусілі б пайсьці пад суд... Але я гляджу часам усіх гэтых пракопавых ды іншых, таму ня веру, што ім стане сорамна. Вось што страшна... Наўрад ці здымуць за тое Зімоўскага. Наадварот, яны хутчэй будуць лічыць гэта выдатным контрпрапагандысцкім, ідэалягічным ходам!
А потым, мяне даўно зьдзіўляе, што нашае тэлебачаньне вельмі любіць нешта такое! Яно ўвесь час лезе й лезе ў гэты бруд, у нейкія вычварэнствы...
Мне – сорамна. Ім – ня ведаю...”
(Алесь Дзергачоў, Смаргонь: ) “Шаноўны спадар Генадзь, калі памёр Янка Брыль, то БТ не знайшло ні хвіліны эфіру пра разьвітаньне зь ім. Адначасова прэзыдэнт ушаноўвае нікчэмную, на мой погляд, па заслугах перад Беларусьсю расейскую папсу, накшталт так званага “шарманшчыка” Баскава. Калі ласка, дайце камэнтар гэтым зьявам”.
(Бураўкін: ) “Брыль – постаць, якая ў гісторыі краіны была, ёсьць і будзе знакавай. Непавага, праяўленая дзяржавай і чыноўнікамі пасьля скону Івана Антонавіча – гэта паказчык абсалютна нізкай культуры і нават (даруйце за такое слова) бесчалавечнасьці сёньняшняга чынавенства.
Мала таго, што Янка Брыль – народны пісьменьнік, ляўрэат дзяржаўных прэмій СССР і Рэспублікі Беларусь, ён жа яшчэ й партызан, ён вэтэран. І – нават нэкралёгу не зрабілі...
Што да папсы, дык вось такі ўзровень! Глядзіш на гэта й думаеш: Божа мой, недзе там ёсьць клясычная музыка, там ёсьць сымфанічныя аркестры, там недзе ёсьць клясычная літаратура, а тут ім хапае вось такога паўрэстараннага... Хай падобнае “мастацтва” будзе, але шкада, калі дзяржаўная палітыка і ўвага скіраваная на вось гэткі ўзровень...”
“Мне вельмі шкада, што са слаўнай Ксенечкі робяць ледзь не гэткую палітычную “куколку”...
(Сяргей Чаранок, Магілёў: ) “Ці апраўданая раскрутка ў мэдыях дзяўчынкі Ксеніі Сітнік, сьвецкай ільвіцы Анжалікі Агурбаш, тых жа Паліны Смолавай з Максімам Мірным? Здольныя гэтыя асобы стаць прыкладам, узорам для масаў? Натхніць нацыю?”
(Бураўкін: ) “Мне вельмі шкада мілай, слаўнай Ксенечкі Сітнік, зь якой пачынаюць рабіць, даруйце, ідала. Баюся, ёй сапсуюць жыцьцё, бо дзяўчынку пачынаюць прафэсіяналізаваць. Страшна, калі дзіця робіцца прафэсіяналам... Калі яно пачынае пераймаць ня лепшыя манеры гэтых эстрадных “див” ці, як вы кажаце, “ільвіц”... Калі яна пачынае сьпяваць песьні, якія мае права выконваць жанчына, а не дзяўчынка!
Ці прачытаў, што Ксеня пад аплядысмэнты выступала ў Піцеры перад “васьмёркай” – але на якой падставе? І сьпявала яна не беларускую песьню! Чаму мы вось так калечым дзіця, з самых раньніх гадоў? Яна ж павінна адчуваць сябе беларускай! Калі ёй далі выйсьці на сусьветных лідэраў, да іх жа трэба панесьці нешта сваё, беларускае! А мы вось так робім зь яе, даруйце, ледзь ня гэткую палітычную “куколку”...
Іншая справа, малавата, часам, беларускасьці ў тэнісіста Максіма Мірнага. Але я б вініў не яго, а дзяржаву з чыноўнікамі, якія ня толькі не дапамагаюць Максіму адчуваць і паказваць сябе беларусам у сьвеце, а робяць усё, каб гэтага якраз не было.
Што да Агурбаш, дык яна сымпатычная жанчына, у якой кар’ера сьпявачкі, калі такая была, даўно закончылася. Вельмі добрыя дадзеныя ў Смолавай, але тое, як агрэсіўна яна паводзіць сябе...
Ведаеце, я не люблю выканаўцаў, якія дэманструюць ня голас, а цела. Гэта трэба рабіць, не называючы сябе сьпявачкаю!”
“Апаратчыкі ня столькі вераць у дэкляраваныя ідэалы, колькі зарабляюць на жыцьцё. Бюракраты майго часу азіраліся, а гэтыя – нічога не баяцца”.
(Спадар Андрэй, Магілёў: ) “Што лучыць савецкую бюракратыю зь сёньняшняй, лукашэнкаўскай? Пытаюся, бо навідавоку зноў жа апэляцыя да народу, але розьніца, бадай, ёсьць? У чым?”
(Бураўкін: ) “Раней усё такі ў людзей была вера ў ідэалы, нярэдка і ў палітыку дзяржавы, якую ўмела ці няўмела праводзілі чыноўнікі. Не ва ўсіх, бясспрэчна, але была тая вера. А цяпер у апаратчыкаў яе практычна няма. Яны ня столькі вераць, колькі зарабляюць на жыцьцё. Не азіраючыся на нейкую мараль і нават высокія інстанцыі. Бюракраты майго часу – азіраліся. Яны баяліся залішне нахапаць, іх прыструньвала партыйная дысцыпліна. А цяпер, трапіўшы з высокай волі ці высокага дазволу на нейкія пасады, яны ўжо нікога і нічога не баяцца.
Бюракратыя, як кажуць, памазаная адным мірам. Але сёньняшняя яшчэ больш амаральная і яшчэ больш далёкая ад народных, як мы прывыклі гаварыць, інтарэсаў”.
(Андрэй: ) “Ці можа ў Беларусі існаваць у прынцыпе прадэмакратычная камуністычная партыя? Для мяне тое – парадокс!”
(Бураўкін: ) “Добра вядомая нам практыка не пакідае надзей на сапраўды шчыра дэмакратычную, шчыра цывілізаваную кампартыю. Але ў ёй могуць быць людзі сумленныя і разумныя – я гэтага не выключаю”.
(Спадар Лескавец, Бяроза: ) “Вы ведаеце чыноўніцкую кухню знутры. Ці можна ўхіліцца ад ціску зьверху?”
(Бураўкін: ) “Зыходзячы з уласных досьведу й назіраньняў – можна”.
(Любоў Разановіч, Берасьце: ) “Я прадпрымальнік, абвясьціла галадоўку, з панядзелка адмовілася ад вады... Цяперашні стан вельмі благі: цяжка рухацца, да 39 тэмпэратура пачала падымацца... Аднак пайду да канца! Хачу, каб нас пачуў прэзыдэнт, бо веру яму. Каб Рыгоравіч гэта ведаў, то... А так ці мясцовыя ўлады перашкаджаюць, ці міністэрства падаткаў – ня ведаю. Але я не магу столькі заплаціць, колькі яны патрабуюць! Паважаны Генадзь Бураўкін, дапамажыце, адгукніцеся на крык душы!”
(Бураўкін: ) “Шаноўная Любоў Аляксандраўна, я вельмі хацеў бы дапамагчы, бо з прэсы ведаю вашую гісторыю: цалкам пагаджаюся, што нельга так абыходзіцца зь людзьмі. Нельга выдаваць нейкія законы, пастановы, указы заднім чыслом і патрабаваць дзікіх грошай, не зважаючы на фізычную няздольнасьць чалавека мець адпаведны заробак. Усёй душой падтрымліваю вас, а чым дапамагчы тут – ня ведаю... Застаецца хіба спадзявацца, што нейкім чынам усё ж удасца канфлікт уладзіць. Таму адзіна прашу: спыніце галадоўку, паберажыце сябе, паспрабуйце адстаяць свае правы тымі спосабамі, якія не зьвязаныя з рызыкай для жыцьця”.
“Мы часьцей цэнім чужое, чым сваё. Важна дамагчыся адваротнага: пакуль самі сябе ня будзем годна пачуваць, то наўрад ці прыслухаецца да нас сьвет”.
(Адам Зыль, Менск: ) “Нішчыцца ўсё беларускае – літаратура, культура, мова, архітэктура... Чаму б адметнай беларускай інтэлігенцыі не зьвярнуцца за падтрымкай да сусьветнай супольнасьці, напрыклад, у ААН, Юнэска?”
(Бураўкін: ) “Сам я і падпісваўся пад падобнымі зваротамі, і рабіў розныя крокі ў такім напрамку. Аднак нейкай сур’ёзнай дапамогі, на жаль, мы не атрымалі. Ёсьць разуменьне, што ў нас праблемы, якіх няма можа ва ўсім сьвеце. Ёсьць жаданьне маральна падтрымаць нас. Але практычных важкіх дзеяньняў я ня памятаю. Аднак залішне папракаць за тое міжнародную супольнасьць наўрад ці ёсьць у нас права...
Такія рэчы, як мова, характар, гісторыя, гэта перш за ўсё справа самой нацыі. Можа мэнталітэт такі беларускі, але мы часьцей цэнім чужое, чым сваё. Вось навучыцца сьпярша дакладна ведаць сваё, а потым цаніць яго, гэта наша задача. Пакуль мы самі сябе ня будзем годна пачуваць, то наўрад ці прыслухаецца да нас сьвет”.
(Зыль: ) “А на мой погляд, усё роўна стукацца трэба”.
(Бураўкін: ) “Згодзен”.
(Зыль: ) “У мяне ёсьць ідэя: трэба стварыць “Чорную кнігу Беларусі” – гэта прысуд на тысячагодзьдзі тым, хто руйнуе яе”.
(Бураўкін: ) “Цалкам падтрымліваю. Ненармальна, напрыклад, што ў нас шануецца музэй Суворава, аднаго з самых крывавых катаў у беларускай гісторыі...”
“Гэта грэх – ня спраўдзіць дадзенае табе нябёсамі, ня зьдзейсьніць чалавечых чаканьняў ад цябе... Я адчуваю віну за недаробленае”.
(Уладзімер Хільмановіч, Гародня: ) “Каго зь сёньняшніх жывых паэтаў (дай ім Бог усім здароўя!) вы лічыце клясыкам беларускай літаратуры?”
(Бураўкін: ) “Для мяне, бясспрэчна, паэтам нумар адзін, жывым клясыкам зьяўляецца Рыгор Барадулін. Яго кніжка “Ксты”, вылучаная ў прэтэндэнты на Нобэлеўскую прэмію, на мой погляд бясспрэчна вартая гэтай высокай узнагароды. Як бясспрэчна і тое, што гэта зьява эўрапейскага ўзроўню і зьява выдатная. Там сапраўды вуснамі Барадуліна гаворыць Бог і гаворыць талент. У наш час гэта ня так часта бывае...”
(Алеся, Горадня: ) “У зборніку “Паміж зоркай і сьвечкай” я прачытала разважаньні: Бог дараваў вам усе грахі. А далей згадваеце іх, як прыгожы далёкі сон... Калі не сакрэт, пра што менавіта размова?”
(Бураўкін: ) “Ёсьць жа ня толькі сур’ёзныя грахі, Алеся, але й маладосьці, каханьня... Некаторыя з такіх вось узроставых грахоў мне Бог зь людзьмі можа й даравалі. Аднак калі ты ня спраўдзіў дадзенага табе нябёсамі, ня зьдзейсьніў чалавечых чаканьняў ад цябе, то за такія грахі я часта адчуваю віну...”
(Алеся: ) “Беларускае пісьменства заўсёды існавала ў чужамоўным моры, сёньня тая ж самая карціна: большасьць грэбуе родным словам... Цяжка адчуваць гэта паэту?”
(Бураўкін: ) “Сапраўды, наша чытацкая аўдыторыя ня надта вялікая, не такая, якая б магла і павінна быць. І гэта сапраўды мне непрыемна. Аднак калі Бог даў талент, ён павінен неяк выявіцца. Пісьменьнік не падлічвае, колькі чалавек яго прачытаюць, а думае пра тое, як данесьці самае дарагое ў душы праз роднае слова, якім ён найбольш поўна і ярка можа выказацца...”
(Спадар: ) “Ці ня губім мы сваю культуру самі ж? Бо не цікавімся ёй...”
(Бураўкін: ) “Калі наша грамадзтва так няўважліва і так абыякава часам ставіцца да роднай матчынай культуры, то вось адсюль пасьля і ідзе абсалютная “разухабиcтость” ў адносінах да ўсяго нацыянальнага. Адсюль ідзе тое, што тэлебачаньне практычна перастала быць беларускім, бо яно амаль пазбавілася беларускай мовы. І нават тыя работнікі, якія валодаюць, прычым добра валодаюць родным словам, робяць ужо выгляд, што ну ані слоўца ім не знаёмае! Ужо гэты, даруйце, спартыўны тэлеіндык булькоча толькі на “великом русском языке”!
Так, ступень віны розная, але вінаватыя шмат хто...”
“Калі дзяржаве не патрэбныя Законьнікаў зь Някляевым, то ці Беларусь перапоўненая талентамі (чаго я, на жаль, ня бачу), ці ўлада не разумее, што такое чалавек таленавіты, а што такое паслужлівы халуй”.
(Спадарыня: ) “Ці можаце вы назваць імёны дзеячаў, досьвед, задаткі, навыкі якіх застаюцца сёньня незапатрабаванымі актыўным грамадзтвам?”
(Бураўкін: ) “Той жа Алесь Мілінкевіч мог бы нават ня стаўшы прэзыдэнтам прынесьці вельмі вялікую карысьць Беларусі. Яго з такой сымпатыяй на вельмі высокім узроўні прымала практычна ўся Эўропа! Вось такія людзі павінны быць у нас на пасадах, якія даюць права прадстаўляць дзяржаву й народ у сьвеце. У сябе дома...
Мне крыўдна, што выдатныя паэты і адначасова вельмі таленавітыя арганізатары – Сяргей Законьнікаў і Ўладзімер Някляеў, увогуле ня могуць знайсьці сабе работы!
Калі дзяржаве не патрэбныя здольнасьці падобных да іх людзей, то ці Беларусь перапоўненая талентамі (чаго я, на жаль, ня бачу), ці яна не разумее, што такое чалавек таленавіты, а што такое паслужлівы халуй. Халуям у нас знаходзіцца месца, а талентам – не... Эканоміка, іншыя галіны, мяркую, перажываюць тое самае. Гэта бяда наша!”
(Спадар: ) “Што вы скажаце пра тых, які зараз у фаворы?”
(Бураўкін: ) “Зусім нядаўна стаў міністрам культуры чалавек, абсалютна далёкі ад яе, Матвяйчук. Расейскія сябры паслухалі яго выступленьне на “Славянскім базары” і жахнуліся. Гэты чалавек, кажуць, ня ўмее толкам зьвязаць двух словаў, мышленьне яго абсалютна, ну... Не маглі ўцяміць, чаго гэта не разумее ўлада? Тое ж шкодзіць дзяржаўнаму аўтарытэту!
Чаму так адбываецца? Відаць таму, што раней да людзей ставіліся патрабаваньні сыстэмы й прынцыпаў. Цяпер патрабуецца толькі асабістая адданасьць і паслужлівасьць”.
“У нечым беларускі характар дапамагаў нам выжыць як народу. Але, на жаль, ён жа прывёў да таго, што ў нас заніжанае адчуваньне і ўласнай годнасьці, і годнасьці за нацыю, за сваю краіну”.
(Мікалай Сідарэвіч, Горадня: ) “Ёсьць парадаксальная думка: людзі не асабліва пратэставалі супраць сілавых акцый таго ж генсека ЦК КПСС Андропава, бо лічылі, што ён перасьледуе тым нейкія грамадзкія інтарэсы, выкарыстоўвае сілу ўлады дзеля таго, каб людзі ў ягоным разуменьні жылі лепш. А цяпер усе бачаць: народ душаць проста так, без усялякіх там вышэйшых намераў. Проста абараняюць уладу, сваю, сябе. Але – грамадзкага выбуху, нязгоды з гэтым дзяржаўным хамствам зноў жа няма. Чаму?”
(Бураўкін: ) “Таму што, па-першае, многія запалоханыя. Ну а пасьля – наш беларускі мэнталітэт. Калі мы спадзяёмся на некага, чакаем ад некага... Калі мы ўсё думаем: ну, перацерпім, яшчэ трошкі пачакаем, усё само сабой уладкуецца... У нечым гэты наш мэнталітэт, наш характар, можа быць, у гісторыі й дапамагаў нам выжыць як народу. Але, на жаль, ён жа прывёў нас да таго, што ў нас заніжанае адчуваньне ўласнай годнасьці і заніжанае адчуваньне годнасьці за нацыю, за сваю краіну. І па-трэцяе, паводзіны ўлады. Яна дае толькі выгадную для сябе інфармацыю, а людзі, ня ведаючы ўсёй праўды, вераць гэтаму і ня надта сьпяшаюцца выказаць пратэст супраць тых дзеяньняў, зь якімі мірыцца, у прынцыпе, грамадзяне ня могуць”.
(Спадар: ) “Што вы думаеце пра сувязь права, справядлівасьці і сацыяльнага рангу?”
(Бураўкін: ) “У грамадзтве, якое хоча жыць па законах і справядлівасьці, права павінна быць самым галоўным”.
(Спадарыня: ) “Чаму ў нас паважаюць дыктатара? Бо ён дае працу?”
(Бураўкін: ) “Па форме і нават па нейкіх праявах гэтая павага, у пэўным сэнсе, нібыта ёсьць. Але пры ўсім тым на першым месцы тут страх, боязь. А ў гісторыі склалася, што тых, каго баяцца, якраз і гатовыя слухацца. Калі ж слухаюцца, дык сюды можна падкласьці вызначэньне “паважаюць”... За падобным – недастатковая сталасьць грамадзтва.
Калі гаворачы пра харызму чалавеку гатовыя дараваць абсалютную, відавочную хлусьню, калі з-за харызмы гатовыя дараваць чалавеку яго бескультур’е, ягоную непавагу да іншых, то... Хіба тут дарэчы слова “павага”? Толькі недастаткова сталае грамадзтва здатнае на падобную падмену паняцьцяў і згоднае зь ім. А ў грамадзтве палітычна й культурна сталым сваім кіраўнікам такога не даруюць.
Вось пра што павінна спытацца ў сябе наша грамадзтва. І калі яно задасца такім пытаньнем, а далей яшчэ й разумна, з улікам разьвіцьця дэмакратыі, цывілізацыі, адкажа на яго, то многае ў нас стане ня так, як яно ёсьць цяпер”.
(Аляксандар Фядута: ) “Добры дзень, Генадзь Мікалаевіч! Па-першае, як вашае здароўе?”
(Бураўкін: ) “Ну, больш-менш...”
(Фядута: ) “Па-другое, пытаньне: тое, што адбылося сёньня ва Ўкраіне, гэта горш ці лепш за падзеі 1996 году ў Беларусі?”
(Бураўкін: ) “Аляксандар Іосіфавіч, мне здаецца, суседзі сур’ёзна і з улікам розных думак шукаюць калі не пагадненьне, то хаця б паразуменьне. У нас жа тады нічога падобнага не было. Калі паводле Юшчанкі ўкраінцы захацелі злучыць два берагі адной ракі, то мы бачылі, адчувалі адно жаданьне – усіх вынішчыць з таго, “чужога” берагу!
У сёньняшняй сытуацыі для мяне прынцыпова важна і тое, напрыклад, што засталася адзіная ўкраінская мова: менавіта ў падобных дэталях і праяўляецца вялікая палітыка”.
(Фядута: ) “Ці можа здарыцца сытуацыя, што сёньняшнім людзям улады стане сорамна? Прыгадаць хоць бы “латыскую” касэту, паказаную тэлебачаньнем. Сорамна за яе нават не начальству, а інжынэру, апэратару, якія ставілі неверагодныя для прыстойнага тэлеканалу здымкі?”
(Бураўкін: ) “Наколькі я ведаю, гэта першы выпадак у сьвеце, каб афіцыйнае дзяржаўнае ТБ у той час, калі перад экранам сядзяць дзеці, паказала адкрыты палавы акт! За такое ў цывілізаваных краінах мусілі б пайсьці пад суд... Але я гляджу часам усіх гэтых пракопавых ды іншых, таму ня веру, што ім стане сорамна. Вось што страшна... Наўрад ці здымуць за тое Зімоўскага. Наадварот, яны хутчэй будуць лічыць гэта выдатным контрпрапагандысцкім, ідэалягічным ходам!
А потым, мяне даўно зьдзіўляе, што нашае тэлебачаньне вельмі любіць нешта такое! Яно ўвесь час лезе й лезе ў гэты бруд, у нейкія вычварэнствы...
Мне – сорамна. Ім – ня ведаю...”
(Алесь Дзергачоў, Смаргонь: ) “Шаноўны спадар Генадзь, калі памёр Янка Брыль, то БТ не знайшло ні хвіліны эфіру пра разьвітаньне зь ім. Адначасова прэзыдэнт ушаноўвае нікчэмную, на мой погляд, па заслугах перад Беларусьсю расейскую папсу, накшталт так званага “шарманшчыка” Баскава. Калі ласка, дайце камэнтар гэтым зьявам”.
(Бураўкін: ) “Брыль – постаць, якая ў гісторыі краіны была, ёсьць і будзе знакавай. Непавага, праяўленая дзяржавай і чыноўнікамі пасьля скону Івана Антонавіча – гэта паказчык абсалютна нізкай культуры і нават (даруйце за такое слова) бесчалавечнасьці сёньняшняга чынавенства.
Мала таго, што Янка Брыль – народны пісьменьнік, ляўрэат дзяржаўных прэмій СССР і Рэспублікі Беларусь, ён жа яшчэ й партызан, ён вэтэран. І – нават нэкралёгу не зрабілі...
Што да папсы, дык вось такі ўзровень! Глядзіш на гэта й думаеш: Божа мой, недзе там ёсьць клясычная музыка, там ёсьць сымфанічныя аркестры, там недзе ёсьць клясычная літаратура, а тут ім хапае вось такога паўрэстараннага... Хай падобнае “мастацтва” будзе, але шкада, калі дзяржаўная палітыка і ўвага скіраваная на вось гэткі ўзровень...”
“Мне вельмі шкада, што са слаўнай Ксенечкі робяць ледзь не гэткую палітычную “куколку”...
(Сяргей Чаранок, Магілёў: ) “Ці апраўданая раскрутка ў мэдыях дзяўчынкі Ксеніі Сітнік, сьвецкай ільвіцы Анжалікі Агурбаш, тых жа Паліны Смолавай з Максімам Мірным? Здольныя гэтыя асобы стаць прыкладам, узорам для масаў? Натхніць нацыю?”
(Бураўкін: ) “Мне вельмі шкада мілай, слаўнай Ксенечкі Сітнік, зь якой пачынаюць рабіць, даруйце, ідала. Баюся, ёй сапсуюць жыцьцё, бо дзяўчынку пачынаюць прафэсіяналізаваць. Страшна, калі дзіця робіцца прафэсіяналам... Калі яно пачынае пераймаць ня лепшыя манеры гэтых эстрадных “див” ці, як вы кажаце, “ільвіц”... Калі яна пачынае сьпяваць песьні, якія мае права выконваць жанчына, а не дзяўчынка!
Ці прачытаў, што Ксеня пад аплядысмэнты выступала ў Піцеры перад “васьмёркай” – але на якой падставе? І сьпявала яна не беларускую песьню! Чаму мы вось так калечым дзіця, з самых раньніх гадоў? Яна ж павінна адчуваць сябе беларускай! Калі ёй далі выйсьці на сусьветных лідэраў, да іх жа трэба панесьці нешта сваё, беларускае! А мы вось так робім зь яе, даруйце, ледзь ня гэткую палітычную “куколку”...
Іншая справа, малавата, часам, беларускасьці ў тэнісіста Максіма Мірнага. Але я б вініў не яго, а дзяржаву з чыноўнікамі, якія ня толькі не дапамагаюць Максіму адчуваць і паказваць сябе беларусам у сьвеце, а робяць усё, каб гэтага якраз не было.
Што да Агурбаш, дык яна сымпатычная жанчына, у якой кар’ера сьпявачкі, калі такая была, даўно закончылася. Вельмі добрыя дадзеныя ў Смолавай, але тое, як агрэсіўна яна паводзіць сябе...
Ведаеце, я не люблю выканаўцаў, якія дэманструюць ня голас, а цела. Гэта трэба рабіць, не называючы сябе сьпявачкаю!”
“Апаратчыкі ня столькі вераць у дэкляраваныя ідэалы, колькі зарабляюць на жыцьцё. Бюракраты майго часу азіраліся, а гэтыя – нічога не баяцца”.
(Спадар Андрэй, Магілёў: ) “Што лучыць савецкую бюракратыю зь сёньняшняй, лукашэнкаўскай? Пытаюся, бо навідавоку зноў жа апэляцыя да народу, але розьніца, бадай, ёсьць? У чым?”
(Бураўкін: ) “Раней усё такі ў людзей была вера ў ідэалы, нярэдка і ў палітыку дзяржавы, якую ўмела ці няўмела праводзілі чыноўнікі. Не ва ўсіх, бясспрэчна, але была тая вера. А цяпер у апаратчыкаў яе практычна няма. Яны ня столькі вераць, колькі зарабляюць на жыцьцё. Не азіраючыся на нейкую мараль і нават высокія інстанцыі. Бюракраты майго часу – азіраліся. Яны баяліся залішне нахапаць, іх прыструньвала партыйная дысцыпліна. А цяпер, трапіўшы з высокай волі ці высокага дазволу на нейкія пасады, яны ўжо нікога і нічога не баяцца.
Бюракратыя, як кажуць, памазаная адным мірам. Але сёньняшняя яшчэ больш амаральная і яшчэ больш далёкая ад народных, як мы прывыклі гаварыць, інтарэсаў”.
(Андрэй: ) “Ці можа ў Беларусі існаваць у прынцыпе прадэмакратычная камуністычная партыя? Для мяне тое – парадокс!”
(Бураўкін: ) “Добра вядомая нам практыка не пакідае надзей на сапраўды шчыра дэмакратычную, шчыра цывілізаваную кампартыю. Але ў ёй могуць быць людзі сумленныя і разумныя – я гэтага не выключаю”.
(Спадар Лескавец, Бяроза: ) “Вы ведаеце чыноўніцкую кухню знутры. Ці можна ўхіліцца ад ціску зьверху?”
(Бураўкін: ) “Зыходзячы з уласных досьведу й назіраньняў – можна”.
(Любоў Разановіч, Берасьце: ) “Я прадпрымальнік, абвясьціла галадоўку, з панядзелка адмовілася ад вады... Цяперашні стан вельмі благі: цяжка рухацца, да 39 тэмпэратура пачала падымацца... Аднак пайду да канца! Хачу, каб нас пачуў прэзыдэнт, бо веру яму. Каб Рыгоравіч гэта ведаў, то... А так ці мясцовыя ўлады перашкаджаюць, ці міністэрства падаткаў – ня ведаю. Але я не магу столькі заплаціць, колькі яны патрабуюць! Паважаны Генадзь Бураўкін, дапамажыце, адгукніцеся на крык душы!”
(Бураўкін: ) “Шаноўная Любоў Аляксандраўна, я вельмі хацеў бы дапамагчы, бо з прэсы ведаю вашую гісторыю: цалкам пагаджаюся, што нельга так абыходзіцца зь людзьмі. Нельга выдаваць нейкія законы, пастановы, указы заднім чыслом і патрабаваць дзікіх грошай, не зважаючы на фізычную няздольнасьць чалавека мець адпаведны заробак. Усёй душой падтрымліваю вас, а чым дапамагчы тут – ня ведаю... Застаецца хіба спадзявацца, што нейкім чынам усё ж удасца канфлікт уладзіць. Таму адзіна прашу: спыніце галадоўку, паберажыце сябе, паспрабуйце адстаяць свае правы тымі спосабамі, якія не зьвязаныя з рызыкай для жыцьця”.
“Мы часьцей цэнім чужое, чым сваё. Важна дамагчыся адваротнага: пакуль самі сябе ня будзем годна пачуваць, то наўрад ці прыслухаецца да нас сьвет”.
(Адам Зыль, Менск: ) “Нішчыцца ўсё беларускае – літаратура, культура, мова, архітэктура... Чаму б адметнай беларускай інтэлігенцыі не зьвярнуцца за падтрымкай да сусьветнай супольнасьці, напрыклад, у ААН, Юнэска?”
(Бураўкін: ) “Сам я і падпісваўся пад падобнымі зваротамі, і рабіў розныя крокі ў такім напрамку. Аднак нейкай сур’ёзнай дапамогі, на жаль, мы не атрымалі. Ёсьць разуменьне, што ў нас праблемы, якіх няма можа ва ўсім сьвеце. Ёсьць жаданьне маральна падтрымаць нас. Але практычных важкіх дзеяньняў я ня памятаю. Аднак залішне папракаць за тое міжнародную супольнасьць наўрад ці ёсьць у нас права...
Такія рэчы, як мова, характар, гісторыя, гэта перш за ўсё справа самой нацыі. Можа мэнталітэт такі беларускі, але мы часьцей цэнім чужое, чым сваё. Вось навучыцца сьпярша дакладна ведаць сваё, а потым цаніць яго, гэта наша задача. Пакуль мы самі сябе ня будзем годна пачуваць, то наўрад ці прыслухаецца да нас сьвет”.
(Зыль: ) “А на мой погляд, усё роўна стукацца трэба”.
(Бураўкін: ) “Згодзен”.
(Зыль: ) “У мяне ёсьць ідэя: трэба стварыць “Чорную кнігу Беларусі” – гэта прысуд на тысячагодзьдзі тым, хто руйнуе яе”.
(Бураўкін: ) “Цалкам падтрымліваю. Ненармальна, напрыклад, што ў нас шануецца музэй Суворава, аднаго з самых крывавых катаў у беларускай гісторыі...”
“Гэта грэх – ня спраўдзіць дадзенае табе нябёсамі, ня зьдзейсьніць чалавечых чаканьняў ад цябе... Я адчуваю віну за недаробленае”.
(Уладзімер Хільмановіч, Гародня: ) “Каго зь сёньняшніх жывых паэтаў (дай ім Бог усім здароўя!) вы лічыце клясыкам беларускай літаратуры?”
(Бураўкін: ) “Для мяне, бясспрэчна, паэтам нумар адзін, жывым клясыкам зьяўляецца Рыгор Барадулін. Яго кніжка “Ксты”, вылучаная ў прэтэндэнты на Нобэлеўскую прэмію, на мой погляд бясспрэчна вартая гэтай высокай узнагароды. Як бясспрэчна і тое, што гэта зьява эўрапейскага ўзроўню і зьява выдатная. Там сапраўды вуснамі Барадуліна гаворыць Бог і гаворыць талент. У наш час гэта ня так часта бывае...”
(Алеся, Горадня: ) “У зборніку “Паміж зоркай і сьвечкай” я прачытала разважаньні: Бог дараваў вам усе грахі. А далей згадваеце іх, як прыгожы далёкі сон... Калі не сакрэт, пра што менавіта размова?”
(Бураўкін: ) “Ёсьць жа ня толькі сур’ёзныя грахі, Алеся, але й маладосьці, каханьня... Некаторыя з такіх вось узроставых грахоў мне Бог зь людзьмі можа й даравалі. Аднак калі ты ня спраўдзіў дадзенага табе нябёсамі, ня зьдзейсьніў чалавечых чаканьняў ад цябе, то за такія грахі я часта адчуваю віну...”
(Алеся: ) “Беларускае пісьменства заўсёды існавала ў чужамоўным моры, сёньня тая ж самая карціна: большасьць грэбуе родным словам... Цяжка адчуваць гэта паэту?”
(Бураўкін: ) “Сапраўды, наша чытацкая аўдыторыя ня надта вялікая, не такая, якая б магла і павінна быць. І гэта сапраўды мне непрыемна. Аднак калі Бог даў талент, ён павінен неяк выявіцца. Пісьменьнік не падлічвае, колькі чалавек яго прачытаюць, а думае пра тое, як данесьці самае дарагое ў душы праз роднае слова, якім ён найбольш поўна і ярка можа выказацца...”
(Спадар: ) “Ці ня губім мы сваю культуру самі ж? Бо не цікавімся ёй...”
(Бураўкін: ) “Калі наша грамадзтва так няўважліва і так абыякава часам ставіцца да роднай матчынай культуры, то вось адсюль пасьля і ідзе абсалютная “разухабиcтость” ў адносінах да ўсяго нацыянальнага. Адсюль ідзе тое, што тэлебачаньне практычна перастала быць беларускім, бо яно амаль пазбавілася беларускай мовы. І нават тыя работнікі, якія валодаюць, прычым добра валодаюць родным словам, робяць ужо выгляд, што ну ані слоўца ім не знаёмае! Ужо гэты, даруйце, спартыўны тэлеіндык булькоча толькі на “великом русском языке”!
Так, ступень віны розная, але вінаватыя шмат хто...”
“Калі дзяржаве не патрэбныя Законьнікаў зь Някляевым, то ці Беларусь перапоўненая талентамі (чаго я, на жаль, ня бачу), ці ўлада не разумее, што такое чалавек таленавіты, а што такое паслужлівы халуй”.
(Спадарыня: ) “Ці можаце вы назваць імёны дзеячаў, досьвед, задаткі, навыкі якіх застаюцца сёньня незапатрабаванымі актыўным грамадзтвам?”
(Бураўкін: ) “Той жа Алесь Мілінкевіч мог бы нават ня стаўшы прэзыдэнтам прынесьці вельмі вялікую карысьць Беларусі. Яго з такой сымпатыяй на вельмі высокім узроўні прымала практычна ўся Эўропа! Вось такія людзі павінны быць у нас на пасадах, якія даюць права прадстаўляць дзяржаву й народ у сьвеце. У сябе дома...
Мне крыўдна, што выдатныя паэты і адначасова вельмі таленавітыя арганізатары – Сяргей Законьнікаў і Ўладзімер Някляеў, увогуле ня могуць знайсьці сабе работы!
Калі дзяржаве не патрэбныя здольнасьці падобных да іх людзей, то ці Беларусь перапоўненая талентамі (чаго я, на жаль, ня бачу), ці яна не разумее, што такое чалавек таленавіты, а што такое паслужлівы халуй. Халуям у нас знаходзіцца месца, а талентам – не... Эканоміка, іншыя галіны, мяркую, перажываюць тое самае. Гэта бяда наша!”
(Спадар: ) “Што вы скажаце пра тых, які зараз у фаворы?”
(Бураўкін: ) “Зусім нядаўна стаў міністрам культуры чалавек, абсалютна далёкі ад яе, Матвяйчук. Расейскія сябры паслухалі яго выступленьне на “Славянскім базары” і жахнуліся. Гэты чалавек, кажуць, ня ўмее толкам зьвязаць двух словаў, мышленьне яго абсалютна, ну... Не маглі ўцяміць, чаго гэта не разумее ўлада? Тое ж шкодзіць дзяржаўнаму аўтарытэту!
Чаму так адбываецца? Відаць таму, што раней да людзей ставіліся патрабаваньні сыстэмы й прынцыпаў. Цяпер патрабуецца толькі асабістая адданасьць і паслужлівасьць”.
“У нечым беларускі характар дапамагаў нам выжыць як народу. Але, на жаль, ён жа прывёў да таго, што ў нас заніжанае адчуваньне і ўласнай годнасьці, і годнасьці за нацыю, за сваю краіну”.
(Мікалай Сідарэвіч, Горадня: ) “Ёсьць парадаксальная думка: людзі не асабліва пратэставалі супраць сілавых акцый таго ж генсека ЦК КПСС Андропава, бо лічылі, што ён перасьледуе тым нейкія грамадзкія інтарэсы, выкарыстоўвае сілу ўлады дзеля таго, каб людзі ў ягоным разуменьні жылі лепш. А цяпер усе бачаць: народ душаць проста так, без усялякіх там вышэйшых намераў. Проста абараняюць уладу, сваю, сябе. Але – грамадзкага выбуху, нязгоды з гэтым дзяржаўным хамствам зноў жа няма. Чаму?”
(Бураўкін: ) “Таму што, па-першае, многія запалоханыя. Ну а пасьля – наш беларускі мэнталітэт. Калі мы спадзяёмся на некага, чакаем ад некага... Калі мы ўсё думаем: ну, перацерпім, яшчэ трошкі пачакаем, усё само сабой уладкуецца... У нечым гэты наш мэнталітэт, наш характар, можа быць, у гісторыі й дапамагаў нам выжыць як народу. Але, на жаль, ён жа прывёў нас да таго, што ў нас заніжанае адчуваньне ўласнай годнасьці і заніжанае адчуваньне годнасьці за нацыю, за сваю краіну. І па-трэцяе, паводзіны ўлады. Яна дае толькі выгадную для сябе інфармацыю, а людзі, ня ведаючы ўсёй праўды, вераць гэтаму і ня надта сьпяшаюцца выказаць пратэст супраць тых дзеяньняў, зь якімі мірыцца, у прынцыпе, грамадзяне ня могуць”.
(Спадар: ) “Што вы думаеце пра сувязь права, справядлівасьці і сацыяльнага рангу?”
(Бураўкін: ) “У грамадзтве, якое хоча жыць па законах і справядлівасьці, права павінна быць самым галоўным”.
(Спадарыня: ) “Чаму ў нас паважаюць дыктатара? Бо ён дае працу?”
(Бураўкін: ) “Па форме і нават па нейкіх праявах гэтая павага, у пэўным сэнсе, нібыта ёсьць. Але пры ўсім тым на першым месцы тут страх, боязь. А ў гісторыі склалася, што тых, каго баяцца, якраз і гатовыя слухацца. Калі ж слухаюцца, дык сюды можна падкласьці вызначэньне “паважаюць”... За падобным – недастатковая сталасьць грамадзтва.
Калі гаворачы пра харызму чалавеку гатовыя дараваць абсалютную, відавочную хлусьню, калі з-за харызмы гатовыя дараваць чалавеку яго бескультур’е, ягоную непавагу да іншых, то... Хіба тут дарэчы слова “павага”? Толькі недастаткова сталае грамадзтва здатнае на падобную падмену паняцьцяў і згоднае зь ім. А ў грамадзтве палітычна й культурна сталым сваім кіраўнікам такога не даруюць.
Вось пра што павінна спытацца ў сябе наша грамадзтва. І калі яно задасца такім пытаньнем, а далей яшчэ й разумна, з улікам разьвіцьця дэмакратыі, цывілізацыі, адкажа на яго, то многае ў нас стане ня так, як яно ёсьць цяпер”.
