Гадоў 30 таму, недзе праз год пасьля заканчэньня Беларускага Дзяржаўнага
Ўнівэрсытэту, я трапіў працаваць настаўнікам біялёгіі і геаграфіі ў вёску
Алень Магілеўскага раёну. І хаця пасьля вайны прайшло ўжо даволі шмат часу,
і мне, маладому настаўніку, здавалася, што нашая адукацыя ідзе наперад,
тое, што я ўбачыў у той школцы, прымусіла мяне апусьціца на зямлю.
Я кажу “школцы”, але школа ў вёсцы існавала толькі на паперы. На самай
справе яна з-за нядбайнасьці адміністрацыі згарэла. Заняткі праходзілі
ў некалькіх сялянскіх хатах, часам, проста ў сенцах. Тым часам, гаспадары
побач займаліся звычайнымі хатнімі справамі – гатавалі ежу для быдла, пралі
бялізну ці яшчэ што.
Увогуле, школа была месцам высылкі для настаўнікаў, якія ў нечым праштрафіліся
альбо з-за алкагольнай залежнасьці не маглі працаваць, так бы мовіць, на
людзях. Аб некаторых прадметах, якія мусілі выкладацца ў школе, вучні нават
нічога ня ведалі. Часта на ўвесь кляс быў толькі адзін падручнік. Працягласьць
урокаў вагалася толькі ў залежнасьці ад настрою настаўнікаў – часам 20
хвілінаў, а часам і зусім адменіць. Дырэктар школы, стары алкаголік, часта
пад час заняткаў пасылаў мяне ў краму па віно альбо гарэлку.
Аднойчы я праводзіў урок у 7-м клясе. Дырэктар, як звычайна, у гэтай
жа хаце сьпіць на печцы і гучна храпіць. Канчаецца ўрок, прыходзіць наступны
кляс, а дырэктар прачнуўся і кліча мяне на кухню. Там налівае шклянку сівухі
і кажа: “Пі”. Я ашалела гляджу на яго, на дзяцей, якія цікуюць праз фіранкі.
“Дык урок жа зараз будзе”, – спрабую адбіцца. А дырэктар: “Ня вып’еш –
не адпушчу”. Зьбіраю ўсе сілы, хутка выпіваю сьмярдзючы напой, закусваю
кіслай капустай і ходу. “Куды гэта ты?” – аклікае дырэктар. – “Налівай
яшчэ адзін стакан”. Давялося ізноў піць.
Як ні дзіўна, аказалася, што пасьля такой дозы дзеці ўспрымаюць мяне
цалкам звыкла і нават прыязна – вядома, у такім стане настаўнік добры,
двойку не паставіць.
Аднойчы ўзімку адзін з вучняў 7-га клясу ўначы выбіў вакно ў хаце, дзе
мы жылі з жонкай і малым сынам. Аказалася, што гэтым ён адпомсьціў маёй
жонцы, таксама настаўніцы за тое, што яна не адпусьціла яго з заняткаў
на п’янку да васьміклясьнікаў.
У такіх умовах прарабіў цэлы навучальны год. Выпускныя экзамены ў восьмым
клясе правялі ўмоўна, двоек не паставілі нікому. Пасьля году настаўніцкай
працы я вырашыў увогуле кінуць працу ў адукацыі. Вядома, шкада было пакідаць
дзяцей, якім увесь год спрабаваў дапамагчы, выцягнуць іх з гэтай багны,
але настаўнічаць у вёсцы ўжо не хацелася.
Аляксей Дуброўскі
Самае папулярнае
1