Artistet kosovare në Sarajevë: Kemi të njëjtat probleme
“Zoti të qorroftë”, “Do Zoti shurdhohesh", “Zoti ta theftë qafën”. Këto janë disa nga mallkimet që iu thuhen vajzave, e më vonë grave në Kosovë, por edhe në Bosnjë e Hercegovinë. Ekspozita “Të jesh pionier: Feminizmi, arti, ardhmëria” e hapur nga gjashtë artiste nga Kosova flet për problemin e anti-feminizmit dhe dhunës që vuajnë gratë, stereotipat dhe kufizimet, por edhe pabarazitë. Ekspozita u hap në galerinë Manifesto të Sarajevës më 17 qershor. Kjo është hera e parë disa artiste të Kosovës vizitojnë Bosnjë e Hercegovinën, për shkak të regjimit të vizave midis dy shteteve. Ato e shohin këtë si pengesë të madhe kur bëhet fjalë për shkëmbimin kulturor midis Bosnjës dhe Kosovës, por për potencialin që ka arti për të ndryshuar shoqëritë, të cilët artistët besojnë se kanë të njëjtat probleme.
5
“Dashtë Zoti e mos u zgjofshi” – një nga mallkimet që është ekspozuar nga artistët. Ata thonë se këto lloj mallkimesh u thuhen më së shpeshti vajzave.
6
Artistët e Kosovës shumë rrallë ekspozojnë veprat e tyre në Bosnjë, për shkak të vizave që kërkohen për udhëtim. Kosova dhe Bosnjë e Hercegovina aplikojnë regjim vizash, pasi Bosnja nuk e njeh Kosovën si shtet të pavarur. Pranimi i njohjes është kundërshtuar nga zyrtarët serbë në shtet, përkatësisht nga anëtari serb i Presidencës së Bosnjë e Hercegovinës.
7
Alketa Sylaj thotë se është zhgënjyese për të si artiste që nuk mund të udhëtojë lirshëm, pasi ajo ftohet shpesh, por për shkak të problemeve me viza nuk mund të marrë pjesë në ekspozita.
“Kjo të vendos në vendin e duhur – OK, unë jetoj këtu. Të bën të kuptosh se jeton në një pjesë të botës që nuk është e lirë, për askënd, dhe veçanërisht nuk është e lirë për artistët. Evropa është ende e mbyllur për ne. Po kalojmë nëpër procedura, burokraci”, thotë ajo.
Ajo beson se Bosnjë e Hercegovina kanë të njëjtat probleme, “por unë e di se ende ka shumë artistë që po e ndryshojnë këtë, po punojnë në ndërgjegjësimin tonë për feminizmin. Interneti ka ndihmuar, njerëzit janë hapur ndaj ideve të reja. Unë shpresoj që brezi i ardhshëm nuk do të kalojë nëpër atë që ne që ne kemi përjetuar”.
“Kjo të vendos në vendin e duhur – OK, unë jetoj këtu. Të bën të kuptosh se jeton në një pjesë të botës që nuk është e lirë, për askënd, dhe veçanërisht nuk është e lirë për artistët. Evropa është ende e mbyllur për ne. Po kalojmë nëpër procedura, burokraci”, thotë ajo.
Ajo beson se Bosnjë e Hercegovina kanë të njëjtat probleme, “por unë e di se ende ka shumë artistë që po e ndryshojnë këtë, po punojnë në ndërgjegjësimin tonë për feminizmin. Interneti ka ndihmuar, njerëzit janë hapur ndaj ideve të reja. Unë shpresoj që brezi i ardhshëm nuk do të kalojë nëpër atë që ne që ne kemi përjetuar”.
8
Vepra e artistes Laureta Hajrullahu flet për të ardhmen e feminizmit në të gjithë hapësirën kibernetike. Për këtë vepër, artistja është frymëzuar nga estetika e video-lojërave dhe rëndësia që kishin ato për lëvizjen feministe nga fundi i shekullit 20 deri në fillim të shekullit 21. Vepra, siç thotë artistja, e zhvendos luftën feministe në hapësirën virtuale.
