Opštinske vlasti u Srebrenici prisvojile su poluizgrađeni zanatski centar na atraktivnoj lokaciji u tom gradiću primoravajući stvarne vlasnike da svoja prava traže putem suda.
Poslovni objekti, za koje su Srebreničani dali novce još prije rata, upisani su u vlasništvo Opštine Srebrenica, a na vlasnike je pao teret dokazivanja vlasničkog prava.
Da bi mogao ostati bez lokala i uloženih sredstava strahuje i jedan mještanin Srebrenice (ime poznato redakciji) jer su mu u ratu izgorjeli dokazi da je za lokal prije rata uplatio tadašnjih 24.000 maraka.
"Kod mene je sva dokumentacija uništena jer je kuća zapaljena u maju 1992. godine. Ali, imam papir kojim opština potvrđuje da je to moj lokal i da u roku od šest mjeseci, a to je bilo 2006. godine, moram početi s adaptacijom i radovima na objektu", ispričao je on za Radio Slobodna Evropa.
Uložio je poslije rata, kako kaže još 14.000 maraka (više od 7.ooo evra), a na kraju je lokal upisan u vlasništvo Opštine Srebrenica, za šta je nedavno, kako kaže sasvim slučajno saznao.
"Angažovao sam radnike, ozidali zidove, pokrio lokal, ugradio pločice, uveo struju i vodu, stavio stolariju i sačuvao sve račune". ispričao je za RSE.
Kontaktirao je, kako navodi, načelnika Opštine koji mu je rekao da "uz dva svjedoka i papir iz opštine" može ostvariti pravo na prepis poslovnog prostora na njegovo ime.
Ovaj sagovornik ističe da je lokale prije 33 godine uplatilo 12 Srebreničana, te da niko od njih ni danas nije upisan kao vlasnik u vlasničke knjige zbog čega se neki od njih bore i sudskim putem za svoju imovinu.
"Još nekoliko slučajeva je kao moj, ali su ljudi u dijaspori, ali se nadam da će i oni angažovati advokata kako bi se lokali vratili u vlasništvo ili dobila odšteta od opštine", rekao je on.
Srebreničani koji se bore za uplaćene lokale, nadaju se da biti poslovni prostori mogli biti iskorišteni za oživljavanje tog grada, potpuno zamrlog u poslijeratnom periodu.
Prije rata '90-ih u Srebrenici je živjelo oko 37.000 stanovnika, dok je taj broj danas jedva 5.000 ili 6.000.
U Srebrenici, gradu u kojem se u julu 1995. godine dogodio genocid nad više od 8.000 Bošnjaka, danas gotovo ništa ne radi. Grad nema autobusku stanicu, mesnicu, a niti kino ili šetalište.
Kako je sve počelo?
Rat koji je počeo u Bosni i Hercegovini 1992. godine, spriječio je i prijeratnu lijepu ideju prema kojoj je Srebrenica trebala dobiti savremeni zanatski centar.
Opštinke vlasti su 1991. godine, kao investitor, sklopile tada ugovor s Građevinskim preduzećem "Radnik", koje je započelo gradnju objekata.
Prethodno je Medžlis Islamske zajednice (IZ) u Srebrenici poklonio opštini zamlju, ali pod uslovom da IZ u budućem zanatskom centru dobije pet poslovnih prostora.
Budući vlasnici, njih 12, pretežno zanatlije, unaprijed su platili sumu od po 24.000 tadašnjih njemačkih maraka da bi dobili lokale.
Radovi na izgradnji novog zanatskog centra nikad nisu nastavljeni jer je poslije rata preduzeće "Radnik" otišlo u stečaj, a nedovršeni zanatski centar postao je ruglo centra Srebrenice.
Pošto nisu ispoštovani uslovi ugovora, prije dvije decenije Islamska zajednica je od Opštine tražila povrat vlasnišva nad zemljištem na kojem se nalaze već poluizgrađeni lokali, a vlasnicima tih poslovnih prostora je naloženo da nemaju pravo na samostalni nastavak radova na onim lokalima koji su bili upola završeni.
IZ je angažovala advokata, ali povrat vlasništva nad zemljištem nije realizovan.
Islamska zajednica je tako ostala i bez zemljišta i bez pet poslovnih prostora, ali prostore nisu u vlasništvo dobile ni zanatlije, budući vlasnici, kao ni povrat novca.
Alija Tabaković, nekadašnji predsjednik Islamske zajednice Srebrenica, ističe kako je on bio pregovarač s opštinskim vlastima, te da zemljište zapravo nije dato Opštini u vlasništvo.
"Dakle, nismo dali zemlju Opštini u vlasništvo, nego samo ustupili kako bi zanatlije dobile nove poslovne prostore, da se Islamskoj zajednici, po osnovu ustupka zemlje, izgradi pet poslovnih prostora. Ne znam kako se moglo desiti da Komisija za javno izlaganja katastra, koja je aktivirana prije pet godina, nije pozvala Islamsku zajednicu da se riješi taj problem", pita Tabaković.
Tabaković ističe kako Komisija nije uputila poziv ni zanatlijama, već je sve lokale jednostavno prepisala na Opštinu Srebrenica.
Šta kažu vlasti u Srebrenici?
Načelnik Srebrenice Mladen Grujičić za RSE tvrdi kako je knjiženje na Opštinu bilo "jedino rješenje, jer lokali još nisu završeni i nisu se vodli ni na kome od budućih vlasnika".
Ističe kako je to razlog zbog čega građani koji su uplatili lokale nisu bili pozvani pred Komisiju za javno izlaganje imovine.
"Mi smo ovaj problem naslijedili od prethodnih vlasti koje nisu imale sluha da to riješe. Oni koji su izvršili uplatu poslovnih prostora u zanatskom centru treba da podnesu tužbu sudu i mi smo spremni da izvršimo naknadu ili da na tom mjestu izgradimo novi objekat gdje bi oni dobili poslovne prostore", rekao je Grujičić za RSE.
A Radoslav Savinović, šef Katastarske područne jedinice u Srebrenici, tvrdi za RSE kako su privatni lokali upisani u vlasništvo Opštine u "skladu sa važećim propisima Republike Srpske".
Nije, međutim, rekao na osnovu kog zakona je u tom bh. entitetu izvršeno knjiženje imovine. Nije rekao ni kada su lokali prepisani u vlasništvo Opštine Srebrenica.
"Prilikom avionskog snimanja 1991. godine u katastar je unijeto trenutno stanje i komisija za javno izlaganje podataka o vlasništvu registrovala je objekte koji, u to vrijeme, nisu bili ni u čijem vlasništvu i prepisala ih na Opštinu", rekao je Savinović.
On ističe kako lokali nisu mogli biti prepisani na nove vlasnike, jer "nisu ni završeni".
"Zato su ti lokali prepisani na opštinu. Oni koji su uplatili lokale mogu doći u naše odjeljenje, provjeriti stanje, a pravo na upis imovine, odnosno lokala, mogu ostvariti sudskom tužbom", rekao Savinović za RSE.
Dokazao vlasništvo na sudu, Opština tri godine kasnije nije provela presudu
No, od borbe nije odustao Nijaz Đozić, koji je nakon četiri godine sudskog spora s Opštinom uspio dokazati da je on ipak vlasnik jednog od lokala.
"Ja sam uplatio 23.000 maraka Opštini 1991. godine i kad sam čuo da su lokali, pa i moj, prepisani na Opštinu, pokrenuo sam sudski spor. Sud u Srebrenici i u Bijeljini je uvažio moju dokumentaciju i donio odluku da mi se imovina vrati i poslovni prostor upiše na moje ime", rekao je Đozić.
Osnovni sud u Srebrenici prvo je u korist Đozića presudio 2020. godine, a Okružni sud u Bijeljini potvrdio je prvobitnu presudu 2021. godine. U presudama se nalaže da Opština Srebrenica mora da ispoštuje prijeratni ugovor za Đozićem. No i tri godine nakon posljednje presude, presuda još nije izvršena.
"U toj odluci stoji vremenski period u kojem Opština i katastar treba da izvrše svoju obavezu. Međutim, još nema nikakvog odgovora iako u sudskoj odluci stoji, da, ukoliko se odluka ne realizuje, opština će biti kažnjena sa 5.000, a načelnik sa 800 KM. Čekam izvršenje odluke, ali sam ubijeđen da će sve biti u redu“, rekao je za Radio slobodna Evropa Nijaz Đozić.
Jedan od onih koji tek treba da prođe Nijazov put je mesar Sadik Begić.
"Ja sam u tom zanatskom centru uplatio dva lokala. Imam svu dokumentaciju i uplatnice. Kad sam čuo da su lokali prepisani na opštinu, odlučio sam da podnesem tužbu protiv opštine. Nadam se da neću čekati četiri godine kao Nijaz i da će moj slučaj biti brže riješen i da ću dobiti povrat lokala. Čuo sam da i ostale zanatlije žele putem suda tražiti povrat imovine i nadam se da ćemo to riještiti u našu korist. Platili smo i ti poslovni prostori pripadaju nama", kaže Sadik Begić.
U Medžlisu Islamske zajednice Srebrenica nisu željeli komentarisati ovaj slučaj. Rečeno je da će i IZ angažovati advokata kako bi dobila, ako ne obećanih pet lokala, bar povrat parcele na kojoj sada stoje poluizgrađeni poslovni prostori budućeg zanatskog cantra.