Аглядальнік расейскай службы Радыё Свабода Валянцін Барышнікаў падае падрабязнасьці пра самі пратэсты і іх кантэкст.
На пратэсты пад лёзунгам «У Амэрыцы няма каралёў, улада належыць народу» чакаецца, маюць выйсьці мільёны людзей — заплянавана больш за 2500 дэманстрацый па ўсёй краіне. Першыя пратэсты «Без каралёў» прайшлі 14 чэрвеня, у дзень нараджэньня Трампа. У той жа дзень у Вашынгтоне адбываўся вайсковы парад у гонар 250-годдзя амэрыканскай арміі.
Арганізатары пратэсту — кааліцыя розных груп і рухаў, вядомыя палітыкі Дэмакратычнай партыі і іншыя апанэнты Трампа — кажуць, што абараняюць ад яго дэмакратыю, і падкрэсьліваюць мірны характар пратэстаў. Рэспубліканцы заяўляюць, што дэманстранты рэпрэзэнтуюць лявацкія рухі, іх аб’ядноўвае нянавісьць да Амэрыкі, і што пратэсты «праплачаныя».
Што кажуць бакі
Арганізатары: [Трамп] «адпраўляе ваенізаваных агентаў у нашыя супольнасьці, затыкае рот выбарнікам, раздае мільярдэрам падарункі, пакуль людзі змагаюцца за выжываньне. Гэта ня проста палітыка. Гэта барацьба дэмакратыі з дыктатурай».
Актор Роберт дэ Ніра: «Першы пратэст „Без каралёў“ быў 250 гадоў таму, амэрыканцы вырашылі, што ня хочуць жыць пад уладай [брытанскага] караля Георга III. У нас ёсьць два з паловай стагодзьдзі дэмакратыі, і яе ў нас хоча адабраць чалавек, які жадае быць каралём Дональдам I».
Дональд Трамп: «Яны называюць мяне каралём. Я не кароль».
Сьпікер Палаты прадстаўнікоў Майк Джонсан: «Дэманстрацыі нянавісьці да Амэрыкі... зьбяруць разам марксістаў, сацыялістаў, анархістаў, прыхільнікаў антыфа, пра-хамасаўскае крыло вельмі левай Дэмакратычнай партыі... Яны ненавідзяць капіталізм. Яны ненавідзяць нашы прынцыпы»
Рэспубліканскі сэнатар Тэд Круз: «Ёсьць важкія сьведчаньні таго, што за фінансаваньнем пратэстаў „Без каралёў“ стаіць Джордж Сорас і яго арганізацыя». (У якасьці доказу тэлеканал FoxNews прыводзіць грант 2023 году праекту Indivisible, які цяпер выступае адным з арганізатараў пратэстаў. Сорасаўскі фонд «Адкрытае грамадзтва» заяўляе, што падтрымлівае «права кожнага на ўдзел у негвалтоўных публічных пратэстах, гарантаванае ў Канстытуцыі ЗША, але ня плаціць людзям за ўдзел у пратэстах».
Агульная карціна
Фокус сёньняшніх пратэстаў — на шатдаўне (адсутнасьці бюджэтнага фінансаваньня) урадавых установаў, які працягваецца ўжо трэці тыдзень, і на выкарыстаньні адміністрацыяй Трампа вайскоўцаў для падтрымкі яе дзеяньняў у кантраляваных дэмакратамі буйных гарадах.
За апошнія месяцы Дональд Трамп аддаў указаньні адправіць салдат Нацыянальнай гвардыі ў Лос-Анджэлес, Вашынгтон, Портлэнд і Чыкага бяз згоды мясцовых уладаў, тлумачачы гэта неабходнасьцю спыніць беспарадкі і абараніць агентаў, якія праводзяць рэйды ў барацьбе зь нелегальнай іміграцыяй.
Рашэньні прэзыдэнта апратэставаныя ў судах. У звычайнай сытуацыі войска забаронена выкарыстоўваць для забесьпячэньня правапарадку ўнутры краіны, і гэта прадмет юрыдычных спрэчак і ўзаемных абвінавачваньняў: дэмакраты абвінавачваюць Трампа ў аўтарытарызьме, адміністрацыя сьцьвярджае, што змагаецца з гвалтам і беспарадкамі, якія ладзіць «тэрарыстычная арганізацыя Антыфа».
За шатдаўнам ураду стаіць спрэчка паміж рэспубліканцамі і дэмакратамі ў Кангрэсе наконт фінансаваньня прынятай падчас прэзыдэнцтва Барака Абамы праграмы пашырэньня мэдычнага страхаваньня. Перад выбарамі ў Кангрэс у канцы наступнага году дэмакраты спрабуюць вынесьці ў цэнтар дыскусіі пытаньне аб страхаваньні і агулам аб сацыяльнай падтрымцы, фінансаваньне якой можа быць абмежавана рэспубліканцамі.
Праверка рэальнасьцю
Судзячы па апытаньнях, большасьць у грамадзтве супраць адпраўкі вайскоўцаў у буйныя амэрыканскія гарады, лічачы, што вайскоўцы павінны супрацьдзейнічаць толькі вонкавым пагрозам. Але дэмакраты па-ранейшаму саступаюць рэспубліканцам у вачах выбарнікаў у здольнасьці разьвязаць іміграцыйны крызіс — а гэта было адным з ключавых фактараў абраньня Трампа на другі тэрмін.
Паводле апошніх апытаньняў, адбыўся зрух у тым, каго грамадзтва больш вінаваціць шатдаўне. Калі на пачатку віну ўскладалі ў асноўным на рэспубліканцаў, то цяпер усё больш выбарнікаў вінавацяць дэмакратаў — абедзьве партыі цяпер выклікаюць прыкладна аднолькавы ўзровень незадаволенасьці.
Форум