Як адзначаецца ў публікацыі тэлеканалу «Настоящее время», гэта ня толькі мільёны гектараў замінаваных земляў, але і зьнішчаныя лясы, забруджаная ворная зямля і велізарная колькасьць шкодных рэчываў у паветры. На аднаўленьне ўкраінскай прыроды пасьля заканчэньня баявых дзеяньняў спатрэбяцца дзесяцігодзьдзі.
Фэрмэр Мікола зь вёскі Сьнегіроўка Мікалаеўскай вобласьці ў размове з журналістамі паведаміў, што на ягоных палях адбываліся баі, была перадавая.
«Там сад быў. Трэба было зайсьці, апрацоўваць зямлю. А там з усіх бакоў, пачынаючы зь берага і дасюль, усё было ў мінах», — расказаў ён.
Яшчэ адзін фэрмер Ігар зь вёскі Доўганькае каля Ізюму ў Харкаўскай вобласьці паведаміў, што пасьля перамяшчэньня лініі фронту зь ягоных зямель вымушаны быў сам займацца разьмінаваньнем.
«Там поле адно, другое, я па ім праходзіў кожны мэтар міньнікам (мінашукальнікам), а адзін участак не праходзіў, таму што там разьбіралі танк, рулю здымалі. Туды заяжджалі і кран, і грузавыя машыны, але чамусьці яны не наехалі на ўзрывальнік. А я наехаў! Мінаў проста да халеры!», — згадаў Ігар.
Ад вёскі Ігара да вёскі Міколы — каля 500 кілямэтраў з поўначы на поўдзень. Але праблема ўсюды адна і тая — украінскія палі ўсеяныя мінамі. Паводле фэрмэраў, толькі на падкантрольнай Кіеву тэрыторыі выбухованебясьпечныя 2 мільёны гектараў — гэта прыкладна плошча такой краіны, як Славенія. Палі паступова разьміноўваюць, але тэмпы працы сапэраў няхуткія.
«Больш за 400 тысяч гектараў зямель, пачынаючы з канца 2022 году, калі адбылася дэакупацыя часткі Харкаўшчыны, Херсоншчыны, Мікалаеўшчыны. І сёлета, у 2024 годзе, зрабілі каля 250 тысяч гектараў зямлі», — сказаў Дзяніс Марчук, намесьнік кіраўніка Ўсеўкраінскай аграрнай рады.
Але нафаршаваныя мінамі палі — толькі невялікая частка той шкоды, якую вайна наносіць украінскай экасыстэме. У месцах, дзе ішлі баявыя дзеяньні, эколягі фіксуюць забруджаньне грунту, якое часам у 8 разоў перавышае норму. А паказьнікі цяжкіх мэталаў у глебе ў такіх раёнах нярэдка перавышаюць норму ў 25 разоў.
«Вось гэтыя ўсе ў вялікай колькасьці газ, дым, так званыя дробнадыспэрсныя часьцінкі — пыл, парніковыя газы, яны трапляюць у атмасфэру. І гэта ўплывае на расьліны, на тое, як яны працягваюць сваю вэгетацыю, а калі па-простаму — гэта ўплывае на іх здароўе», — паведаміла экспэртка цэнтру «Екодія» Ганна Карагіна.
Эколягі сьцьвярджаюць, што праз вайну пад пагрозай зьнікненьня апынуліся 750 відаў расьлінаў і каля 600 жывёлаў, занесеных у Чырвоную кнігу Ўкраіны. Па сутнасьці, зьнішчана некалькі акупаваных цяпер украінскіх запаведнікаў.
«Асаблівую занепакоенасьць выклікае нацыянальны парк „Джарылгацкі“. Гэта месца, востраў, дзе захоўвалася дзікая прырода ў Херсонскай вобласьці. У 2023 годзе расейцы ўнесьлі яго ў свой расейскі рэестар і дазволілі на тэрыторыі нацыянальнага парку паляваньне і будаўніцтва», — расказала кіраўніца Ўсеўкраінскай экалягічнай лігі Тацяна Цімочка.
Найбольшыя, пэўна, праблемы з экалёгіяй на поўдні Ўкраіны зьвязаныя з прарывам дамбы Кахоўскага вадасховішча. Навукоўцы называюць гэта адной з самых страшных экалягічных катастроф ва ўкраінскай гісторыі. Цяпер яны спрабуюць зразумець, ці можна на затопленых землях жыць далей і весьці там гаспадарку.
«Мы зьбіраем узоры таго, што было пад вадой, і адпраўляем на аналіз у лябараторыю, каб разумець, ці бясьпечныя яны. Чаму мы гэта робім? Таму што людзі выкарыстоўваюць гэтую зямлю. Аграрны сэктар будзе ў далейшым культываваць гэтыя землі», — патлумачыў П’ер Карла Сандэі, спэцыяліст офісу ЮНЭП ва Ўкраіне.
Ва Ўкраіне за гады поўнамаштабнага ўварваньня Расеі зьнішчылі 3,5 мільёна гектараў лесу. А шкоду, нанесеную вайной украінскім рэкам, чыноўнікі ацэньваюць больш як у мільярд даляраў.
«Апошні прыклад — гэта Сейм і Дзясна. Нам вельмі пашанцавала, што забруджаная вада ў больш разьведзеным выглядзе дайшла да водазабораў і не пацярпелі людзі. Але самі рэкі апынуліся пад уплывам. І, паводле падлікаў нашых навукоўцаў, трэба будзе больш за 10 гадоў, каб рэкі вярнуліся ў стан да забруджваньня», — падкрэсьліла міністарка абароны навакольля і прыродных рэсурсаў Украіны Сьвятлана Грынчук.
Пакуль ніхто не называе тэрмінаў, цягам якіх украінская прырода зможа аднавіцца.
«У Францыі ёсьць тэрыторыя, якая дагэтуль закансэрваваная з часоў Другой усясьветнай вайны. Некаторыя грамадзкія арганізацыі ва Ўкраіне лічаць, што, магчыма, тэрыторыі, якія будуць вельмі забруджаныя пасьля ваенных дзеяньняў, трэба закансэрваваць і пакінуць, як Чарнобыль», — ня выключыў эколяг Яўген Засядзька.
Украінскія чыноўнікі ацэньваюць прыблізную шкоду прыродзе ў 60 мільярдаў даляраў.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
Форум