Зиндагӣ дар даврони СССР бо оромиву осоиштагияш ба ёди ман мондааст.
Байни ҷумҳуриҳо сарҳад набуд. Мо барои гузарондани иди 1 май аз Уротеппа (Истаравшан) ба Тошканд рафта меомадем. Пул барои ҳама як буд -- рубли советӣ. Миллатгарои ва ҳисси бадбини байни ҳалкҳо набуд.
Мардум ҳис мекард, ки сару бар дорад, ҳомӣ дорад. Давлат ба муаллимони деҳот ангишт, ҳезум ва хӯроки чорворо бепул медод. Муаллимӣ касби пурифтихоре буд. Мо орзу доштем, ки калон шавем, дар мактаби олӣ мехонему муаллим мешавем.
Пирсолон, хусусан иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанй соҳиби обрӯю эҳтиром буданд.
Дар ягон ҷо фалокате (ҳоҳ фалокати табиӣ бошад ва ҳоҳ бо ҷурми инсон) рух диҳад, ба мардум намегуфтанд, то ки ҷомеа ноором нашавад. Ҳоло радиою телевизион ба сари мо факат хабарҳои нохушро меборанд.
Ҳар сол дар остонаи ҷашнҳои умумидавлатӣ (1 май, 7 ноябр ва гайра) ҳатман молҳои талаботи ҳаррӯза ва маводи хӯрокӣ як андоза арзонтар мешуданд.
Он давраро ҳоло давраи атеистӣ, яъне бехудоӣ мегуянд. Аммо он замон мусулмонӣ мустаҳкамтар буд. Занҳо дар хона менишастанду бо тарбияи кӯдакон машғул буданд, мардон кор мекарданду бо маоши худ хонаводаро бе душворӣ таъмин мекарданд. Ҳоло бошад, занон бозорнишину мардон мардикор дар мулкҳои бегона.
Ҳамеша мешунидем, ки калонсолон аз замона изҳори қаноатмандӣ мекарданд, шукри замонаи серию пурӣ мегуфтанд. Ҳикояҳое, ки онҳо дар бораи гуруснагию каҳтии давраи бачагии худ мекарданд, ба ёди мо афсонаҳои пурдаҳшатро меоварданд.
Падарам колхозчии одӣ буданд. Бо 60 рубл маош оилаи иборат аз 9 нафарро мехӯронданд. Ғайр аз ин, ҳамаи 5 писари худро соҳиби маълумоти олӣ гардонданд. Баъд аз фурӯпошии СССР ҳамеша андешамандона мегуфтанд: «Агар СССР намешуд, ягон нафари шуморо дар мактаби олӣ хонондан наметавонистам.»
Дар деҳаи мо ҳамагӣ чанд телевизор мавҷуд буд. Мо, бачаҳо, барои тамошои телевизор ба он хонаҳо мерафтем. Гоҳо хонаи телевизордорон ба кинотеатр монанд мешуд. Аҷибаш ин ки соҳибони хона моро ба хушӣ пешвоз гирифтаю шинонда, зиёфат ҳам мекарданд. Ҳоло кас ба ҳуд лоиқ намебинад, ки ба хонаи ҳамсоя ё хешони худ равад, то ки боиси ташвиш нагардад.
Ба хонаҳои мардум радиоҳои одӣ, ки «радиои 5-сӯма» мегуфтандаш, саросар гузаронида шуда буд. Барномаҳои радиои тоҷикро бо ҳавас мешунидем. Ёд дорам, дар оғози барномаи ҷавонӣ ин шеърро мехонданд, ки аз шуниданаш дилҳои мо ба ҷӯш меомад:
Насиби мо зи рӯзгор, чу давлати ҷавонӣ аст,
Дар осмону дар замин замони қаҳрамонӣ аст.
Чунон кунем зиндагӣ, ки шӯҳрати ҷаҳон шавад,
Ҷавонии ману шумо ҷавонии ҷаҳон шавад.
Дар ними шаб, пеш аз анҷоми гуфтори радиои тоҷик, сухангӯён ин шеърро мехонданд:
Шукр гӯям зиндагиро бо ҳама бешу камаш,
Шукр гӯям зиндагиро бо ҳама неку бадаш.
Шукр гӯям зиндагиро бо ҳар он чӣ ҳасту нест,
Шукр гӯям бахтро бо омаду ноомадаш.
…Зиндагии он замонро ҳар гоҳе чун афсонаи ширине ба ёд меорам…
Умар Юнусов
Байни ҷумҳуриҳо сарҳад набуд. Мо барои гузарондани иди 1 май аз Уротеппа (Истаравшан) ба Тошканд рафта меомадем. Пул барои ҳама як буд -- рубли советӣ. Миллатгарои ва ҳисси бадбини байни ҳалкҳо набуд.
Мардум ҳис мекард, ки сару бар дорад, ҳомӣ дорад. Давлат ба муаллимони деҳот ангишт, ҳезум ва хӯроки чорворо бепул медод. Муаллимӣ касби пурифтихоре буд. Мо орзу доштем, ки калон шавем, дар мактаби олӣ мехонему муаллим мешавем.
Пирсолон, хусусан иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанй соҳиби обрӯю эҳтиром буданд.
Дар ягон ҷо фалокате (ҳоҳ фалокати табиӣ бошад ва ҳоҳ бо ҷурми инсон) рух диҳад, ба мардум намегуфтанд, то ки ҷомеа ноором нашавад. Ҳоло радиою телевизион ба сари мо факат хабарҳои нохушро меборанд.
Ҳар сол дар остонаи ҷашнҳои умумидавлатӣ (1 май, 7 ноябр ва гайра) ҳатман молҳои талаботи ҳаррӯза ва маводи хӯрокӣ як андоза арзонтар мешуданд.
Он давраро ҳоло давраи атеистӣ, яъне бехудоӣ мегуянд. Аммо он замон мусулмонӣ мустаҳкамтар буд. Занҳо дар хона менишастанду бо тарбияи кӯдакон машғул буданд, мардон кор мекарданду бо маоши худ хонаводаро бе душворӣ таъмин мекарданд. Ҳоло бошад, занон бозорнишину мардон мардикор дар мулкҳои бегона.
Ҳамеша мешунидем, ки калонсолон аз замона изҳори қаноатмандӣ мекарданд, шукри замонаи серию пурӣ мегуфтанд. Ҳикояҳое, ки онҳо дар бораи гуруснагию каҳтии давраи бачагии худ мекарданд, ба ёди мо афсонаҳои пурдаҳшатро меоварданд.
Падарам колхозчии одӣ буданд. Бо 60 рубл маош оилаи иборат аз 9 нафарро мехӯронданд. Ғайр аз ин, ҳамаи 5 писари худро соҳиби маълумоти олӣ гардонданд. Баъд аз фурӯпошии СССР ҳамеша андешамандона мегуфтанд: «Агар СССР намешуд, ягон нафари шуморо дар мактаби олӣ хонондан наметавонистам.»
Дар деҳаи мо ҳамагӣ чанд телевизор мавҷуд буд. Мо, бачаҳо, барои тамошои телевизор ба он хонаҳо мерафтем. Гоҳо хонаи телевизордорон ба кинотеатр монанд мешуд. Аҷибаш ин ки соҳибони хона моро ба хушӣ пешвоз гирифтаю шинонда, зиёфат ҳам мекарданд. Ҳоло кас ба ҳуд лоиқ намебинад, ки ба хонаи ҳамсоя ё хешони худ равад, то ки боиси ташвиш нагардад.
Ба хонаҳои мардум радиоҳои одӣ, ки «радиои 5-сӯма» мегуфтандаш, саросар гузаронида шуда буд. Барномаҳои радиои тоҷикро бо ҳавас мешунидем. Ёд дорам, дар оғози барномаи ҷавонӣ ин шеърро мехонданд, ки аз шуниданаш дилҳои мо ба ҷӯш меомад:
Насиби мо зи рӯзгор, чу давлати ҷавонӣ аст,
Дар осмону дар замин замони қаҳрамонӣ аст.
Чунон кунем зиндагӣ, ки шӯҳрати ҷаҳон шавад,
Ҷавонии ману шумо ҷавонии ҷаҳон шавад.
Дар ними шаб, пеш аз анҷоми гуфтори радиои тоҷик, сухангӯён ин шеърро мехонданд:
Шукр гӯям зиндагиро бо ҳама бешу камаш,
Шукр гӯям зиндагиро бо ҳама неку бадаш.
Шукр гӯям зиндагиро бо ҳар он чӣ ҳасту нест,
Шукр гӯям бахтро бо омаду ноомадаш.
…Зиндагии он замонро ҳар гоҳе чун афсонаи ширине ба ёд меорам…
Умар Юнусов