Мақомоти Тоҷикистон иҷоза надодаанд, ки Ҳафизамоҳ Гадоева – хоҳари Шарофиддин Гадоев – яке аз раҳбарони созмони мамнӯи "Гурӯҳи 24" бо чаҳор фарзандаш ба Маскав биравад. Худи Ҳафизамоҳ рӯзи 8 март дар сӯҳбати телефонӣ бо Радиои Озодӣ гуфт, қасди кор дар Русияро дошт, аммо ҳангоми тафтиши ҳуҷҷатҳояш дар фурудгоҳи Кӯлоб мақомоти марзбонӣ ӯро аз сафар боздоштанд.

"Сабтиноми мусофирон соати панҷи саҳар шурӯъ шуд. Вақте марзбонон ҳуҷҷатҳои моро тафтиш карданд, гуфтанд, ки Шумо хоҳари Гадоев ҳастед ва ҳаққи сафар надоред", - афзуд ӯ. Мақомот далели манъи сафари ӯро вуҷуди нуқсон дар санадҳояш донистаанд.

Embed ба дигарон фиристед

Хоҳари Шарофиддин Гадоев натавонист аз Тоҷикистон берун шавад.

Embed ба дигарон фиристед

Нусхабардорӣ шуд

---

бар px баландӣ px

---

URL нусхабардорӣ шуд

Феълан кор намекунад

0:00 0:01:25 0:00

Линки мустақим

• 270p | 3,4MB
• 360p | 4,1MB
• 720p | 9,1MB
• 1080p | 16,2MB

Ҳафизамоҳ Гадоева гуфт, то замони узви “Гурӯҳи 24” шудани бародараш дар бозори марказии ноҳияи Фархор дӯкон дошт, "вале баъдан мақомот дари онро қуфл зада, ӯ ва дигар аҳли хонаводаашро аз тиҷорат маҳрум кардаанд". Соли гузашта низ шавҳараш аз Ҳафизамоҳ ҷудо шуд ва ин зан мегӯяд, зери фишори мақомот шавҳараш натавонист бо “хоҳари Шарофиддин” зиндагӣ кунад.

“Дар Фархор дигар зиндагӣ кардан бароям мушкил аст. Коре пайдо карда наметавонам. Ду бародарам, ки солҳо боз дар Русия тиҷорат доранд, бароям кор пайдо карданд ва гуфтанд, ки ҳамроҳ бо фарзандонат ба инҷо биё. Аммо нагузоштанд, ки биравем”, - гуфт ӯ.

Ин зан мегӯяд, 8 ҳазор сомонӣ барои харидани билети ҳавопаймо қарз гирифта буд, вале сафараш анҷом нашуд ва ӯ ба ин миқдор маблағ зиён дидааст. Қаблан низ хонаводаи Шарофиддин Гадоев аз фишор болояшон шикоят мекарданд. Шарофиддин Гадоев иддао дорад, ки "мақомот мехоҳанд, хешовандони маро дар пеши худ нигоҳ доранд ва дар рӯзи мабодо ҳамчун фишор болои ман истифода баранд."

Дар гузашта мақомоти интизомии Тоҷикистон ҳамагуна фишор болои ин хонаводаро рад карда буданд.

Шарофиддин Гадоев панҷ сол пеш тарки Тоҷикистон карда, иддао дорад, ки тиҷорати муваффақи ӯ ва Умаралӣ Қувватовро дар Тоҷикистон ғасб кардаанд. Аммо мақомоти Тоҷикистон ӯро дар тахаллуфоти молӣ айбдор карда, аз ҳукумати Испания дархости боздошт ва истирдоди ӯро карда буданд. Аммо додгоҳи шаҳри Мадрид се соли пеш ин дархости Тоҷикистонро рад карда, ба гуфтаи худи Шарофиддин Гадоев, ба ӯ барои 5 сол дар ин кишвари Аврупо паноҳандагии сиёсӣ додааст.

Созмони сиёсии "Гурӯҳи 24", ки ҳоло Шарофиддин Гадоев раҳбари як ҷинои онро бар ӯҳда дорад, соли 2012 аз тарафи Умаралӣ Қувватов таъсис ёфта, баъдан дар моҳи октябри соли 2014, дар пайи ба гирдиҳамоӣ даъват кардани сокинон дар маркази Душанбе, ба феҳристи созмонҳои мамнӯъ дар Тоҷикистон ворид шуд. То кунун чанд нафар ба гумони узвият дар ин созмон боздошту зиндонӣ шудаанд.

Дар Тоҷикистон мубтало шудан ба бемориҳои сироятӣ ба таври назаррас зиёд шудааст.

Оҷонсии омор бо такя ба Вазорати тандурустӣ гузориш додааст, ки дар ҳашт моҳи имсол дар кишвар 19 ҳазору 419 ҳолати гирифторӣ ба бемориҳои сироятӣ сабт шудааст, ки дар қиёс ба ҳамин давраи соли гузашта 22,7 дарсад бештар аст.

Мақомот шарҳ надодаанд, ки сабаби якбора зиёд шудани гирифторӣ ба бемориҳои сироятӣ чист.

Роҳбарони Амрико ва Украина 23-юми сентябр дар ҳошияи ҷаласаи Маҷмааи умумии Созмони милал дар шаҳри Ню-Йорк вохӯрдаанд. Трамп қабл аз оғози вохӯрӣ гуфт, Украина "бо ҷилавгирӣ аз артиши бузурги (Русия) кори бузургеро анҷом медиҳад."

Хабарнигорон аз президенти ИМА пурсиданд, ки дар сурати нақзи ҳарими ҳавоӣ Аврупо метавонад ҳавопаймо ва бесарнишинҳои русиро сарнагун кунад? Посухи Трамп мусбӣ буд.

Доналд Трамп ҳамчунин пешбинӣ кард, ки Виктор Орбан, нахуствазири Венгрия аз хариди нафту гази Русия худдорӣ мекунад.

Трамп ҳамчунин таъкид кард, ки иқтисоди Русия дар ҳолати ваҳшатнок аст.

Владимир Зеленский дар дидор бо ҳамтои амрикоиаш гуфт, неруҳои ин кишвар давоми як моҳи ахир 360 километри мураббаъ хоки Украинаро озод кардаанд. Зеленский ҳамчунин аз муҳосираи ҳазор сарбози Русия хабар дод, ки баъдан бо асирони украинӣ иваз карда мешаванд.

Доналд Трамп баъди вохӯрӣ бо Зеленский дар шабакаи иҷтимоиаш Truth Social навишт, Украина бо кумаки Иттиҳоди Аврупо "метавонад ҳамаи ҳудуди аз даст рафтаашро баргардонад".

Додгоҳи вилояти Хатлон занеро, ки се кӯдакашро бо корд захмӣ карда буд, ба 28 сол зиндон маҳкум кардааст. Ба иттилои хабаргузории "Азия-Плюс", ҳукм 16-уми сентябр содир шуда, маълум нест, ки Юлдуз Бозорова аз болои он шикоят мекунанд ё не.

Додгоҳ Юлдуз Бозорова, сокини 24-солаи ноҳияи Қубодиёнро дар куштор бо бераҳмии махсус гунаҳкор донист. Кодекси ҷиноии Тоҷикистон барои ин иттиҳом аз 15 то 25 соли зиндонро пешбинӣ кардааст, аммо маълум нест, ки додгоҳ бо кадом далел ба зан ҷазои аз ҳама вазнин таъйин кардааст.

Намояндагони Додгоҳи вилояти Хатлон бо сабаби ба қувваи қонун надаромадани ҳукм аз шарҳи он худдорӣ мекунанд.

Юлдуз Бозорова рӯзи 21-уми июн фарзандони худ Муҳаммадҷони 5-сола, Исои 4-сола ва Ҳадичаи шашмоҳаро чанд кордӣ задааст. Ҳадичаи шашмоҳа, ки аз се ҷои баданаш захм бардоштааст, рӯзи 5-уми июл дар шифохонаи ноҳияи Шаҳритус ҷон дод.

Ду фарзанди дигараш низ захмӣ шудаанд ва баъд аз муолиҷа ба наздиконашон баргардонида шуданд. Мақомот то ҳол шарҳ надодаанд, ки ин зан чаро даст ба ин кор зад. Пештар мақомот эҳтимоли бемори равонӣ будани Юлдуз Бозораваро рад карда буданд.

Қаблан низ дар Тоҷикистон модарон қасди ҷони фарзандонашонро карда буданд.

Бо фаро расидани фасли тирамоҳ, шикояти сокинон аз қатъи барқ зиёд шудааст.

Дар ҳоле, ки Шабакаҳои тақсимоти барқ расман маҳдудият ё "лимит"-и барқ ҷорӣ накардааст, сокинон мегӯянд, рӯзона аз соати 8 то 17 ва бегоҳ аз соати 21 то субҳ барқ надоранд.

Айни ин шикоят аз ноҳияҳои Шаҳринав, Ҷайҳун, Ҳамадонӣ, Панҷ, Рӯдакӣ, Фархор ва Ҳисор ба Радиои Озодӣ расидааст.

Талошҳои мо барои гирифтани шарҳи расмӣ аз идораи барқ бенатиҷа буд. Аммо дар сомонаи Шабакаҳои тақсимоти барқ ва расонаҳои давлатӣ ҳеч гуна хабаре дар бораи ҷорӣ шудани маҳдудият дар кишвар нест.

Мақомот дар гузашта қатъи барқро ба таъмири дастгоҳ ва хатҳои интиқол рабт медоданд, ки бархеҳо ба он бовар надоранд.

Ёдовар мешавем, ки ба ҷуз пойтахт ва маркази вилоятҳо, сокинони минтақаҳои Тоҷикистон дар фаслҳои тирамоҳ ва зимистон бо маҳдудият барқ мегиранд.

Як гуруҳ сокинони шаҳри Исфара шикоят доранд, ки мақомот барқи деҳаро қатъ карда талаб кардаанд, ки фарзандонашонро ба артиш фиристанд.

Ба гуфтаи сокинони ҷамоатҳои Чоркуҳ ва Сурх, қариб як ҳафта боз барқ надоранд.

Дар наворе, ки сокинон ба Радиои Озодӣ фиристоданд, дида мешавад, ки масҷид ва кӯчаҳо ториканд ва барқ хомӯш аст.

Як сокини ҷамоати Сурх гуфт, мақомот гуфтаанд, барқи онҳо замоне дубора пайваст мешавад, ки фарзандонашонро ба артиш фиристанд. Мақомот ин шикоятро рад мекунанд.

Намояндагони идораи тақсимоти барқи шаҳри Исфара бидуни зикри номашон гуфтанд, дар баъзе маҳаллаҳои ҷамоати Сурх барқро хомӯш намудаанд, аммо ин ба таъмири хатҳои интиқол вобаста аст ва ба сарбозгирӣ ҳеч рабте надорад.

Даъвати тирамоҳии ҷавонон ба артиш 1-уми октябр оғоз шуда, то охири ноябр давом мекунад. Мақомот аз ҳоло ҷавононро барои рафтан ба артиш омода мекунанд.

Ин бори аввал нест, ки сокинони шаҳри Исфара аз қатъи барқ дар мавсими даъват ба артиш шикоят мекунанд. Айни чунин шикоят аз дигар минтақаҳои Тоҷикистон ҳам дар гузашта садо дода буд.

Дар ҳашт моҳи соли 2025, Тоҷикистон аз 14 кишвари хориҷӣ дар ҳаҷми зиёда аз 33 миллион доллар ёриҳои башардӯстона гирифтааст.

Тибқи иттилои Хадамоти гумрук, Чин, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ва Ҳолланд бузургтарин кумакрасонҳои Тоҷикистон дар соли равон будаанд ва 60 дарсади ёриҳо аз ин се кишвар аст.

Русия, Белгия, Қазоқистон, Ҳиндустон, Корея, Туркия, Италия, Фаронса ва Ҷопон аз кумакрасонҳои дигари Тоҷикистон дар соли равон будаанд.

Аммо мақомот нагуфтаанд, ки кумакҳои башардӯстона кай ва дар куҷо сарф шудаанд.

Қарор аст, дар Молдова рӯзи 28-уми сентябр интихоботи порлумонӣ баргузор шавад.

Ҳукумати ин кишвар барои муқобилият бо дурӯғпароканӣ бо шабакаҳои иҷтимоие мисли TikTok, Facebook ва Instagram ҳамкориро оғоз кардааст, вале ба гуфтаи коршиносон, ин ҳамкорӣ суст ҷараён дорад.

TikTok изҳорот додааст, ки ҳазорон саҳифаи фейкиро пок кардааст, вале мунтақидон мегӯянд, вазъ зиёд тағйир накардааст.

Моҳи август як маркази маҳалии таҳқиқотӣ 910 саҳифаро пайдо кард, ки ба паҳн кардани дурӯғпарокании Русия машғуланд.

Ин шабакаҳо Иттиҳоди Аврупо, талошҳои пайвастани Молдова ба ин иттиҳод ва мансабдорони ҷонибдори арзишҳои аврупоиро сахт танқид мекунанд.

Дар замони интихоботи президентӣ ин саҳифаҳои фейкӣ зидди Мая Санду, президенти ғарбгарои Молдова дурӯғ мебофтанд.

Ҳоло ин саҳифаҳо аз номи шаҳрвандони одӣ видеоҳои сохтаеро бо чеҳраҳои одамони одӣ паҳн мекунанд, ки гуё аз номзадони мавриди алоқаи Русия пуштибонӣ мекунанд.

“Қаҳрамон”-ҳои ин наворҳои сохта занҳои одии деҳотӣ ва кишоварзоне ҳастанд, ки аз забонашон ба манфиати номзадҳои тарафдори Русия тарифу тавсия садо медиҳад.

TikTok тасдиқ кардааст, ки 4500 матлаби нашршуда ва 100 ҳазор саҳифаҳои сохта, ки қоидаи истифода аз ин шабакаро вайрон карда, ба дурӯғпароканӣ, таҳқири интихобкунандагон бо истифода аз ҳуши маснӯъӣ машғул буданд, нобуд кардааст.

Президенти Фаронса расман эълон кард, ки кишвараш давлати мустақили Фаластинро ба расмият мешиносад.

Эммануел Макрон 22-юми сентябр дар ҳамоише, ки аз сӯи Фаронса ва Арабистони Саудӣ дар қароргоҳи Созмони Милал ташкил шуд, гуфт, ташкили ду давлат роҳи сулҳро боз мекунад.

Раиси ҷумҳури Фаронса чанд моҳ қабл аз нияташ барои ба расмият шинохтани кишвари Фаластин хабар дода буд.

Рӯзи 21-уми сентябр чор кишвари ғарбӣ -- Британияи Кабир, Канада, Австралия ва Португалия низ кишвари Фаластинро ба расмият шинохтанд.

Давлати Исроил аз ин тасмим интиқод карда, онро тӯҳфае ба гурӯҳи "Ҳамос" гуфт.

Кир Стармер, нахуствазири Бритониё дар баёнияе гуфт, бо умеди дарёфти сулҳ миёни исроилиҳо ва фаластиниҳо, давлати Фаластинро ба расмият мешиносанд.

Бенямин Нетаняҳу, нахуствазири Исроил гуфтааст, ба ташкили давлати Фаластин муқобилият хоҳад кард. Нетаняҳу давлати Фаластинро таҳдиде барои бақои Исроил медонад.

Вазорати корҳои хориҷии Фаластин аз иқдоми чор кишвар барои ба расмият шинохтани ин кишвар истиқбол кардааст.

Расонаҳои ҳиндӣ гузориш додаанд, ки як кӯдаки 13-солаи афғон ба шакли қочоқӣ худро дар чархи ҳавопаймои ширкати "Ком эйр" аз Кобул то Деҳлӣ расонида буд, зинда монд ва ба Афғонистон баргардонида шуд.

Ба навиштаи рӯзномаи "Hindustan Time", ин ҳодиса дар парвози рӯзи якшанбеи ширкати "Ком эйр", 21 сентябр рух додааст. Масъулини фурудгоҳи Индира Гандӣ дар Деҳлӣ рӯзи 22 сентябр гуфтанд, ки ин кӯдак пас аз фуруди ҳавопаймо пайдо шуд.

Ӯ ба масъулин гуфтааст, пинҳонӣ вориди фурудгоҳи Кобул шуда, пеш аз парвоз дар чархи ҳавопаймо пинҳон шудааст.

Мақомҳои Толибон то кунун дар ин бора изҳори назар накардаст.

Пинҳон шудан дар зери баданаи ҳавопаймо яке аз шеваҳои қочоқ ба муҳоҷират мебошад. Парвоз дар баландии зиёд, маъмулан бинобар сармои шадид ва камбуди оксиген, боиси марги фард мешавад.

Дар изҳороти намояндагии Олмон дар НАТО гуфта шудааст, ки ҳавопаймо ба дархости тамос посухе намедод, аз ин рӯ ду ҷангандаи олмонӣ аз пойгоҳи ҳавоии Росток-Лааге дар Олмон ба ҳаво бархостанд.

Дар вақтҳои охир вазъ дар минтақаи баҳри Балтик бо сабаби хабарҳо дар бораи нақзи ҳарими ҳавоии Аврупо кардани ҳавопаймоҳои русӣ пуртаниш шудааст. Рӯзи 19-уми сентябр Эстония гуфт, ки се ҷангандаи русӣ дар осмони халиҷи Фин ҳарими ҳавоии онро убур кард. Таллин барои баррасии моддаи 4-уми паймони НАТО дар ин замина ташкили ҷаласаеро дархост кардааст.

Мақомоти Эстония гуфтанд, ки ҳавопаймоҳо ҳеҷ нақшае барои парвоз надоштанд, дастгоҳҳои аломатдиҳии онҳо хомӯш буд ва бо нозирони заминӣ ё диспетчерҳо дар иртибот набуданд. Аз ин рӯ, мешавад хулоса кард, ки онҳо махсусан ба ҳарими ҳавоии Эстония ворид шуданд.

Маскав ин иттиҳомро рад кард ва гуфт, ки парвози се ҳавопаймои навъи МиГ-31 аз қисмати шимолу ғарби Русия ва Калининград дар минтақаи ҳоил сурат гирифт.

Рӯзи душанбе, 22-юми сентябр ҷаласаи изтирории Шӯрои амнияти СММ дар заминаи нақзи ҳарими ҳавоии Эстония баррасӣ мешавад.

Ин маросим рӯзи 21-уми сентябр дар аёлати Аризона баргузор шуд ва Трамп дар суханрониаш Чарли Киркро "фидоии роҳи озодии Амрико" номид.

Дар ин маросим Илон Маск ҳам дида шуд, ки бо Доналд Трамп даст мефишурд. Пештар, миллиардер бо Трамп баҳс кардд ва эълон кард, ки аз кумак ба маъмурияти президент даст кашидааст.

Чарли Кирк 31 сол дошт ва ҳангоми як суханрониаш дар аёлати Юта кушта шуд. Ӯ дар арафаи интихоботи президентӣ аз Доналд Трамп пуштибонӣ карда, ҷавонро ба тарафдорӣ аз ӯ ташвиқ мекард.

Як духтари 18-сола дар Қирғизистон аз "чархофалак" ("карусел") афтида, ҷон додааст. Ҳодиса 21-уми сентябр дар боғи ба номи Алишери Навоии шаҳри Уш рух дод.

Ба гуфтаи мақомоти маҳаллӣ, духтар баъди афтидан захмҳои вазнин бардошта буд ва барои ҳамин пизишкон натавонистанд ӯро наҷот диҳанд.

Мақомоти корҳои дохилии шаҳри Уш гуфтанд, сабабҳои рух додани ҳодисаро таҳқиқ доранд.

Ин бори аввал нест, ки дар Қирғизистон сокинон дар пайи афтидан аз “чархофалак” захмӣ ё маҷруҳ мешаванд.

Раиси Думаи давлатии Русия аз пешниҳоди манъи вуруди оилаҳои муҳоҷирон ба ин кишвар пуштибонӣ кардааст. Вячеслав Володин гуфтааст, муҳоҷироне, ки барои кор ба Русия меоянд набояд аъзои хонаводаи худро бо худ оранд.

Пешниҳоди манъи вуруди оилаи муҳоҷирон ба Русия чанд рӯз пеш дар вохӯрии Владимир Путин бо намояндагони порлумони Русия садо дод. Сергей Миронов, раҳбари яке аз ҷиноҳҳои Думаи давлатӣ, ки бо мухолифати шадидаш ба ҳузури муҳоҷирони корӣ ном баровардааст гуфт, муҳоҷирон фарзандони худро ба Русия меоранд ва ин ҳолат таҳсил дар мактабҳоро мушкил мекунад.

Вячеслав Володин, раиси Дума пурсидааст, муҳоҷирон барои кор ба Русия меоянд, пас чаро аъзои оилаи худро ҳамроҳ меоранд?

Давлати Русия давоми як соли ахир қонунҳои сахтгиронае барои муҳоҷирон қабул кардааст, ки як қисми онҳо ба хонаводаҳои онҳо рабт мегирад. Аз ҷумла шуруъ аз имсол фарзандони муҳоҷирон танҳо баъди супоридани имтиҳон аз забони русӣ ба мактабҳо қабул мешаванд. Баъди ин тасмим беш аз 87 дарсади фарзандони муҳоҷирон имсол натавонистанд дар мактабҳои Русия таҳсил кунанд.

Бино ба иттилои Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ҳодиса дар шоҳроҳи Душанбе – Хуҷанд рух додааст. Ронанда Амирбек Муродови 45-сола бо зану се фарзандаш, ки хурдтарини онҳо 5 сола будааст, ба Душанбе сафар мекард ва дар Шаҳристон ба садамаи мудҳиш дучор шудааст.

Кумита дар баёнияе гуфтааст, дар пайи бархурди мошинҳо таркиш сурат гирифта, ҳама дар ҷойи ҳодиса ба ҳалокат расидаанд. “Ронандаи 24-солаи мошини “Дулан” сокини шаҳри Истаравшан бо ҷароҳатҳо ба бемористони марказии ноҳияи Шаҳристон интиқол дода шудаст.” - омадааст, дар хабарномаи Кумитаи ҳолатҳои фавқулода.

Ба гуфтаи мақомот, эҳтимол суръати баланди ҳаракати мошинҳо ва мушкил шудани идораи он ба ин фоҷеа сабаб шудааст.

Марги як хонавода дар садамаи рӯзи 20-уми сентябр дар ҳолест, ки субҳи ҳамон рӯз дар садамаи дигаре дар роҳи Мастчоҳи Кӯҳӣ, як зани 40-сола ҷон бохтааст. Дар ин ҳодиса 4 мусофири дигар захм бардошта, ба беморхона бурда шудаанд.

Солона дар садамаҳои нақлиётӣ дар Тоҷикистон садҳо кас кушта ва маъюби якумрӣ мешаванд. Мошинҳои куҳнаву роҳҳои ноҳамвор, ҳаракат бо суръати баланд ва риоя накардани қоидаҳои ҳаракат аз сабабҳои маргумири зиёд дар роҳҳо номбар мегардад.

Садҳо тоҷикистонӣ дар ҷанги зидди Украина аз тарафи Русия ширкат карда, даҳҳо нафар дар ин муҳорибаҳо кушта шудаанд.

Аммо ба фарқ аз кишварҳои ҳамсоя, дар Тоҷикистон касе "барои иштирок дар даргириҳои Украина", ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида нашудааст. “Азаттик Азия” дар матлабе талош кардаст ин мавзӯъро таҳлил кунад.

Муаллифон: Наргис Ҳамробоева, Азаттик Азия

“Дар зиндон метавон зинда монд, вале ин ҷо не”

Ҳазорон муҳоҷир аз Осиёи Марказӣ, аз ҷумла зодагони Тоҷикистон, ки барои кор ва пешбурди зиндагӣ ба Русия рафта буданд, бо ҳар шева ба ҷанги алайҳи Украина пайвастанд. Бархе бо роҳи бастани қарордод бо Вазорати мудофиаи Русия ва барои иҷрои қарзи шаҳрвандии худ ва қисми дигар зери фишор ва бо умеди дарёфти пули бештар, вориди майдони ҷанг шуданд.

Агарчӣ қонун дар аксари кишварҳои Осиёи Марказӣ, ширкати шаҳрвандон дар низоъҳои хориҷиро манъ мекунад, вале дар асл хеле кам шудааст, ки нафаре баъди бозгашт аз ҷанги Украина дар кишвараш муҷозот ё зиндонӣ шуда бошад. Аксаран ба ин афрод ҳукми шартӣ дода мешавад.

Дар Тоҷикистон вазъ пурра фарқ дорад: Ин ҷо ба фарқ аз Қазоқистон, Қирғизистону Узбекистон ягон нафар "барои ширкат дар муҳорибаҳои Украина", ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида нашудааст. Ҳарчанд дар гузоришу пажӯҳишҳо аз ҳузури садҳо ва кушта шудани даҳҳо зодаи Тоҷикистон дар ҷанг хабар дода шудааст.

Мурод ­– зодаи 29 солаи Тоҷикистон, ки солҳои зиёд дар Русия зиндагӣ карда, шиносномаи ин кишварро дорад, 3 сол пеш ба ҷанги зидди Украина сафарбар шуд. Ӯ дар сӯҳбат бо тарҳи Мигрант.Медиа гуфт дар ин муддат шоҳиди марги ҳамватанони зиёди худ шудааст. Ба гуфтаи вай пайвастани тоҷикон ба ҷанг идома дорад ва ҳамоно яке ба хотири шаҳрвандии Русияву дигаре ба таври иҷборӣ ё бо роҳи фиреб ба майдонҳои ҷанг бурда мешаванд.

Бино ба нақли Мурод, дар бисёр ҳолат зодагони кушташудаи Тоҷикистон беному нишон шудаанд ва хонаводаҳои онҳо эҳтимол ҳаргиз намедонанд, ки писар ё бародари онҳо дар куҷо ба хок супурда шуд. Вай яке аз чунин ҳолатҳоро ба ёд овард:

“Марде аз Зафаробод буд, номаш Хуршед. Вай 40 ё 45 сол дошт. Оиладор сощиби фарзанд. Вай ду сол пеш кушта шуд. Ҷасадаш ҳанӯз онҷост. Касе ба бурданаш наомад. Касе суроғ накард.”

Мурод мегӯяд, ба чанде аз ҳамватанони худ барои фирор аз ҷанг кӯмак кардааст. “Онҳо 18 – 19 сола буданд. Ҳайрону тарсон, намефаҳмиданд, ки ба куҷо афтидаанд. Бигзор дар кишвари худ барои зархаридӣ зиндонӣ шаванд. Дар маҳбас метавон зинда монд, инҷо – не” – афзуд, Мурод.

Ягон кас ҷазо нагирифтааст

Барои тоҷиконе, ки дар ҷанги Украина ширкат кардаанд, хатари дар ватан таъқибу зиндонӣ шудан таҳдид намекунад. Аз рӯи қонун шаҳрвандоне, ки аз ҷониби Русия дар Укарина меҷанганд, бояд тибқи моддаи “зархаридӣ”-и Кодекси ҷиноӣ ба ҷавобгарӣ кашида шаванд. Ин банди қонун ширкат дар амалиёти низомӣ ба нафъи артиши кишвари дигарро манъ мекунад. Дар гузашта афродеро, ки барои ҷанг ба нуқтаҳои доғи Ховари миёна мерафтанд, бо ин модда ҷазо медоданд.

Моҳи августи имсол, Ҳабибулло Воҳидзода Додситони кулли Тоҷикистон расман тасдиқ кард, ки дар кишвар касе барои ширкат дар ҷанги Украина ҷазо нагирифтааст. Вай ҳамчунин таъкид кард, ки “Дар ҳоле ки шаҳрвандии ягон кишварро қабул мекунед, талабот ва ӯҳдадориҳои он давлатро бояд риоя кунед.” Манзури ӯ Тоҷикистониёне буд, ки шиносномаи русӣ гирифтаанд.

ИНЧУНИН, БИХОНЕД:

Додситони кул: Ягон нафар барои ширкат дар ҷанги Украина ҷавобгар нашудааст

Воҳидзода афзуд, ки шумори расмии зодагони Тоҷикистонро, ки дар Украина меҷанганд мавҷуд нест.

Ин дар ҳолест, ки ба ҳисоби тарҳи давлатии Зистан мехоҳам" (Украина) аз оғози соли равон беш аз 600 зодаи Тоҷикистон бо артиши Русия қарордод баста, ба ҷанг рафтаанд. Ин тарҳ дар маҷмӯъ номи 930 Тоҷикистониро нашр кард, ки ба ҷанг пайвастаанд ва тақрибан 200 нафарашон ҳам кушта шудаанд. Ба гуфтаи муаллифони пажӯҳиш, аксарият аз зиндонҳо ва қисме ҳам аз сохтмону бозорҳо ба ҷанг сафарбар шудаанд. Ба ин роҳ онҳоро бо ваъдаи раҳоӣ аз зиндон, пули калон ва ё пешниҳоди шиносномаи русӣ ҷалб мекарданд.

Ба гуфтаи Фаридун Саидзода, ҳуқуқшиноси байналмилалӣ, новобаста ба вуҷуди як модда дар кодекси ҷиноӣ, оғози парванда барои Тоҷикистон ин ӯҳдадории байналмилалии нест.

“Барои оғози парванда далелҳои боэътимод ва арзёбии ҳуқуқӣ ба ҳолатҳои мушаххас талаб мешавад. Ӯҳдадориҳои байналмилалӣ танҳо дар бахшҳои ҷиддиву мушаххас, масалан дар доираи мубориза бо терроризм ба миён меояд. Дар ҳолатҳои дигар ин ба салоҳияти ниҳодҳои давлатӣ вогузор шудааст ва аз онҳо вобаста аст. ” – гуфт, Саидзода ва афзуд: “Конуни ҷиноӣ имкони истисно ё сабук кардани ҷавобгариро дар ҳолатҳое мисли фишори ҷисмонӣ ё рӯҳӣ, фиреб додан, шароити вазнини зиндагӣ пешбинӣ мекунад", - гуфт вакили дифоъ.

Ҳуқуқшиноси дигари тоҷик, ки нахост муаррифӣ шавад, гуфт: “Агар одам ба далели фишор, таҳдид ва ё шантаж ба ҷанг рафта бошад ӯ бештар ҷабрдида аст, на ҷинояткор. Аммо ин ғайриқонунӣ будани амали ширкат дар даргириҳои мусаллаҳонаи давлати дигарро бекор намекунад."

ИНЧУНИН, БИХОНЕД:

931 зодаи Тоҷикистон дар Украина ҷангида, 196 нафари онҳо кушта шудаанд

Брюс Панниер, журналист ва муҳаққиқе, ки солҳои зиёд ба омӯзиши Осиёи Марказӣ машғул аст, мегӯяд, беамалии Душанбе дар нисбати тоҷикистониёне, ки дар Украина ҷангидаанд, ба омилҳои инсондӯстона вобаста нест. Ба гуфтаи ӯ ин як мавзеъгирии сиёсӣ аст ва Душанбе бо ин роҳ мехоҳад, садоқати худро ба Маскав нишон диҳад.

“Раҳмон дид, ки Ҳукумати Русия ба амалкарди Қирғизистон ва Узбекистону Қазоқистон, ки барои ширкат дар ҷанг аз тарафи Русия, шаҳрвандони худро таъқибу парванда карданд, оҷилан вокуниш нишон дод.” – шарҳ дод, Панниер.

Маҳз ба ин далел, ба бовари таҳлилгар, ҳукуматдорони Тоҷикистон аз сӯҳбату изҳорот дар бораи ширкати шаҳрвандони худ дар ҷанги Украина худдорӣ мекунанд ва ҳатто масъалаи ҷалбӣ маҳбусонро аз зиндонҳои Русия ба ҷанг намебардоранд. Гузашта аз ин, Душанбе марги шаҳрвандони Тоҷикистон дар Украинаро эътироф намекунад, то Кремл хашмгин нашавад.

Сиёсатшиноси тоҷик Муҳаммад Шамсиддинов ҳам бар ин аст, ки Тоҷикистон аз Маскав вобастагии зиёд дорад, махсусан дар самти муҳоҷирати корӣ, бинобарин эҳтимол дорад агар мавзӯи ширкати тоҷикон дар ҷанг бардошта шавад, вокуниши Кремл дардовар хоҳад буд.

Таҷрибаи кишварҳои дигари минтақа

Соли 2023 Думаи давлатии Русия ба шаҳрвандони хориҷӣ бар ивази хидмат дар артиш, шаҳрвандии ин кишварро пешниҳод кард. Ҳукуматҳои кишвраҳои Осиёи Марказӣ дар посух эълон карданд, ки ширкат дар низоъҳои хориҷи кишвар ҷиноят аст ва барои зархаридӣ ҷазо дода мешавад.

Дар миёни кишварҳои минтақа, Қазоқистон бештар дар ин самт фаъол буд. Дар ин кишвар барои ширкат дар ҷанги давлати дигар бо ду модда ҷазо пешбинӣ шудааст. Моддаи 170 — “зархаридӣ” (то 17 соли зиндон) ва моддаи 172 — “ширкат дар амалиёти низомии хориҷи кишвар (то 9 соли зиндон)

Бино ба оморҳои расмӣ, дар додгоҳҳо ин кишвар то моҳи август барои ширкат дар “даргириҳои кишвари хориҷ” 94 парванда боз шуда, 5 парвандаи дигар бо моддаи “зархаридӣ ” дар баррасӣ аст.

Моҳи август хабар дода шуд, ки як сокини Атирау ба 5 соли зиндон маҳкум шуд. Ӯ барои ширкат дар даргирии мусаллаҳона, дар хориҷ зиндонӣ шуд. Бар асоси қарордод бо Вазорати дифоъ вай дар Донетск ба ҳайси духтури низомӣ кор кардааст.

Охири ҳамон моҳ як сокини Талдиқурғони Қазоқистон, ки низ чун духтур дар майдони ҷанг кор мекардааст, ба 4,5 соли зиндон маҳкум шуд.

Дар Қирғизистон ва Узбекистон ҳам якчанд нафар барои зархаридӣ ва ширкат дар ҷанги Украина ҷазо гирфта буд. Ҳарчанд маҳкумшудаҳо аксаран шартан озод мешуданд. Бархе ҳам афв карда шуданд. Дар Қирғизистон кодекси ҷиноӣ барои ин амал то 10 соли зиндонро пешбинӣ кардааст, аммо дар амал ба гунаҳкорон ҷазои камтар дода мешавад.

Соли 2023 Аскар Кубаничбеки 31 сола барои ширкат дар ҷанги Украина аз тарафи Русия 10 сол зиндонӣ шуд. Ин Кремлро ба ғазаб овард ва баъди чанде зери фишор ҳукми ӯ ба ҷазои шартӣ иваз карда шуд. Мард ба Русия баргашта, қарододи нав баст ва ваъда дод, ки аз “манофеи ватан” ҳимоя хоҳад кард.

Дар Узбекистон барои зархаридӣ аз 5 то 10 соли зиндон пешбинӣ шудааст. Вале боз ҳам, бо вуҷуди исбот шудани гуноҳ, бо ҳукми додгоҳҳо аксари ширкатдорони ҷанги Украина бо ҷазои шартӣ аз зиндон раҳо мешаванд.

Бино ба иттилои бахши узбекии радиои Озодӣ, соли 2023 дастикам чаҳор нафар ширкатдори ҷанги Украина дар озодӣ монданд. Яке аз онҳо дар мурофиаи додгоҳӣ дар Андиҷон эътироф карда буд, ки дар ҷанг “беш аз 10 сарбози украиниро куштааст.” Ӯ шартан озод шуд.

“Мо мебинем, ки додгоҳҳо ҷазои сабук пешниҳод мекунанд. Мисли ҷазоҳои шартӣ, маҳдуд кардани озодӣ ва ё афв. Ҳатто агар ширкати ӯ дар амалиёти низомӣ ва кушторҳо ҳам исбот шавад.” – мегӯяд, таҳлилгар бе бурдани номаш.

Чунин бархурд ба гуфтаи коршинос низоми ҳуқуқии давлатро ба ҳам мезанад. “Агар одам баъд аз ҷанг ҷазои шартӣ мегирад ва ё ним сол пас тариқи афв озод мешавад, чунин бардошт мешавад, ки ҷазои ҷиддие вуҷуд надорад. Кремл щам ваъдаҳои хуб медиҳад, мисли шаҳрвандӣ, пул ва имтиёзҳо. Дар ин ҳолат тарс аз ҷазо гирифтан гум мешавад.” – таъкид кард, таҳлилгар.