У Беларусі працягваецца перасьлед тых, хто меў дачыненьне да прэзыдэнцкіх выбараў 19 сьнежня. Людзі страчваюць працу, студэнты адлічваюцца з унівэрсытэтаў. Днямі да ліку беспрацоўных далучыўся навуковы супрацоўнік Беларускага навукова-дасьледчага геоляга-разьведвальнага інстытуту Кастусь Лукашоў, які быў даверанай асобай кандыдата на прэзыдэнта Алеся Міхалевіча.
Міхась Скобла: “Кастусь, вы належыце да славутай дынастыі беларускіх геолягаў: ваш дзед Канстанцін Лукашоў быў акадэмікам, рэктарам БДУ, а бацька – Валянцін Лукашоў – доктарам навук і членам-карэспандэнтам беларускай Акадэміі навук. Вы пайшлі ў геалёгію сьледам за дзедам, ці гэта было насамрэч вашым прызваньнем?”
Кастусь Лукашоў: “Напэўна, было прызваньнем. Бо калі ты нарадзіўся ў сям’і геолягаў, то зразумела, што зь дзяцінства жывеш сярод камянёў, чуеш размовы на адпаведныя тэмы. Памятаю, калі мы гулялі з бацькам і дзедам у лесе каля лецішча, то яны ўвесь час гаварылі пра геалёгію. Звычайна, дзеці пра нешта пытаюцца ў бацькоў: адкуль камяні? чаму дрэвы хістаюцца? куды плывуць воблакі? Дык мае бацькі на падобныя пытаньні заўсёды адказвалі вельмі грунтоўна, навукова. Ужо зь дзяцінства я меў вельмі добры досьвед у галіне геалёгіі, і так атрымалася, што я падоўжыў дынастыю”.
Скобла: “Вы працавалі ў акадэмічным інстытуце больш за 18 гадоў. Пры якіх абставінах адбылося ваша звальненьне?”
Лукашоў: “Так сталася, што 31 студзеня закончыўся мой кантракт. Але я не магу сказаць, што я быў звольнены паводле працоўнага заканадаўства. Справа ў тым, што адбылася чарговая рэарганізацыя нашага Беларускага навукова-дасьледчага геоляга-разьведвальнага інстытуту. Аддзел геатэрміі, дзе я працаваў, зьлілі з аддзелам геафізыкі. Зразумела, калі ліквідуецца нейкая адзінка, то ў адпаведнасьці з пэўнымі нормамі мы ўсе атрымалі за месяц паведамленьне, што мы звольненыя. Але гэтыя паперы мы ўсе атрымалі, ведаючы, што ўсе пераходзім у адзел геафізыкі, і я сабе спакойна працаваў па той жа тэматыцы. Але 19 студзеня мяне раптам выклікалі ў аддзел кадраў і сказалі, што я ў інстытуце больш не працую. Загад аб звальненьні падпісаны дырэктарам інстытуту Каўхутам Андрэем Арленавічам. Гэта супала з публікацыяй у газэце “Беларусь сегодня”.
Скобла: “Я нагадаю, што размова ідзе пра вядомую публікацыю “За кулісамі адной змовы”. Там у сьпісе “ўраду народнага выратаваньня” значыцца і ваша прозьвішча. Як яно туды трапіла?”
Лукашоў: “Я хацеў бы адразу адзначыць, што прозьвішча там – нават без ініцыялаў. Трапіла яно туды зь лёгкай рукі арганізацыйнага камітэту па стварэньні партыі Беларуская хрысьціянская дэмакратыя. Аргкамітэт ў чэрвені мінулага году зрабіў някепскую рэч, бо палітыкі ўсяго сьвету ствараюць ценявыя ўрады. Гэта нармалёвая практыка, яна цалкам законнная, яна лягічная, бо заўсёды трэба паказаць і насельніцтву, і ўладзе, што ёсьць альтэрнатыва... Іншая справа, што ні са мною, ні зь некаторымі маімі знаёмымі па тым сьпісе нічога гэтага не ўзгаднялася”.
Скобла: “Вы лічыце, што публікацыя гэтага сьпісу паўплывала на ваша звальненьне?”
Лукашоў: “Я ведаю, што яна паўплывала, і гэта было апошняй кропляй, якая вымусіла новае кіраўніцтва мяне звольніць. Але ў мяне, на жаль, няма доказаў. Напэўна, я маю права сказаць, што хтосьці камусьці патэлефанаваў… Але мне ня хочацца ствараць прэцэдэнт, таму што ўсё роўна гэта завязьне ў спрэчках. Скажуць, што такога не было, што Лукашоў хлусіць.”
Скобла: “Вы працавалі ў інстытуце, які заснаваў ваш дзед. Шмат для беларускай геалёгіі зрабіў і ваш бацька. А як вы самі ацэньваеце стан сучаснай айчыннай геалёгіі?”
Лукашоў: “Стан беларускай геалёгіі апошнія дзесяць гадоў, на жаль, пагаршаўся даволі стабільна. У нашым інстытуце, які сапраўды заснаваў мой дзед, прыборная база з 70-х гадоў мінулага стагодзьдзя амаль не зьмянілася. Зразумела, што ў нас зьявіліся кампутары, яшчэ нешта такое сучаснае, але асноўныя прыборы – вельмі старыя. Калі была структурная рэформа ў Акадэміі, у нас пачаліся працэсы, каб пэўныя галіны навукі зрабіць зручнымі для цяперашняга ладу. На жаль, як заўсёды, і гэта ўжо было ў савецкай гісторыі, зблыталі навуку і тэхналёгію. Захацелася людзям, якія пры ўладзе, каб навуковец нешта адразу ўзяў і паклаў на стол. Як у 50-я гады была лысенкаўшчына, то і цяпер у нас нешта падобнае адбываецца. Я гадоў дзесяць таму быў у навуковай камандзіроўцы ва ўнівэрсытэце Гранады ў Гішпаніі. Там я разгаварыўся з прафэсарам матэматыкі Масачусэтскага тэхналягічнага ўнівэрсытэту ў ЗША. І я папытаўся ў яго, чым ён канкрэтна займаецца. Прафэсар адказаў шчыра, як усе амэрыканцы, што займаецца геамэтрыяй паверхні дзьвюх абстрактных бурбалак. Калі я спытаўся, якая карысьць для народнай гаспадаркі ад гэтых дасьледаваньняў, ён паглядзеў на мяне, як на дзівака, і сказаў: “А мяне гэта не цікавіць”. Такой і павінна быць сапраўдная фундамэнтальная навука. У тых дзяржавах, якія могуць дазволіць сабе такія дасьледаваньні, усё будзе добра”.
Скобла: “Вы ўдзельнічалі ў выбарчай кампаніі – былі даверанай асобай кандыдата на прэзыдэнта Алеся Міхалевіча. Ён не заклікаў людзей на Плошчу, ён не крытыкаваў уладу. Як вы лічыце, чаму і ён апынуўся за кратамі?”
Лукашоў: “Гэта толькі на першы погляд падаецца, што Алесь Міхалевіч – хлопец 35 гадоў, які лагодна ставіцца да ўлады. Калі не крытыкуеш нешта,гэта ня значыць, што ты з гэтым пагаджаесься і гэта прымаеш. Сапраўды, падчас нашай кампаніі не было крытыкі ўлады, бо навошта нам было губляць час і пэўныя рэсурсы на барацьбу з тым, з чым відавочна нельга мірыцца. Калі ў цябе ёсьць магчымасьць сказаць, што можна зрабіць добрага, ня трэба губляць час на тое, каб распавесьці, чаму атрымалася кепска. Я не скажу, што гэта была палітычная памылка, што гэта быў прагін пад уладу, гэта была такая своеасаблівасьць. І рэальныя вынікі выбараў паказалі, што Міхалевіч аказаўся даволі небясьпечным чалавекам. Быццам бы ніадкуль зьявіўся хлопец і атрымаў істотную электаральную падтрымку. Вядома ж, гэта небясьпечна для ўлады. Бо рэжым глядзіць на пэрспэктыву: калі ў апанэнта будзе 5 гадоў для падрыхтоўкі да наступных прэзыдэнцкіх выбараў, ці 2 гады для падрыхтоўкі ў парлямэнт, яго спыніць будзе вельмі складана. Міхалевіч – палітык, у адрозьненьне ад многіх экс-кандыдатаў, чаму я яго і падтрымліваў у гэтай кампаніі. Улада, відаць, меркавала па тэлевыступах, што ён мяккі, і будзе вельмі проста зрабіць зь яго варыянт а-ля-Раманчук, але высьветлілася, што ён зусім іншы чалавек. І на згодніцтва з уладай ня пойдзе. Так што гаварыць, што Міхалевіча пасадзілі выпадкова, не выпадае. Для дзейнай улады ён уяўляе небясьпеку. Увогуле, я ацэньваю тое, што адбылося ў Беларусі пасьля 19-га сьнежня, як клясычны кіднэпінг. Зразумела, што кошык з трыма кандыдатамі на прэзыдэнта, даражэй, чым з адным. Як гэта было пасьля мінулых выбараў, калі ў турме сядзеў адзін Казулін. Цяпер гэты гандлёвы кошык стаў больш важкім”.
Скобла: “Вы ўжо не ўпершыню трапілі пад рэпрэсіі. Чатыры гады таму вы адбылі два месяцы зьняволеньня. Чым абумоўленая ваша такая актыўная грамадзянская пазыцыя?”
Лукашоў: “Я не скажу, што ў мяне вельмі актыўная грамадзянская пазіцыя. Проста я такі чалавек, якому ня ўсё роўна. Сёньня мы скочваемся да дзяржавы, дзе асноўная норма паводзінаў для грамадзяніна – спажывец і прыстасаванец. Я ніколі такім ня быў, і таму я проста выдзяляюся на такім фоне. Вось вы згадалі маю мінулую крымінальную гісторыю. Тады была звычайная помста ўлады за майго брата Вячаслава Сіўчыка. Яго даволі моцна зьбілі пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 2006 году і хацелі працягваць зьдзеквацца зь яго. Але я тады прыехаў і ня даў тварыцца беззаконьню. Літаральна беззаконьню, бо нічым не абгрунтоўвалася затрыманьне чалавека, які яшчэ на бальнічным, якога выкідвалі з больніцы…”
Скобла: “Тое самае адбылося 19 сьнежня з Уладзімерам Някляевым”.
Лукашоў: “Менавіта тое. Гэта адзін і той жа стыль. Напэўна, гэтым займаюцца адны і тыя ж людзі. Ім усё роўна, каго зьбіваць: майго брата ці кандыдата на прэзыдэнта. Ведаеце, Анастас Мікаян вельмі трапна сказаў пра 30-я гады: “Час нягоднікаў”. На жаль, такі час сёньня ў Беларусі. У 2007 годзе былі выбары ў Менскі гарсавет, трэба было патрымаць мяне ў сьледчым ізалятары. А што інкрымінаваць? Рашылі прывязаць гэта да падзеяў з братам. Ня ведаю, нейкая вычварэнская лёгіка. Не было ні складу злачынства, ні падзеі злачынства, дзяржава паказала, што ў Беларусі няма праваахоўнай сыстэмы, няма судовай сыстэмы. А сёньня мы тое самае назіраем, толькі на больш высокім узроўні. Няма ні складу, ні падзеі злачынства, а людзі сядзяць, і сядзіць іх шмат. І ня толькі тыя, хто проста быў на Плошчы. Калі пасьля выбараў за краты трапляюць кандыдаты на прэзыдэнта, гэта гаворыць пра тое, што дзяржавы – няма. Нідзе такога не было. Беларусь займае першае месца ў сьвеце ў такіх намінацыях, што ўжо нават не сорамна, ужо проста адчуваньне сюррэалізму – быць такога ня можа… Але ж – можа. Вельмі трапна сказаў Віктар Шэндэровіч: “У Беларусі магчыма ўсё, што прыйдзе ў адну вусатую галаву”. І гэта вельмі прыкра”.
Скобла: “Для адлічаных пасьля падзеяў на Плошчы студэнтаў адчыняюць дзьверы Эўрапейскі гуманітарны ўнівэрсытэт, другія навучальныя ўстановы ў замежжы. А куды падацца звольненаму навукоўцу?”
Лукашоў: “Я пра гэта яшчэ ня думаў. З акадэмічнай геалёгіяй зьвязаныя 18 гадоў майго жыцьця. Калі ты займаесься чымсьці адным, потым вельмі складана спыніцца. Трэба пэўны час, каб зразумець, што адбылося. Асабіста ў мяне ня вельмі складанае становішча, нягледзячы на тое, што мне 40 гадоў. Ёсьць некалькі ўстановаў, на жаль, у замежжы, якія з задавальненьнем могуць мяне прыняць. Колькі я працую ў гэтай галіне, увесь час мне паступалі прапановы з розных краінаў сьвету. Там патрэбныя проста разумныя людзі. Нават не спэцыялісты па геафізыцы ці геатэрміі, проста талковыя навукоўцы ў галіне геалёгіі. Яны там запатрабаваныя, гэта нармалёва, але ўвесь час мяне нешта стрымлівала. Я не магу сказаць, што гэта патрыятызм, але мне вельмі складана зьехаць з Беларусі. Цяпер настаў такі складаны час для маёй краіны. Можа, гэта неяк патэтычна гучыць, але я кажу шчыра. Сёньня, калі я стаў зусім непатрэбны сваёй дзяржаве, ёсьць пэўнае жаданьне зьехаць. Але я лічу, што ў дадзенай сытуацыі ня варта прымаць хуткіх рашэньняў, трэба ўсё ўзважыць. Магчыма, нешта карыснае я змагу яшчэ зрабіць у Беларусі”.
Скобла: “Вы займаецеся геатэрміяй, якая дасьледуе цеплавую энэргію Зямлі. Наколькі гэтая навука пэрспэктыўная ў Беларусі? У нас жа, здаецца, гарачыя гейзеры зь зямлі ня б’юць”.
Лукашоў: “Пачуўшы слова “геатэрмія”, нашы людзі адразу ўяўляюць сабе гейзеры на Камчатцы, дзе кіпень б’е зь зямлі. Але гэтая зьява не абавязкова такім чынам выяўляецца. Усе мы ведаем, што ў глыбіні Зямля вельмі гарачая. І чым глыбей мы робім сьвідравіну, тым вышэй тэмпэратура. У нас ёсьць пэўныя ўмовы для разьвіцьця геатэрміі, але ня ў тым сэнсе, што мы можам зрабіць устаноўку, якая будзе выпрацоўваць электрычнасьць. У Беларусі ёсьць умовы, каб энэргіяй Зямлі ацяпляць дамы, патэнцыял нашых нетраў вельмі вялікі. У кожнай хаце ёсьць лядоўні. А што такое геатэрмальная ўстаноўка? Гэта лядоўня наадварот. На 1 кілават электрычнасьці мы можам атрымаць 5-6 кілават цеплавой энэргіі, карыстаючыся менавіта цеплынёй нашых нетраў”.
Скобла: “Дык, можа, ня варта будаваць атамную электрастанцыю, а ўкласьці сродкі ў распрацоўку гэтых праектаў?”
Лукашоў: “Сродкі ў геатэрмічныя праекты ўкладаць, безумоўна, варта. Тут многа магчымасьцяў”.
Міхась Скобла: “Кастусь, вы належыце да славутай дынастыі беларускіх геолягаў: ваш дзед Канстанцін Лукашоў быў акадэмікам, рэктарам БДУ, а бацька – Валянцін Лукашоў – доктарам навук і членам-карэспандэнтам беларускай Акадэміі навук. Вы пайшлі ў геалёгію сьледам за дзедам, ці гэта было насамрэч вашым прызваньнем?”
Кастусь Лукашоў: “Напэўна, было прызваньнем. Бо калі ты нарадзіўся ў сям’і геолягаў, то зразумела, што зь дзяцінства жывеш сярод камянёў, чуеш размовы на адпаведныя тэмы. Памятаю, калі мы гулялі з бацькам і дзедам у лесе каля лецішча, то яны ўвесь час гаварылі пра геалёгію. Звычайна, дзеці пра нешта пытаюцца ў бацькоў: адкуль камяні? чаму дрэвы хістаюцца? куды плывуць воблакі? Дык мае бацькі на падобныя пытаньні заўсёды адказвалі вельмі грунтоўна, навукова. Ужо зь дзяцінства я меў вельмі добры досьвед у галіне геалёгіі, і так атрымалася, што я падоўжыў дынастыю”.
Скобла: “Вы працавалі ў акадэмічным інстытуце больш за 18 гадоў. Пры якіх абставінах адбылося ваша звальненьне?”
19 студзеня мяне раптам выклікалі ў аддзел кадраў і сказалі, што я ў інстытуце больш не працую ...
Лукашоў: “Так сталася, што 31 студзеня закончыўся мой кантракт. Але я не магу сказаць, што я быў звольнены паводле працоўнага заканадаўства. Справа ў тым, што адбылася чарговая рэарганізацыя нашага Беларускага навукова-дасьледчага геоляга-разьведвальнага інстытуту. Аддзел геатэрміі, дзе я працаваў, зьлілі з аддзелам геафізыкі. Зразумела, калі ліквідуецца нейкая адзінка, то ў адпаведнасьці з пэўнымі нормамі мы ўсе атрымалі за месяц паведамленьне, што мы звольненыя. Але гэтыя паперы мы ўсе атрымалі, ведаючы, што ўсе пераходзім у адзел геафізыкі, і я сабе спакойна працаваў па той жа тэматыцы. Але 19 студзеня мяне раптам выклікалі ў аддзел кадраў і сказалі, што я ў інстытуце больш не працую. Загад аб звальненьні падпісаны дырэктарам інстытуту Каўхутам Андрэем Арленавічам. Гэта супала з публікацыяй у газэце “Беларусь сегодня”.
Скобла: “Я нагадаю, што размова ідзе пра вядомую публікацыю “За кулісамі адной змовы”. Там у сьпісе “ўраду народнага выратаваньня” значыцца і ваша прозьвішча. Як яно туды трапіла?”
Лукашоў: “Я хацеў бы адразу адзначыць, што прозьвішча там – нават без ініцыялаў. Трапіла яно туды зь лёгкай рукі арганізацыйнага камітэту па стварэньні партыі Беларуская хрысьціянская дэмакратыя. Аргкамітэт ў чэрвені мінулага году зрабіў някепскую рэч, бо палітыкі ўсяго сьвету ствараюць ценявыя ўрады. Гэта нармалёвая практыка, яна цалкам законнная, яна лягічная, бо заўсёды трэба паказаць і насельніцтву, і ўладзе, што ёсьць альтэрнатыва... Іншая справа, што ні са мною, ні зь некаторымі маімі знаёмымі па тым сьпісе нічога гэтага не ўзгаднялася”.
Скобла: “Вы лічыце, што публікацыя гэтага сьпісу паўплывала на ваша звальненьне?”
Лукашоў: “Я ведаю, што яна паўплывала, і гэта было апошняй кропляй, якая вымусіла новае кіраўніцтва мяне звольніць. Але ў мяне, на жаль, няма доказаў. Напэўна, я маю права сказаць, што хтосьці камусьці патэлефанаваў… Але мне ня хочацца ствараць прэцэдэнт, таму што ўсё роўна гэта завязьне ў спрэчках. Скажуць, што такога не было, што Лукашоў хлусіць.”
Скобла: “Вы працавалі ў інстытуце, які заснаваў ваш дзед. Шмат для беларускай геалёгіі зрабіў і ваш бацька. А як вы самі ацэньваеце стан сучаснай айчыннай геалёгіі?”
Лукашоў: “Стан беларускай геалёгіі апошнія дзесяць гадоў, на жаль, пагаршаўся даволі стабільна. У нашым інстытуце, які сапраўды заснаваў мой дзед, прыборная база з 70-х гадоў мінулага стагодзьдзя амаль не зьмянілася. Зразумела, што ў нас зьявіліся кампутары, яшчэ нешта такое сучаснае, але асноўныя прыборы – вельмі старыя. Калі была структурная рэформа ў Акадэміі, у нас пачаліся працэсы, каб пэўныя галіны навукі зрабіць зручнымі для цяперашняга ладу. На жаль, як заўсёды, і гэта ўжо было ў савецкай гісторыі, зблыталі навуку і тэхналёгію. Захацелася людзям, якія пры ўладзе, каб навуковец нешта адразу ўзяў і паклаў на стол. Як у 50-я гады была лысенкаўшчына, то і цяпер у нас нешта падобнае адбываецца. Я гадоў дзесяць таму быў у навуковай камандзіроўцы ва ўнівэрсытэце Гранады ў Гішпаніі. Там я разгаварыўся з прафэсарам матэматыкі Масачусэтскага тэхналягічнага ўнівэрсытэту ў ЗША. І я папытаўся ў яго, чым ён канкрэтна займаецца. Прафэсар адказаў шчыра, як усе амэрыканцы, што займаецца геамэтрыяй паверхні дзьвюх абстрактных бурбалак. Калі я спытаўся, якая карысьць для народнай гаспадаркі ад гэтых дасьледаваньняў, ён паглядзеў на мяне, як на дзівака, і сказаў: “А мяне гэта не цікавіць”. Такой і павінна быць сапраўдная фундамэнтальная навука. У тых дзяржавах, якія могуць дазволіць сабе такія дасьледаваньні, усё будзе добра”.
Скобла: “Вы ўдзельнічалі ў выбарчай кампаніі – былі даверанай асобай кандыдата на прэзыдэнта Алеся Міхалевіча. Ён не заклікаў людзей на Плошчу, ён не крытыкаваў уладу. Як вы лічыце, чаму і ён апынуўся за кратамі?”
Лукашоў: “Гэта толькі на першы погляд падаецца, што Алесь Міхалевіч – хлопец 35 гадоў, які лагодна ставіцца да ўлады. Калі не крытыкуеш нешта,
Скобла: “Вы ўжо не ўпершыню трапілі пад рэпрэсіі. Чатыры гады таму вы адбылі два месяцы зьняволеньня. Чым абумоўленая ваша такая актыўная грамадзянская пазыцыя?”
Лукашоў: “Я не скажу, што ў мяне вельмі актыўная грамадзянская пазіцыя. Проста я такі чалавек, якому ня ўсё роўна. Сёньня мы скочваемся да дзяржавы, дзе асноўная норма паводзінаў для грамадзяніна – спажывец і прыстасаванец. Я ніколі такім ня быў, і таму я проста выдзяляюся на такім фоне. Вось вы згадалі маю мінулую крымінальную гісторыю. Тады была звычайная помста ўлады за майго брата Вячаслава Сіўчыка. Яго даволі моцна зьбілі пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 2006 году і хацелі працягваць зьдзеквацца зь яго. Але я тады прыехаў і ня даў тварыцца беззаконьню. Літаральна беззаконьню, бо нічым не абгрунтоўвалася затрыманьне чалавека, які яшчэ на бальнічным, якога выкідвалі з больніцы…”
Скобла: “Тое самае адбылося 19 сьнежня з Уладзімерам Някляевым”.
Лукашоў: “Менавіта тое. Гэта адзін і той жа стыль. Напэўна, гэтым займаюцца адны і тыя ж людзі. Ім усё роўна, каго зьбіваць: майго брата ці кандыдата на прэзыдэнта. Ведаеце, Анастас Мікаян вельмі трапна сказаў пра 30-я гады: “Час нягоднікаў”. На жаль, такі час сёньня ў Беларусі. У 2007 годзе былі выбары ў Менскі гарсавет, трэба было патрымаць мяне ў сьледчым ізалятары. А што інкрымінаваць? Рашылі прывязаць гэта да падзеяў з братам. Ня ведаю, нейкая вычварэнская лёгіка. Не было ні складу злачынства, ні падзеі злачынства, дзяржава паказала, што ў Беларусі няма праваахоўнай сыстэмы, няма судовай сыстэмы. А сёньня мы тое самае назіраем, толькі на больш высокім узроўні. Няма ні складу, ні падзеі злачынства, а людзі сядзяць, і сядзіць іх шмат. І ня толькі тыя, хто проста быў на Плошчы. Калі пасьля выбараў за краты трапляюць кандыдаты на прэзыдэнта, гэта гаворыць пра тое, што дзяржавы – няма. Нідзе такога не было. Беларусь займае першае месца ў сьвеце ў такіх намінацыях, што ўжо нават не сорамна, ужо проста адчуваньне сюррэалізму – быць такога ня можа… Але ж – можа. Вельмі трапна сказаў Віктар Шэндэровіч: “У Беларусі магчыма ўсё, што прыйдзе ў адну вусатую галаву”. І гэта вельмі прыкра”.
Скобла: “Для адлічаных пасьля падзеяў на Плошчы студэнтаў адчыняюць дзьверы Эўрапейскі гуманітарны ўнівэрсытэт, другія навучальныя ўстановы ў замежжы. А куды падацца звольненаму навукоўцу?”
Лукашоў: “Я пра гэта яшчэ ня думаў. З акадэмічнай геалёгіяй зьвязаныя 18 гадоў майго жыцьця. Калі ты займаесься чымсьці адным, потым вельмі складана спыніцца. Трэба пэўны час, каб зразумець, што адбылося. Асабіста ў мяне ня вельмі складанае становішча, нягледзячы на тое, што мне 40 гадоў. Ёсьць некалькі ўстановаў, на жаль, у замежжы, якія з задавальненьнем могуць мяне прыняць. Колькі я працую ў гэтай галіне, увесь час мне паступалі прапановы з розных краінаў сьвету. Там патрэбныя проста разумныя людзі. Нават не спэцыялісты па геафізыцы ці геатэрміі, проста талковыя навукоўцы ў галіне геалёгіі. Яны там запатрабаваныя, гэта нармалёва, але ўвесь час мяне нешта стрымлівала. Я не магу сказаць, што гэта патрыятызм, але мне вельмі складана зьехаць з Беларусі. Цяпер настаў такі складаны час для маёй краіны. Можа, гэта неяк патэтычна гучыць, але я кажу шчыра. Сёньня, калі я стаў зусім непатрэбны сваёй дзяржаве, ёсьць пэўнае жаданьне зьехаць. Але я лічу, што ў дадзенай сытуацыі ня варта прымаць хуткіх рашэньняў, трэба ўсё ўзважыць. Магчыма, нешта карыснае я змагу яшчэ зрабіць у Беларусі”.
Скобла: “Вы займаецеся геатэрміяй, якая дасьледуе цеплавую энэргію Зямлі. Наколькі гэтая навука пэрспэктыўная ў Беларусі? У нас жа, здаецца, гарачыя гейзеры зь зямлі ня б’юць”.
Лукашоў: “Пачуўшы слова “геатэрмія”, нашы людзі адразу ўяўляюць сабе гейзеры на Камчатцы, дзе кіпень б’е зь зямлі. Але гэтая зьява не абавязкова такім чынам выяўляецца. Усе мы ведаем, што ў глыбіні Зямля вельмі гарачая. І чым глыбей мы робім сьвідравіну, тым вышэй тэмпэратура. У нас ёсьць пэўныя ўмовы для разьвіцьця геатэрміі, але ня ў тым сэнсе, што мы можам зрабіць устаноўку, якая будзе выпрацоўваць электрычнасьць. У Беларусі ёсьць умовы, каб энэргіяй Зямлі ацяпляць дамы, патэнцыял нашых нетраў вельмі вялікі. У кожнай хаце ёсьць лядоўні. А што такое геатэрмальная ўстаноўка? Гэта лядоўня наадварот. На 1 кілават электрычнасьці мы можам атрымаць 5-6 кілават цеплавой энэргіі, карыстаючыся менавіта цеплынёй нашых нетраў”.
Скобла: “Дык, можа, ня варта будаваць атамную электрастанцыю, а ўкласьці сродкі ў распрацоўку гэтых праектаў?”
Лукашоў: “Сродкі ў геатэрмічныя праекты ўкладаць, безумоўна, варта. Тут многа магчымасьцяў”.
