(па-расейску — па-беларуску)
- гайка — мутэрка
- болт — ніт
- сверло — сьвéрдзел
- гвоздь — цьвік
- отвёртка — зáшрубка
- клещи, плоскогубцы — абцугí
Анімацыя:
Гэта другі выпуск анімаванага слоўнічка прыладаў. Першы выпуск тут (у Беларусі глядзець праз VPN):
ДЛЯ ЦІКАЎНЫХ — ДЭТАЛЁВА
Мутэрка — лёгка здагадацца, што паходзіць ад ням. Mutter. Вялікая мутра — важная дэталь возу, трымае кола ў драбінах. У слоўніках ёсьць і гайка.
Ніт: рас. скрепить болтами — бел. узяць на ніты́. Спачатку слова азначала проста зáклепку, але ў ХХ стагодзьдзі тэрмін перайшоў на дэталь з разьбою.
Сьвердзел малы — гэта сьвярдзёлак. А сьвíдар — па-расейску бур, ім робяць сьвідравіну.
Зáшрубка — у слоўніку Ластоўскага, ад зашрубаваць. Адваротнае дзеяньне — адшрубаваць; рас. скреплять винтами = бел. шрубаваць.
У слоўніку Некрашэвіча і Байкова (1928) шрýбнік, бо рас. винт, шуруп = бел. шруба, шруб. У многіх мовах для гэтых мацавальных дэталяў адзін асноўны тэрмін; калі трэба, удакладняюць: wood screw, Holzschraube.
У пасьляваенных слоўніках інструмэнт завецца русізмам адвёртка.
Абцугі — ням. Hebzange. Адсюль і польск. obcęgi. У некаторых беларускіх гаворках разьмежавалізначэньне: „Апцугі ест пласкія, апцэнґі — кручкаватыя“ (Старыя Трокі). Папулярнае слова ўва ўстойлівых выразах: „Зь яго слова абцугамі ня выцягнеш!“ Гэта найбольш агульная назва шарнірных інструмэнтаў для захопу. Але ёсьць і пасатыжы, кусачкі, круглагубцы і г.д.
З шасьці каранёў — пяць германскага паходжаньня: мутэрка, абцугі, ніт, цьвік, зашрубка. Ня дзіва.
Шмат беларускіх германізмаў зьвязана з рамесьніцтвам, будаўніцтвам: мур, дах, тынк, бляха, кафля, цэгла, гак, шыба, ґанак, варштат, дрот, ланцуг, шуфляда, гартаваць, фарбаваць, вага, ладаваць, дый само слова майстар.
