Može li crnogorska Vlada da visokorangiranim javnim funkcionerima iz drugih grana vlasti dodjeljuje stanove ili kredite pod bagatelnim uslovima a da od njih ne očekuje protivuslugu?
To pitanje i dalje zaokuplja dio javnosti i medija pošto je, nakon upornog insistiranja pojedinih poslanika opozicije i nevladinih organizacija, Vlada objelodanila spisak od 95 javnih funkcionera i državnih službenika koji su ili dobili stanove ili beneficirane kredite da mogu da ih kupe.
Dok u vladajućoj Demokratskoj partiji socijalista (DPS) ćute, u opoziciji i nevladinom sektoru u tome vide razmjere korupcionaškog skandala, odnosno pokušaja izvršne vlasti da utiče na rad institucija koje bi morale biti nezavisne.
“Kolege iz nevladinog sektora su bez zadrške u pravu što godinama problematizuju način dodjele stanova ili stambenih kredita javnim funkcionerima po povlašćenim uslovima”, ocjenjuje za Radio Slobodna Evropa (RSE) Boris Marić, pravnik i direktora Centra za građanske slobode (CEGAS).
”Moje je saznanje da su upravo kolege iz 'Instituta Alternativa' (nevladina organizacija prim.red.) ranije podnijeli inicijativu Ustavnom sudu za ocjenu ustavnosti kompletne normative koja se koristi za ovu vrstu raspodjele stanova i stambenih kredita po povlašćenim uslovima”, dodaje Marić.
"Suprotno evropskoj praksi"
Za Borisa Marića, koji je bio član Radne grupe za poglavlje 23 (pravosuđe i temeljna prava) u pregovorima sa Evropskom unijom, podaci koje je iznijela Vlada Crne Gore su još jedan dokaz o zarobljenosti institucija od strane vladajuće partije. Stoga očekuje reakciju Brisela, pošto je, podvlači, takva praksa u potpunoj suprotnosti sa evropskim standardima.
“Ova praksa mora da se preispita i moraće da izazove reakciju Evropske komisije, jer ovaj način na koji se to radi jeste jedan od najozbiljnijih kanala političkog uticaja na rad državnih organa, a posebno će apostrofirati uticaj na rad državnih organa koji tako ne mogu da ostvaruju svoju nezavisnost kad nemaju punu finansijsku samostalnost”, kaže Marić.
Upravo zbog toga novi član Savjeta Agencije za sprječavanje korupcije Zlatko Vujović, koji je do skora bio direktor nevladine organizacije Centar za monitoring (CEMI), za RSE je najavio da će na sjednici Savjeta Agencije 20. avgusta inicirati provjeru imovinskih kartona javnih funkcionera.
“S obzirom na veliki interes javnosti i samu ulogu koju ima Agencija za sprječavanje korupcije, u njenoj je nadležnosti da provjeri tačnost podataka koje su javni funkcioneri dostavili u svojim imovinskim kartonima ili nisu dostavili kada je riječ o prijavi uvećanja imovine koja je veća od 5.000 eura. Iniciraću kao član Savjeta Agencije da se ispitaju svi navodi koji su se pojavili u medijima i izvrši provjera da li je došlo do kršenja Zakona o sprječavanju korupcije od strane određenih lica koja su mediji označili kao prekršioce zakona”, najavio je Vujović.
Imena sa liste
Među povlašćenim licima koji su dobili ili stanove ili povoljne kredite za stanove, na spisku Vladine komisije našli su se, između ostalih, "prva dama" crnogorskog sudstva Vesna Medenica, koja je počela treći mandat na funkciji predsjednice Vrhovnog suda, predsjednik Ustavnog suda Dragoljub Drašković, prvi čovjek Agencije za sprječavanje korupcije Sreten Radonjić, direktor Poreske uprave Miomir M. Mugoša. Kredite za stambeno zbrinjavanje dobili su i pojedini poslanici vladajuće koalicije, ministri, tužioci, policijski funkcioneri, direktori javnih preduzeća, ambasadori.
Zlatko Vujović saglasan je sa stavom Borisa Marića da takvi benefiti mogu uticati na integritet institucija, pa i na Agenciju za sprječavanje korupcije, čijem je direktoru takođe odobren kredit.
“Ako je Vladin kredit takav da je potrebno vratiti svega 20 posto glavnice po kreditnoj liniji, to znači da vam je neko bespovratno dao značajna sredstva. Sve to svakako ima velikog uticaja, čak i ako je formalno regulisano i ako je sve u skladu sa propisima, otvara se pitanje da li to utiče na integritet i donosioca odluka koji ne pripada izvršnoj vlasti. Vidimo da je izvršna vlast dobila jednu veliku polugu uticaja, a to je da ona donosi odluke o takvoj vrsti dodjele sredstava ili stanova onim licima koja ne pripadaju toj grani vlasti, konkretno govorim o sudskoj i zakonodavnoj vlasti koja koristi tu vrstu beneficija. Mislim da je riječ o nekom modelu i mehanizmu koji nije adekvatan jer nije dostupan svim građanima, čak ni onima koji rade u javnim ustanovama, pa treba razmisliti o preispitivanju tog modela”, objašnjava Vujović.
Opozicionara nema među "dobitnicima"
Dok iz vladajuće Demokratske partije socijalista nema nikakvih reakcija, iz opozicije su konstatovali kako je spisak dobitnika potvrda stepena zarobljenosti države.
Ukazali su na to da među onima koji su dobili stanove ili kredite nema niti jednog predstavnika opozicije. Pozvali su predsjednika države Mila Đukanovića da slijedi primjer premijera Duška Markovića i dostavi listu dobitnika stanova tokom njegovih ranijih višestrukih premijerskih mandata.
Dio javnosti, sa druge strane, burno je reagovao zbog činjenice da su povoljni uslovi za rješavanje stambenog pitanja nedostupni za obične građane.
Kao drastičan primjer diskriminacije mediji su apostrofirali slučaj aktuelnog crnogorskog ambasadora u Španiji, koji je krajem prošle godine dobio 40.000 eura kredita za poboljšanje uslova stanovanja. Prema imovinskom kartonu dostupnom u registru Agencije za sprječavanje korupcije, ambasador vraća kredit u ratama nešto višim od 40 eura, dok njegova plata iznosi preko 4.000 eura.
"Više evidencije bilo u socijalizmu"
Takav način raspodjele stanova i kredita za Borisa Marića recidiv je samoupravnog socijalističkog sistema:
”Gdje to jeste bila praksa, ali su u tom sistemu svi dobijali stanove. Znači, nijesu samo državni funkcioneri nego i državni službenici, pa i stanove bolje od državnih funkcionera mogli su da dobijaju predstavnici firmi koje su dobro radile u to vrijeme. Međutim, to se sada potpuno pretvorilo u suprotnost. Jer tada i ako ste dobili stan, nijeste mogli da dobijete kredit. Vodila se ipak neka evidencija. Ovdje sad imate po nekoliko puta da ista osoba dobija po istom osnovu stan ili kredit. Zaista se radi o pitanju koje jeste za ozbiljan građanski i društveni, civilni pritisak da se prekine ta praksa. Ja sam ubijeđen da su način i zakonska osnova na osnovu koje se dijele stanovi duboko neustavna.”
Najnovijim saopštenjem za javnost oglasila se nevladina organizacija Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS).
Sa te adrese su od premijera Duška Markovića zatražili da objasni zašto je Vlada poklanjala stanove javnim funkcionerima koji treba da kontrolišu zakonitost rada Vlade. MANS traži da Vlada objavi sve podatke o uslovima pod kojima su svi javni funkcioneri dobili kredite i stanove i iznosima koji su im poklonjeni na račun budžeta koji pune građani Crne Gore.
Facebook Forum