Jonën, Rronin, Bardhin i bashkon dashuria e madhe që kanë për lojën e shahut.
Jona Reçica, 15 vjeçe, për herë të parë përfaqësoi Kosovën në Kampionatin Individual Evropian të shahut, që u mbajt në Petrovac të Malit të Zi.

Pjesëmarrja e shahistes në këtë kampionat, ku morën pjesë 139 pjesëmarrëse, po konsiderohet një sukses i madh për të, klubin e saj të shahut, Dardania, por edhe për shahun e femrave në Kosovë.

Jona tregon për Radion Evropa e Lirë se lojën e shahut e ka mësuar nga babai, i cili po ashtu është shahist. Ajo thotë se babai i saj është shahist shumë i mirë dhe se ajo ka dëshirë të madhe që një ditë ta mposhtë atë.

“Nuk e mbaj mend kur e kam mësuar se kam qenë shumë e vogël, vetëm se e di që prej babait…Të fillon të të vije inati, në njëfarë mënyre, që humb vazhdimisht lojën sepse babi është lojtar më i fortë se unë, dhe pastaj [mua] më pëlqen ajo ndjesi, që ta mundë dhe t’ia përmend [se ka humbë]”, thotë Jona për REL-in.

Edhe vëllai i Jonës, Rroni, 11 vjeç, luan shah dhe bën pjesë në klubin e njëjtë si e motra. Ai ka arritur që të zë vendin e tretë në Kampionatin e Kosovës për grup-moshat deri në 11 vjeç.

“Është mirë të kesh një hobi për të luajtur në kohë të lirë. Nëse vjen këtu [në klubin e shahut Dardania] kënaqesh, mësojmë dhe kemi shok të rinj. Kjo të ndihmon shumë në shkollë dhe mësime, e ke mendjen më të zhvilluar”, thotë Rroni.

Gani Hamiti është bashkëthemelues i shkollës së shahut, Dardania. Ai mban titullin mjeshtër nga Federata Ndërkombëtare e Shahut (FIDE) – titulli më i lartë që ndan kjo federatë – dhe së bashku me dy trajnerë të tjerë çdo ditë zhvillojnë aktivitete me shahistët e vegjël.

Ai tregon se mosha më e pëlqyer për pjesëmarrje në këtë shkollë shahu është nga 6 deri në 15 vjeç.

“Kur e kemi hapur shkollën, nuk e kemi pritur se do të kemi interesim të madh. Mirëpo, janë vetëdijesuar edhe prindërit, edhe fëmijët sepse shahu i sjell fëmijës vetëm dobi, është sport i mendjes. Ne kemi tre trajnerë dhe mbi 40 nxënës të ndarë në tre grupe. Çdo ditë të javës punojmë me fëmijët. Unë punoj të hënën dhe të enjten, një trajner tjetër punon të martën dhe të premten, ndërsa një tjetër punon ditën e mërkurë dhe të dielën sepse nuk kemi kohë dhe nuk kemi objekt më të madh”, thotë Hamiti për Radion Evropa e Lirë.

Trembëdhjetëvjeçari nga Prishtina, Bardh Murseli, po ashtu është anëtar i shkollës së shahut Dardania. Ai tregon se kur ishte 5-vjeçar, pasi e ka parë gjyshin e tij duke luajtur shah, atij i është dukur interesant dhe ka dashur të di më shumë për lojën e shahut.

“E mbaj mend që atë ditë [kur kam filluar të luaj shah] shkuam te gjyshi dhe e pash shahun, ajo kutia ka qenë e madhe me figura të mëdha… Gjyshi ka luajtur shah që moti, pastaj atë [kuti] shahu ia ka dhënë babait tim, dhe ka qenë shah shumë mirë i ruajtur, shumë i bukur”, thotë shahisti 13 vjeçar për Radion Evropa e Lirë.

Bardhi tregon se edhe pse është vetëm 13 vjeç, ai e ka arritur që të jetë më i mirë sesa babai dhe gjyshi në lojën e shahut dhe madje ka arritur që t’i mposhtë.
“Babanë? Po [e kam mundur në lojën e shahut]. Edhe gjyshin, se është më i dobët [në shah] se babai”, thotë Bardhi.

Loja e shahut vlerësohet se sjell shumë dobi për fëmijët. Sipas blogut Study.com, shahu mund t'i ndihmojë fëmijët të kuptojnë rëndësinë e një strategjie që kërkon jo vetëm planifikim, por edhe përqendrim. Nxënësit që luajnë shah zhvillojnë një sërë strategjish dhe aftësish për zgjidhjen e problemeve, që mund t’i përdorin edhe në jetën e përditshme.

Malcolm Pein, shef ekzekutiv i shahut në shkolla dhe komunitete në Mbretërinë e Bashkuar, njëherësh shahist dhe gazetar, thotë se shahu ka një ndikim pozitiv te nxënësit e shkollave fillore për një sërë arsyesh.

“Jo vetëm që u jep fëmijëve aftësi të mira të të menduarit dhe përmirëson përqendrimin, kujtesën dhe llogaritjen, por i mëson fëmijët të marrin përgjegjësi për veprimet e tyre”, thotë Pein.

Edhe Hysni Reçica, babai i Jonës dhe Rronit, tregon arsyet për Radion Evropa e Lirë se pse është e rëndësishme pjesëmarrja e fëmijëve në aktivitete të ndryshme, që u ndihmojnë në zhvillimin kognitiv të tyre.

“Është përfitim i madh për fëmijët sepse shahu konsiderohet si gjimnastikë e trurit. Nëse iu pëlqen [fëmijëve] shahu apo çfarëdo sporti është mirë që [prindërit] t’iu ndihmojnë fëmijëve të ndjekin ëndrrën e tyre”, thotë Reçica për Radion Evropa e Lirë.

Trajneri Hamiti tregon se klubi i shahut Dardania ndjek një program sipas sistemit të shkollës holandeze të shahut që ka shtatë nivele. Tri nivelet e para, tregon ai, zhvillohen pa pagesë, ndërkaq për nivele të tjera ka një pagesë mujore.

Në tri nivelet e para, nxënësit mësojnë për rregullat e lojës dhe teknikat, pastaj në nivelet e tjera mësimi kalon në teori dhe praktikë më të avancuar.

“Fëmijët kanë pasur sukses shumë të mirë. E kemi Troi Krasniqin që ka qenë kampion i Kosovës për moshën 9-vjeçare, kemi pasur Jonën që e cekëm për vajza 14 vjeçare, kemi pasur edhe Auladin Shtavicën që ka qenë kampion i Kosovës për U16. Kemi edhe dy nxënës shumë të mirë, Jakub Buzhala i cili vitin e kaluar ka qenë i dyti, si dhe Rron Reçica që ka qenë i treti për grup-moshat deri në 11 vjet”, thotë Hamiti.

Tre shahistët, Jona, Bardhi dhe Rroni edhe pse janë të ngarkuar me angazhime të tjera shkollore, mundohen të mësojnë kurdo që kanë kohë të lirë sa më shumë për sportin e tyre më të dashur, shahun. Gjithashtu, këta shahistë u shprehën se përveç familjes, mbështetje kanë edhe nga shokët dhe shoqet e klasës, të cilët janë krenarë për aftësitë e tyre në shah.

“Po e dinë, edhe arsimtarët e dinë, më ka thënë arsimtari se do të ma lë pesë nëse e mundi, e kam mundur por nuk më ka lënë notën pesë. E dinë edhe të gjithë nxënësit, më lavdërojnë. Kur vjen dikush i ri thonë ‘Rroni di të luaj shah’. Është ndjenjë e mirë”, thotë Rroni.

Ndërkaq, Bardhi tregon se luan shah edhe me shokët e klasës.

“Kur kishim pushim ose kur mungonte ndonjë arsimtar, të gjithë luanin edhe mësonin lëvizje nga unë, dhe tash e duan lojën e shahut më shumë”, tregon ai.

Mirëpo, e vetmja gjë që këta shahistët vendosën të mbajnë sekret ishin taktikat e tyre të veçanta, që nuk duan t’i ndajnë me asnjë.

“Ato janë sekrete, na i shohin pastaj kundërshtarët”, thanë të gjithë njëzëri.

Klubi i shahut Dardania është themeluar në vitin 2014 nga shahisti Armend Budima, dhe që nga themelimi, ky klub merr pjesë në Ligën Nacionale.

Ndërkaq, Federata e Shahut e Kosovës, që ekziston që nga viti 1971, është e regjistruar si federatë sportive që nga viti 2001 dhe merr pjesë në arenën ndërkombëtare. Më 2003, kjo federatë mori pjesë në aktivitetin e parë jashtë vendit nën flamurin e Unionit Evropian të Shahut.

Kjo federatë më 2015 u pranua në arenën ndërkombëtare me të drejta të plota dhe që nga atëherë, ajo merr pjesë në të gjitha ngjarjet e rëndësishme evropiane dhe botërore. Aktualisht, Federata e Shahut e Kosovës është në vendin e 93-të në listën botërore prej 180 shtetesh.

Jona Reçica, vajza që mori pjesë në Kampionatin Evropian të shahut, ka një mesazh për të gjithë bashkëmoshatarët e saj:

“Besoj që shahu është diçka që ja vlen të provohet. Mund të vish për dy-tre muaj dhe të vendosësh nëse të pëlqen. Nuk është e nevojshme të bëhesh shahist profesionist, por vetëm duke e provuar nuk humb asgjë”.