Ну што татуля, так і будзем з табой кантактаваць. Ці па тэлевізары праз “Белсат”, дык вось праз Радыё Свабода.

На чарзе сыгнальныя вогнішчы, тэлепатыя і лісты, напісаныя малаком на палях кніг турэмнай бібліятэкі. Дзякуй Богу, усе ведаем, як рабіць чарніліцу зь хлебнага мякішу. Я тут яшчэ галубятню пляную на дах, толькі суседзі пакуль хаду пляну не даюць.

Ведаеш, пасьля ўсяго таго, што здарылася, забарона нават на тэлефонную размову падалася напачатку драбязой.



Але час ідзе, і тое, што я не магу пачуць твой голас, зразумець, як ты сябе насамрэч сябе адчуваеш – гэта цяжка, канешне. Вольга і адвакаты мне гавораць, што ты не губляеш прысутнасьці духу, што цябе не зламалі, што ты нават можаш пісаць там нешта.

Мне ўвесь час шалёна хочацца проста сесьці з табой і пагаманіць за вячэрай ці гульнёй у покер, ці нават прайсьціся моўчкі ўздоўж затокі.

Але ўлічваючы тое, што калі мы з табой сустрэнемся нарэшце, то так хутчэй за ўсё і будзе — мы будзем моўчкі ісьці, я ізноў і двух словаў не змагу сказаць пра тое, што я насамрэч думаю і адчуваю, то давай я паспрабую тут адну рэч сказаць.



Гледзячы на выдатных, мужных людзей, зь якімі мне выпаў гонар пазнаёміцца з-за ўсёй гэтай агульнай нашай бяды, мне, канешне, вельмі хочацца гэтак жа як і яны, мужна трымацца. Мне б павучыцца ў Дар'і Корсак, як проста і ясна яна сказала: “Мы перажывем гэты рэжым". Мне ўсё хочацца таксама сказаць штосьці ў гэтым духу, накшталт што "і не такое бывала». І плюнуць праз плячо. Але праўда ў тым, што тое, што з табой робяць, тое, што робяць з усімі намі - гэта самае страшнае, што я, чалавек неваеннага пакалення, калі-небудзь бачыла ў сваім жыцьці. Перад маімі вачыма ўвесь час паўстае адна і тая ж карцінка, як ты ляжыш, зьбіты, скрываўлены, у сьнезе, і я кожны раз задыхаюся, проста не магу дыхаць нармальна. А тое, што мяне не было побач, калі тваю жонку трымалі за рукі, а цябе цягнулі па падлозе з рэанімацыйнай палаты па нечакана вымерлым калідорам, я сабе ніколі не дарую.



Але вось як раз з-за гэтага ўсяго, я з асаблівае яснасьцю разумею неабходнасьць твайго ўчынку - і ўсіх, хто пайшоў на Плошчу. Таму што нават я да гэтага не бачыла, наколькі шырока разраслося глейкае, балоцістае зло на Беларусі. Штодзённае, руціннае зло, якое так ўелася ў наша жыцьцё, што ўжо нават параўнаньне сытуацыі з Кафкам пасьпела стаць клішэ.

Я хачу табе сказаць, што я табой вельмі ганаруся. Я страшна цяпер ганаруся наогул беларусамі.Таму што нягледзячы на тое, што мы вельмі любім сябе лаяць за млявость, я нідзе і ніколі ня бачыла столькі ўпартасьці і гераізму. Гэтак жа як зло стала руцінным, гераізм стаў практычна штодзённым. Прыйсці на Плошчу. Прынесьці перадачу ў турму незнаёмаму чалавеку. Не зманіць, калі вельмі просяць. Не зламацца, калі вельмі ціснуць. Гледзячы на ўстойлівасьць і мужнасьць людзей вакол, я не магу ня верыць, што мы з табой вельмі хутка сустрэнемся.

З любоўю, дачка Ева.

УЛАДЗІМЕР НЯКЛЯЕЎ

ЛІСТЫ ДА ВОЛІ

Вользе Някляевай

* * *

Як плашчаніца, бел-чырвона-бела
Лунаў над лёсам сымбаль Твой сьвяты…
Калі ўдыхнуў Гасподзь душу мне ў цела —
Ёй стала Ты.

Ты, Воля беларуская, Ты, мара
Крывіцкая, Ты, крэўная мая!..
Калі Табе патрэбная ахвяра —
Ёй стану я.

1.01.2011

* * *
Не ўсё дарэмна, што дарэмна…
Не ўсё брыдота, што ў брыдзе…
Па ветры,
сушы,
па вадзе,
Магчыма, нехта патаемна
Мяне да нечага вядзе.

Магчыма, шлях мой да астрога
Наўмысна скручаны ў клубок
За ніцьцю ніць,
За крокам крок…
Хто ж мой вядок? Ён служка Бога,
Ці служка д’ябла — мой вядок?

2.01.2011

* * *
...І той, які махаў рукамі,
Нас падзываючы, і той,
Каго паклікалі мы самі —
Яны былі табе братамі,
А ты ня стала ім сястрой,
І калі цемра праглынула
Апошні ўскрык братоў тваіх,
Нікога зь іх ты не пачула,
Ня ўбачыла нікога з іх,
Схаваўшыся ў маіх абдымках,
Дзе я люляў цябе, бярог,
Ды дзьве крывінкі, дзьве радзімкі
Не сцалаваў з плячэй, ня змог...

3.01.2011

* * *
Дождж, што ў сьнежні без патрэбы,
Сувязь між зямлёй і небам
Абарваў.

Сувязістку Бог забраў…

Страта ў страце…

Толькі з вока абраза,
Прад якім стаяла маці,
Ціха ўпала ў ціхай хаце
Вінаватая сьляза.

4.01.2011

* * *
Чыя дарога?.. Нічыя.
А на дарозе хто?.. Нікога.
І так адчуў я ласку Бога,
Нібы ў сьпякотны поўдзень я
Дайшоў да ручая ляснога.

І ўбачыў на дарозе цень,
Які на ёй стаяў без ценю,
І я падумаў: «Летуценьні…» —
І ў цені тым заснуў на дзень,
Клубком скруціўся ў Боскай жмені.

5.01.2011

* * *
Праз краты, праз калючыя драты
Апоўначы ўсьміхнулася мне ты,
І я заснуў —
і праз драты,
праз краты
З тваёй усьмешкай
паляцеў
дахаты.

6.01.2011

***
Прысьнілася, што я ў турме адзін
На васемнаццаць камер з прыбіральняй.
Рэальным сон быў. І турма — рэальнай.
Пад раніцу. Каля шасьці гадзін.

А ў шэсць — пад'ём! І змрочны вартавы
Павёў у прыбіральню. Ледзянела
У ёй лайно. Дрыготка біла цела,
І адляталі сны ад галавы.

7.01.2011

* * *
Як жыць не хочаш, дык памры.
Няма гульні. Распас.
Турэмны дворык два на тры —
І ў ім пяцёра нас.

І ў ім — з табой — усё, што меў,
І ўсе, што будзеш мець…

Квадратна-гнездавы пасеў.
Пляц.
«Кляц!»
Клець.

8.01.2011

* * *
З чаго складаецца душа —
Няведама, бо ні шыша
З душы не ўзяць, а толькі з цела.

Вось цела пашаньку арэ,
І што там з цела адляцела —
Ніхто не скажа, як памрэ.

Банальна?..
А ты як хацела?

9.01.2011

* * *
Як ні сьпяшаеш, як ні гоніш коней,
Ні прагнеш жыць ажно да забыцьця —
Не хопіць на жыцьцё твайго жыцьця
І рэшту будзеш дажываць па сконе.

10.01.2011,
унутраная турма КДБ

Усе партрэты на фоне кратаў