Produktet me origjinë shtazore të prodhuara në Kosovë nuk arrijnë të depërtojnë në tregun e Bosnje dhe Hercegovinës, ndërsa produktet e tilla të këtij shteti janë të pranishme në dyqanet e Kosovës.
Kjo, edhe përkundër faktit se të dyja vendet janë pjesë e një marrëveshjeje të njohur si CEFTA, e cila ka për qëllim lehtësimin e këmbimeve tregtare në vendet e Ballkanit Perëndimor.
Disa kompani prodhuese në Kosovë kanë kërkuar tashmë nga institucionet e vendit që të bëjnë trysni tek autoritetet e Bosnje dhe Hercegovinës, për t’iu lejuar hyrjen në tregun e tyre.
Një nga to është edhe “Apetit”, që merret me prodhimin dhe përpunimin e produkteve të mishit.
Sami Ferizi, aksionar në këtë kompani, thotë për Radion Evropa e Lirë se kompania ka kapacitete të mjaftueshme për eksport. Prodhimet e saj, thotë ai, janë të pranishme në vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, si: Maqedoni e Veriut, Shqipëri dhe Mal të Zi.
Bosnje e Hercegovina dhe Serbia janë shtetet e vetme në rajon që nuk e njohin pavarësinë e Kosovës, të shpallur në vitin 2008, dhe si të tilla nuk e njohin as certifikatën veterinare të Kosovës.
Certifikata veterinare është dokument që e konfirmon sigurinë e ngarkesave veterinare. Në këtë certifikatë, prodhuesi është i obliguar që ta shkruajë edhe emrin e origjinës së produktit - në këtë rast Republika e Kosovës.
Ferizi tregon se ka dërguar disa kërkesa zyrtare në Agjencinë e Ushqimit dhe Veterinës në Kosovë (AUV) që kjo e fundit të kërkojë nga autoritetet e Bosnjës që t’i lejojnë mallrat “Made in Kosova” në tregun e tyre.
Kërkesën e fundit thotë se e ka bërë para rreth dy muajsh.
“Bosnje dhe Hercegovina nuk është e interesuar të bashkëpunojë me ne. Ajo sjell sasi të mëdha të produkteve të mishit në tregun tonë, kurse ne nuk eksportojmë. Çfarë kanë ata më shumë se ne, që ne të mos kemi mundësi t’i sheshim produktet tona atje”, thotë Ferizi.
Drejtori ekzekutiv i AUV-it, Flamur Kadriu, konfirmon për Radion Evropa e Lirë se, në fund të vitit të kaluar, ka kërkuar nga Agjencia e Ushqimit dhe Veterinës në Bosnjë dhe Hercegovinë që ta lejojë depërtimin e prodhimeve kosovare me origjinë shtazore. Në mars, shton ai, shkresë zyrtare për të njëjtin qëllim u është dërguar edhe zyrtarëve të Qeverisë së këtij shteti.
“Këto institucione nuk kanë kthyer përgjigje. Rasti është lajmëruar tashmë edhe te sekretariati i Marrëveshjes CEFTA”, thotë Kadriu.
Ai sqaron se kërkesa e dërguar në Bosnje, është bërë në emër të kompanisë “Apetit” dhe kompanisë për prodhimin e produkteve të qumështit “VITA”.
“Deri më tash, nuk kemi ndonjë përgjigje konkrete se pse nuk lejohet importi i produkteve të prodhuara në Kosovë dhe jemi në pritje. Ne nuk dimë ndonjë arsye, përveçse nuk i njohin certifikatat veterinare [të Kosovës]”, thotë Kadriu.
REL-i ka pyetur autoritetet përgjegjëse në Bosnje dhe Hercegovinë se a e kanë shqyrtuar kërkesën e institucioneve të Kosovës, por, deri në publikimin e këtij artikulli, nuk ka marrë përgjigje.
REL-i i është drejtuar edhe Ministrisë së Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë në Kosovë në lidhje me këtë problematikë, por as nga ky institucion nuk janë përgjigjur.
Në një konferencë për media më 12 prill, ministrja e Industrisë, Rozeta Hajdari, e ka cilësuar si të padrejtë sjelljen e autoriteteve të Bosnjës kundrejt prodhimeve nga Kosova.
“Jemi në pritje që autoritetet atje të kthejnë një përgjigje në AUV”, ka thënë Hajdari.
Të dhënat e Doganës së Kosovës tregojnë se nga viti 2022 deri më 13 prill, 2023, vlera e produkteve të mishit që kanë hyrë nga Bosnje e Hercegovina në Kosovë është mbi 190 mijë euro, ndërsa e produkteve të qumështit është shumëfish më e madhe - mbi 4.8 milionë euro.
Ramadan Mema, nga Shoqata e Përpunuesve të Qumështit në Kosovë, thotë se me bllokimin e produkteve me origjinë shtazore nga Kosova, Bosnje e Hercegovina po shkel Marrëveshjen CEFTA.
Ai i bën thirrje Qeverisë së Kosovës që t’i mbrojë prodhuesit vendorë dhe të ndërmarrë masa për depërtimin e produkteve të tyre në Bosnje.
CEFTA është një marrëveshje ndërkombëtare, e krijuar nga ana e Bashkimit Evropian. Në këtë mekanizëm, përveç Kosovës, bëjnë pjesë: Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Serbia, Mali i Zi, Bosnje e Hercegovina dhe Moldavia.
Nga viti 2018 deri në prill të vitit 2023, Kosova ka importuar nga Bosnje e Hercegovina produkte në vlerë prej rreth 240 milionë eurosh, tregojnë të dhënat e Doganës së Kosovës. Përveç produkteve të qumështit dhe mishit, nga Bosnja në Kosovë hyjnë edhe pije, alkool, produkte të drurit, qeramikës, qelqit, lodra etj.
Gjatë së njëjtës periudhë, Kosova ka eksportuar në Bosnje dhe Hercegovinë produkte në vlerë prej rreth 48 milionë eurosh. Në mesin e tyre kryesisht bëjnë pjesë: produktet e drurit, plastikës, pëlhura dhe veshje të punuara me dorë.
Kosova, prej vitesh, përballet me deficit të lartë tregtar - duke importuar më shumë dhe eksportuar më pak - gjë që, siç thonë ekspertët, e pengon edhe rritjen e saj ekonomike.
Prej se ka shpallur pavarësinë në vitin 2008, ajo ka pasur sfida të ndryshme sa u përket shkëmbimeve tregtare edhe me Serbinë, pasi kjo e fundit nuk i njeh dokumentet e institucioneve të Kosovës.
Kosova ka nisur të lëshojë dokumente me vulën “Doganat e Kosovës” nga viti 2008, duke e zëvendësuar vulën e deriatëhershme të Misionit të Kombeve të Bashkuara - UNMIK.
