Пра гэта піша DW.
У пачатку сакавіка плацежныя сыстэмы Visa і Mastercard спынілі працу ў Расеі. У адзін момант купля на замежных сайтах, падпіскі на міжнародныя сэрвісы і разьлікі за мяжой сталі недаступныя.
Але, як аказалася, сытуацыя не бязвыхадная. Беларускія банкі прапануюць адкрыць расейцам міжнародны «плястык» літаральна за адзін дзень.
«Банкаўскі санкцыі закранулі „ня тых“»
Аляксей — юрыст з Расеі. Ён жыве ў Маскве, працуе кіроўным партнэрам у юрыдычнай кампаніі. На яго думку, банкаўскія санкцыі ў першую чаргу закранулі «рэшткі сярэдняй клясы ў Расеі».
«Як кіраўнік юрыдычнай фірмы я працую з шэрагам вельмі сур’ёзных кліентаў. Іх гэта закранула менш за ўсё, паколькі ў многіх ёсьць від на жыхарства ў іншых краінах або нават грамадзянства гэтых краін, а таксама карткі эўрапейскіх, кітайскіх банкаў або банкаў ААЭ».
Больш за 20 мільёнаў расейцаў жыве за рысай беднасьці, нагадвае Аляксей, прыпыненьне працы Visa і Mastercard яны, на яго думку, не заўважылі. Тыя, каму патрэбна была магчымасьць карыстацца сваімі грашыма за мяжой, падзяліліся на дзьве катэгорыі, кажа юрыст: на тых, у каго ўжо былі рахункі ў замежных банках, і тых, «хто хутка зарыентаваўся і зрабіў карты ў суседніх краінах».
Кацярына — з другой катэгорыі. Яна працягвае працаваць блогерам у Instagram, нягледзячы на тое, што гэтую сацсетку ў Расеі прызналі экстрэмісцкай. Сярод кліентаў Кацярыны шмат тых, хто жыве за мяжой і робіць ёй пераводы з карткі на картку. Спыненьне працы плацежных сыстэм Visa і Mastercard закранула яе непасрэдна: усе яе міжнародныя карткі ў адзін момант ператварыліся ў плястык, адрэзаны ад астатняга сьвету. На працягу амаль трох месяцаў яна не магла прымаць аплату сваіх паслуг зь іншых краін, а таксама разьлічвацца за падпіскі на AppStore, Google One і іншыя сэрвісы, якімі яна прывыкла карыстацца. Менавіта таму яна вырашыла зрабіць карту беларускага «Прыёрбанку».
Беларусь яна выбрала таму, што дарога на машыне з Масквы ў Менск займае ўсяго сем гадзін, для адкрыцьця рахунку патрэбен толькі пашпарт.
На якіх умовах беларускія банкі прапануюць расейцам адкрыць рахункі?
У канцы траўня расейскія СМІ сталі пісаць аб тым, што расейцы актыўна становяцца кліентамі беларускіх банкаў. У шматлікіх блогах і форумах на гэтую тэму тыя, хто ўжо змог атрымаць карту, рэкамэндуюць выбіраць беларускія банкі з замежным, а лепш з эўрапейскім капіталам: у іх ніжэйшая рызыка трапіць пад санкцыі ЭЗ ці ЗША.
Журналісты DW звярнуліся ў кол-цэнтры чатырох беларускіх банкаў: «Белгазпрамбанку», «Беларусбанку», «Прыёрбанку» і «МТБанку». Ва ўсіх чатырох грамадзяне ня толькі Расеі, але і любых іншых краін сьвету могуць адкрыць карт-рахунак.
Умовы атрыманьня картак Visa або Mastercard агулам падобныя: абавязковая асабістая прысутнасьць у аддзяленьні банку пры афармленьні заяўкі, з дакумэнтаў патрэбен толькі пашпарт, пасьля працэдуры вэрыфікацыі кліент можа атрымаць найменную карту ў дзень звароту, імянную — на працягу трох-сямі працоўных дзён. Для афармленьня карты не патрэбны ні від на жыхарства ў Беларусі, ні працоўная дамова, ні прапіска — максымум нумар мясцовага мабільнага апэратара. Карты, як правіла, выдаюцца на тры-пяць гадоў, іх выпуск каштуе ў сярэднім 25-30 рублёў (каля 10 эўра).
Умовы даволі простыя, і, як растлумачылі ў кол-цэнтры «Белгазпрамбанку», апошнім часам да іх «часта зьвяртаюцца грамадзяне Расейскай Федэрацыі».
У некаторых аддзяленьнях — чэргі
Пра ажыятаж у аддзяленьнях расказалі і ў кол-цэнтры «МТБанку». Магчыма, таму, што банк не патрабуе ўносіць гарантыйны дэпазыт (у некаторых банках ён неабходны) і ня просіць для адкрыцьця рахунку ўказаць беларускі нумар тэлефона.
«Забраць картку можна толькі асабіста — па пошце мы не перасылаем, — расказваюць у кол-цэнтры. — Атрымаць яе можна альбо адразу на месцы, альбо пачакаць тры дні: тады яна будзе імянной. На нашы карты не распаўсюджваюцца абмежаваньні, пад якія падпалі карты, выпушчаныя ў РФ: імі можна аплачваць білеты на самалёт, падпіскі на сэрвісы тыпу Google One, пакупкі на замежных сайтах, расплачвацца ў эўрапейскіх краінах».
Для афармленьня карты ў «МТБанку» рэкамэндуюць выбіраць аддзяленьні, разьмешчаныя ня ў цэнтры Менску. Па словах адной з супрацоўніц кол-цэнтру, у другой палове дня 12 чэрвеня аддзяленьні непадалёк ад чыгуначнага вакзалу нават былі вымушаныя закрыцца: абслугоўвалі толькі тых, хто прыйшоў у банк да абеду.
Як расеец можа класьці грошы на карту, адкрытую ў Беларусі?
Банкі прапануюць некалькі варыянтаў: або на месцы ў аддзяленьні, або SWIFT-пераводам з расейскага рахунку на беларускі, калі расейскі банк яшчэ не адключаны ад сыстэмы, або можна завесьці яшчэ адну беларускую карту, падключаную да сыстэмы «Мир», пераводзіць грошы спачатку на яе, а потым — на карту Visa або Mastercard.
Ці існуюць картачныя туры ў Беларусь?
Яшчэ ў сакавіку некаторыя расейскія агенцтвы пачалі прапаноўваць спэцыяльныя туры для афармленьня картак Visa і Mastercard у Беларусі. Па запыце «тур за картай» можна знайсьці дзясяткі прапаноў на паездкі ва Ўзбекістан, Армэнію, Турэччыну, Казахстан, Кіргізстан. Адшукаць тур для афармленьня карты ў Беларусі аказалася няпроста — журналісты DW знайшлі толькі адну такую аб’яву. «У Беларусь па карту Visa і шопінг», — так патэнцыйных кліентаў заклікае агенцтва «Самараінтур».
Ці займаюцца арганізацыяй «картачных тураў» беларускія турфірмы? Па словах прадстаўніцы аднаго з агенцтваў, попыту на такую паслугу няма. «Чула ад калег, што такія туры быццам зьбіраюцца арганізоўваць, але асабіста мы з гэтым не сутыкаліся. Да нас такія запыты не паступаюць», — удакладняе яна.
Яшчэ адна прадстаўніца турыстычнай галіны дадае: «Ніякага асаблівага попыту на экскурсійныя туры ад расейцаў не адчуваецца. Ды і навошта ім турфірма? Мяркуючы па колькасьці машын з расейскімі нумарамі ў Менску, яны прыяжджаюць самі па сабе».
Навошта беларускім банкам расейскія кліенты?
Паводле Анастасіі Лузгіной, старшага навуковага супрацоўніка Beroc (Кіеў), беларускім банкам выгадна прыцягваць новых уладальнікаў рахункаў: пашыраецца кліенцкая база, ідзе прыток замежнай валюты:
«Некаторыя фінансавыя ўстановы патрабуюць уносіць незьніжальны астатак, за абслугоўваньне рахункаў або карыстаньне карткамі спаганяецца пэўная камісія. Беларускія банкі ад гэтага выйграюць. Прычым ня толькі яны прапануюць такую паслугу — адкрыць рахунак расейцы могуць у банках Казахстану або Узбэкістануа, напрыклад».
Ці падвышае гэта рызыку для самога банку трапіць пад санкцыі? Анастасія Лузгіна ўпэўнена, што не. «Калі беларускі банк адкрывае карт-рахунак канкрэтнай фізычнай асобе, якая не знаходзіцца пад санкцыямі, ён мае права аказаць такую паслугу. Калі чалавек зьяўляецца грамадзянінам Расеі, гэта ня значыць, што за ім павінны адразу ж падцягвацца санкцыйныя абмежаваньні», — тлумачыць яна.
Санкцыі супраць Беларусі за падтрымку расейскай вайны ва Ўкраіне
Аляксандар Лукашэнка прызнаў, што зь Беларусі па ўкраінскай тэрыторыі стралялі ракетамі. Пры гэтым беларускіх вайскоўцаў на ўкраінскую тэрыторыю не адправілі.
Амбасадарка ЗША ў Беларусі Джулі Фішэр у інтэрвію Свабодзе заявіла, што «рэжым Лукашэнкі — саўдзельнік цяперашняга ўварваньня Расеі ва Ўкраіну, бо дазволіў Расеі зрабіць напад зь беларускай тэрыторыі».
26 лютага санкцыі супраць Расеі і Беларусі абвясьцілі Канада і Рада Эўразьвязу. У сьпіс трапілі 20 беларускіх чыноўнікаў і вайскоўцаў. 15 юрыдычных і 8 фізычных асобаў трапілі ў санкцыйны сьпіс ЗША.
28 лютага амбасадары краін Эўразьвязу ўвялі візавыя санкцыі ў дачыненьні 22 беларускіх высокапастаўленых асобаў.
Маладачанская фабрыка «МэбеЛайн» пайшла ў прастой, бо швэдзкая кампанія IKEA згарнула бізнэс у краіне. IKEA шчыльна супрацоўнічала яшчэ з цэлым шэрагам вытворцаў і фабрык, у тым ліку дзяржаўных. Сярод іх дзяржаўны «Менскі мэблевы цэнтар» з Маладэчна, магілёўскі вытворца тэкстылю «Магатэкс», менскі гадзіньнікавы завод «Луч» і іншыя.
У сакавіку Эўразьвяз забараніў экспартаваць прадукцыю дрэваапрацоўкі, вырабленую ў Беларусі ці экспартаваную зь яе. Міністэрства лясной гаспадаркі заявіла, што вымушана скіраваць прадукцыю з Эўропы ў Азію.
Празь цяжкасьці вядзеньня бізнэсу ў рэгіёне ня дзейнічаюць у краіне сэрвісы пошуку жытла на час падарожжаў і выправаў Booking.com і Airbnb.
Дацкая транпартна-лягістычная кампанія Maersk заявіла аб спыненьні перавозак грузаў у Беларусь 4 сакавіка. Пры сыход зь беларускага рынку паведамілі іншыя кампаніі падобнага профілю — DHL і FedEx.
5 сакавіка фінская кампанія OLVI паведаміла пра пачатак згортваньня свайго бізнэсу ў Беларусі, дзе кампаніі належыць «Лідзкае піва». 840 супрацоўнікаў заводу пакуль будуць атрымліваць заробак, спыненьне бізнэсу будзе паступовым.
6 сакавіка наклала санкцыі Рэспубліка Карэя. Там увялі меры экспартнага кантролю для Беларусі, мяркуючы, што яна «істотна спрыяе ўварваньню Расеі ва Ўкраіну».
8 сакавіка санкцыі ўвяла Японія. Актывы фізычных і юрыдычных асобаў, якія трапілі пад новыя абмежаваньні, замарожваюцца. Забараняюцца пастаўкі тавараў двайнога прызначэньня ў Беларусь і экспарт у адрас Міністэрства абароны Беларусі і «Інтэгралу».
Сусьветны банк спыніў усе праграмы ў Беларусі. Банк адзначыў, што ён не ўхваляў новых крэдытаў Беларусі з 2020 году.
Абмежаваньні закранулі спартовую галіну. Зборныя Беларусі розных узростаў адхілілі ад удзелу ў міжнародных турніраў у хакеі, гандболе і баскетболе. Беларускую зборную не дапусьцілі да Паралімпійскіх гульняў — 2022.
Рэйтынгавае агенцтва Fitch, зважаючы на санкцыі, панізіла доўгатэрміновы сувэрэнны крэдытны рэйтынг Беларусі да ССС, што азначае рэальную магчымасьць дэфолту.
Амэрыканская фінансавая кампанія American Express прыпыніла аказаньне паслуг у краіне. Па яе картках цяпер немагчымыя ніякія апэрацыі.
9 сакавіка Эўразьвяз ухваліў адключэньне ад SWIFT трох беларускіх банкаў. Гэта «Белаграпрамбанк», банк «Дабрабыт» і Банк разьвіцьця.
16 красавіка ўведзена поўная забарона на перасячэньне грузавым транспартам Беларусі і Расеі мяжы з ЭЗ. У рашэньні Эўразьвязу, якое апублікавана ў афіцыйным часопісе, сказана, што ЭЗ у адпаведнасьці з уведзенымі санкцыямі забараняе ўвоз і транзыт грузаў аўтатранспартам зь Беларусі і Расеі на тэрыторыю Эўразьвязу.
22 лістапада Канада пашырыла ранейшыя санкцыі. У сьпісы ўключылі дадаткова 22 беларускіх чыноўнікаў, а таксама 16 беларускіх кампаніяў, зьвязаных з ВПК, машынабудаваньнем, фінансавым сэктарам і чыгуначным транспартам. Сярод падсанкцыйных асобаў апынуліся адказныя за перавозкі расейскіх вайскоўцаў і тэхнікі, якая выкарыстоўвалася для ўварваньня ва Ўкраіну. У сьпісе кампаніяў, якія трапілі пад санкцыі, апынуліся беларускія Альфа-Банк і МТБанк. У красавіку 2023 у сьпіс дадалі яшчэ 9 беларускіх банкаў.
28 студзеня 2023 году прэзыдэнт Украіны ўвёў у дзеяньне рашэньне Рады нацыянальнай бясьпекі і абароны аб санкцыях супраць 185 юрыдычных і фізычных асоб, якіх Расея выкарыстоўвае для перавозкі па чыгунцы асабовага складу і вайсковай тэхнікі. У сьпіс трапілі «Беларуськалій», Гомельскі хімічны завод, «Беларуская чыгунка», «Белінтэртранс», «Грузавая служба-Захад», «Лякафарба», «Белгазпрамбанк», «ПЛМ-Інавацыі», «Кронаспан ОСБ», «Беллесэкспарт», «Супрацоўніцтва Транс-Агра», «Рэал-Агент», «Прамагралізінг», «АСБЛізінг», «Транзыт-Аўта-2003», «Ізатэрмічная лягістыка», «Омск-Карбон Магілёў» і іншыя.
20 ліпеня Аўстралія ўнесла ў санкцыйныя сьпісы высокапастаўленых вайскоўцаў Беларусі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
