Američki predsjednik Donald Trump potpisat će u četvrtak uredbu o uvođenju sankcija Međunarodnom krivičnom sudu zbog usmjeravanja istraga prema Sjedinjenim Državama i njihovim saveznicima, poput Izraela, izjavio je funkcioner Bijele kuće, čije ime nije navedeno.
Ova uredba uključivat će finansijske i vizne sankcije protiv pojedinaca i članova njihovih porodica koji pomažu Međunarodnom krivičnom sudu (ICC) u istragama protiv američkih građana ili saveznika SAD-a.
Trumpov potez dolazi nakon što su prošle sedmice demokrate u američkom Senatu blokirale republikansku inicijativu za sankcionisanje Međunarodnog krivičnog suda, koja je bila odgovor na izdavanje naloga za hapšenje izraelskog premijera Benjamina Netanyahua i njegovog bivšeg ministra odbrane zbog vojne kampanje u Pojasu Gaze.
Kada je osnovan Sud i zašto?
Sud je osnovan 2002. godine kako bi procesuirao ratne zločine, zločine protiv čovječnosti, genocid i zločine agresije kada države članice same to ne žele ili ne mogu učiniti.
Može krivično goniti zločine koje su počinili državljani država članica ili na teritoriji država članica od strane drugih aktera. Ima 125 država članica.
Budžet suda za 2025. iznosi oko 195 miliona eura.
Šta Sud istražuje?
Međunarodni krivični sud vodi istrage od palestinskih teritorija do Ukrajine i afričkih država kao što su Uganda, Demokratska Republika Kongo i Kenija do Venecuele u Latinskoj Americi i Mjanmara i Filipina u Aziji, ističe se na njegovoj web-stranici.
Navodi se i da su pred sudom bila 32 slučaja, a neki slučajevi imaju više od jednog osumnjičenog.
Sudije ovog suda izdale su najmanje 60 naloga za hapšenje.
Koliko je ljudi Sud osudio?
Sudije ovog suda donijele su 11 osuđujućih i četiri oslobađajuće presude.
Dvadeset i jedna osoba bila je držana u pritvorskom centru Suda u Hagu i pojavila se pred sudom, a 31 osoba je i dalje na slobodi.
Optužbe su odbačene protiv sedam osoba zbog njihove smrti.
Od 11 osuđujućih presuda, samo šest je bilo za temeljna krivična djela ratnih zločina i zločina protiv čovječnosti. Ostale su bili za zločine kao što je neovlašteno ometanje svjedoka.
Šestorica osuđenih muškaraca bili su vođe afričkih milicija iz Demokratske Republike Kongo, Malija i Ugande.
Kazne su se kretale od devet do 30 godina zatvora.
Najveća moguća kazna je doživotni zatvor.
Ko je na listi Suda za hapšenje?
Sud je izdao nalog za hapšenje Netanyahua, koji je optužen da je krivično odgovoran za djela uključujući ubistvo, progon i korištenje gladi kao ratnog oružja u sukobu u Gazi.
Takođe je izdao nalog za hapšenje bivšeg izraelskog ministra odbrane Yoava Gallanta u vezi s ratom u Gazi, kao i za liderom palestinske militantne grupe Hamas Ibrahimom el Masrijem (poznatim i kao Muhamed Deif). U nalogu za Masrijem navode se optužbe za ubistvo, silovanje i uzimanje talaca tokom napada u Izraelu 7. oktobra 2023. koji su pokrenuli rat u Gazi.
Izraelski lider je tu odluku odbacio kao antisemitsku i rekao da su optužbe apsurdne i laž.
Na listi je i ruski predsjednik Vladimir Putin, optužen za ratni zločin nezakonitog deportovanja stotine djece iz Ukrajine.
U martu 2023., nakon što je sud izdao nalog, Kremlj je rekao da je taj potez besmislen. Moskva je više puta negirala optužbe da su njene snage počinile zločine tokom invazije na Ukrajinu.
Proteklih mjeseci tužilac Suda je zatražio i naloge za hapšenje visokih čelnika Afganistana i Mjanmara, ali sudije ih nisu zvanično odobrile.
Koje države nisu članice Suda?
Iako Sud podržavaju mnoge članice Ujedinjenih nacija i Evropska unija, druge zemlje poput Sjedinjenih Država, Kine i Rusije nisu članice, tvrdeći da se Sud može koristiti za politički motivisana krivična gonjenja.
Mjanmar nije član Suda, ali su 2018. i 2019. godine sudije zaključile da je Sud nadležan za navodne prekogranične zločine koji su se djelimično dogodili u susjednom Bangladešu, članici Suda, kao što su deportacija i progon. Stoga su sudije rekle da tužioci mogu otvoriti zvaničnu istragu.
Izrael nije član Suda i ne priznaje njegovu nadležnost, ali su palestinske teritorije primljene u članstvo Suda 2015. godine.
To, zajedno sa odlukom sudija, znači da Sud može istraživati moguće ratne zločine koje su počinili borci Hamasa u Izraelu i Izraelci u Pojasu Gaze.