Više desetina muškaraca u vojnim uniformama sa oznakama pripadnika rasformirane Jedinice za specijalne operacije postavile su šatore u Pionirskom parku u Beogradu, gde već pet dana protestuje i grupa studenata koja se protivi blokadama fakulteta.
Lica u vojnim uniformama nisu želela da za RSE objasne motive svog dolaska u kamp u kojem se nalazi grupa koja sebe naziva "studentima koji žele da uče".
Uniformisana lica predvode Goran Radosavljević Guri, bivši komandant srpske Žandarmerije i Živorad Žika Ivanović, nekadašnji pripadnik Jedinice za specijalne operacije (JSO).
Ispred vojnih šatora okupljenima su podeljene identične maslinasto zelene majice sa srpskom trobojkom i natpisom "veteran" na leđima.
Nakon toga prošli su kroz špalir koji su u njihovu čast formirali okupljeni u parku.
Fond za humanitarno pravo: Vlast regrutuje pripadnike zločinačkih jedinica
Na prisustvo pripadnika rasformirane Jedinice za specijalne operacije na skupu u Pionirskom parku u Beogradu reagovala je i nevladina organizacija Fond za humanitarno pravo koja je podsetila da su pripadnici JSO učestvovali u ratnim zločinima, koji su "van razumne sumnje dokazani u postupku vođenom pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) protiv čelnika Državne bezbednosti, Jovice Stanišića i Franka Simatovića".
"Vlast u Srbiji ignorisala je presudu MKSJ protiv rukovodilaca Službe Državne bezbednosti, a sada regrutuje pripadnike jedinica koje su učestvovale u zločinima za obračun sa sopstvenim građanima", navodi se u saopštenju Fonda za humanitarno pravo.
Ko je Goran Radosavljević Guri?
Goran Radosavljević Guri je pukovnik policije u penziji i bivši komandant srpske Žandarmerije. Dovođen je u vezu sa ubistvom braće Bitići zbog čega mu je Stejt department zabranio ulazak u SAD.
Agron, Mehmet i Ili Bitići, državljani SAD koji su se u sastavu "Atlantske brigade" borili na strani Oslobodilačke vojske Kosova (OVK) tokom rata na Kosovu, uhapšeni su po završetku NATO intervencije 1999. godine na granici sa Kosovom zbog ilegalnog prelaska u Srbiju.
Nakon odležane prekršajne kazne od 15 dana pušteni su iz zatvora, ali ih srpska policija odvodi u bazu Specijalnih antiterorističkih jedinica MUP-a Srbije u Petrovom Selu, koja je bila pod komandom Gorana Radosavljevića – Gurija.
Njihova tela, sa vezanim rukama i ranama od ispaljenih metaka na potiljcima, otkrivena su u julu 2001. godine u masovnoj grobnici u Petrovom Selu, u istočnoj Srbiji, zajedno sa drugim telima kosovskih Albanaca.
Radosavljević je odbacio bilo kakvu odgovornost za smrt braće Bitići.
Stejt department mu je u decembru 2018. zabranio ulazak u Sjedinjene Američke Države "zbog umešanosti u grubo kršenje ljudskih prava".
"Radosavljević je verodostojno upleten u ubistvo braće Bitići 1999. godine", navedeno je tada u saopštenju.
Iz nevladine organizacije Fond za humanitarno pravo su više puta ukazali da je Goran Radosavljević bio upravnik kampa u Petrovom Selu, gde su braća Bitići ubijena, te da se bez njegovog znanja ništa tamo nije moglo desiti.
Goran Radosavljević Guri bio je komandant operacije u Račku. Nikada nije bio optužen za zločine počinjene u tom selu.
Prema zaključku suda u Hagu, srpske snage ubile su 15. januara 1999. godine u selu Račak, tridesetak kilometara od Prištine, najmanje 45 albanskih civila. Većini ubijenih je pucano u glavu, po svemu sudeći iz neposredne blizine.
Ko je Žika Ivanović?
Ranije danas, na društvenim mrežama objavljen je i snimakna kojem se vidi Živorad Žika Ivanović kako se zaleće na građane van ograđenog dela parka i štapom udara po ruci mlađeg muškarca koji je snimao telefonom.
Ivanović je zastupnik "Udruženja veterana Crvene beretke – učesnika rata i prijatelja" i nekadašnji pripadnik Jedinice za specijalne operacije (JSO), čiji komandanti su osuđeni za ratne zločine i političke likvidacije.
Živorad Žika Ivanović pojavljuje se na snimku iz maja 1997. godine, na kojem je raportirao tadašnjem predsedniku SR Jugoslavije Slobodanu Miloševiću, koji je prisustvovao danu osnivanja Jedinice u Kuli na severozapadu Srbije:
"Gospodine predsedniče, veterani Jedinice za specijalne operacije Državne bezbednosti Republike Srbije postavljeni za vašu smotru. Raportira pukovnik Žika Ivanović", čuje se na snimku koji je prvi put prikazan 2003. na suđenju Miloševiću pred Haškim tribunalom.
Iako se njegovo ime pominjalo na suđenju bivšim šefovima Službe državne bezbednosti Srbije Jovici Stanišiću i Franku Simatoviću, protiv Ivanovića nije vođen sudski postupak ni pred međunarodnim niti pred domaćim sudovima.
Ivanović je danas zastupnik "Udruženja veterana Crvene beretke – učesnika rata i prijatelja". Prema podacima Agencije za privredne registre, udruženje je osnovano 2019. godine.
Javno dostupni podaci o poslovanju pokazuju da je prve prihode udruženje imalo 2021. godine, kada je prijavljeno ukupan prihod od 564.000 dinara (4.800 evra) od čega je najveći deo, 4.500 evra, bilo iz donacija, dotacija, subvencija i slično. Naredne godine je prihod od donacija, dotacija i subvencija višestruko uvećan na 2,2 miliona dinara, odnosno blizu 20.000 evra. U 2023. godini udruženje je od donacija prihodovalo 1,6 miliona dinara odnosno 14,2 hiljade evra.
U Statutu udruženja se, između ostalog, navodi da se udruženje zalaže za "pomirenje među narodima bivše Jugoslavije, ali i otklanjanje istorijskih nepravdi prema našem narodu".
Udruženje je na Fruškoj gori kod Novog Sada organizovalo "Drugi veteranski višeboj", a taj događajpodržala je Vlada Vojvodine. Na fotografijama koje su objavljene može se videti da je Žika Ivanović dodeljuje plaketu udruženja Dušanu Bajatoviću, funkcioneru vladajuće Socijalističke partije Srbije i dugogodišnjem direktoru državnog preduzeća "Srbijagas".
Udruženje je novembra 2022. podiglo spomenik nekadašnjem pripandiku Crvenih beretki Nikoli Simiću u beogradskom naselju Busije.
Uloga JSO u ratovima devedesetih
Početkom poslednje decenije 20. veka Resor državne bezbednosti (koji je godinama kasnije postao Bezbednosno-informativna agencija) osnovao je Jedinicu za specijalne operacije.
Ova posebna jedinica Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP) zvanično je postala deo RDB-a 1996. godine, ali su pripadnici ove formacije učestvovali u ratovima u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini (BiH) od 1991. do 1995. godine u okviru paravojne Srpske dobrovoljačke garde (SDG) koju je vodio Željko Ražnatović Arkan i Crvenih beretki, grupe koja je preteča JSO.
RDB je u to vreme vodio Jovica Stanišić, jedan od najbližih saradnika tadašnjeg predsednika Slobodana Miloševića. Njegova desna ruka bio je Franko Simatović zvani Frenki, osnivač JSO i čovek zadužen za koordinaciju paravojnih jedinica na hrvatskom i bh. ratištu.
Stanišić i Simatović su maja 2023. pred Međunarodnim rezidualnim mehanizmom u Hagu pravosnažno osuđeni na po 15 godina zatvora zbog podržavanja i pomaganja ratnih zločina u Bosni i Hercegovini 1992. godine. Osuđeni su za zločine u Bijeljini, Doboju, Zvorniku, Trnovu, Sanskom Mostu i Bosanskom Šamcu.
U pravosnažnoj presudi je, između ostalog, utvrđeno da su pripadnici Crvenih beretki počinili zločine u Bosanskom Šamcu u aprilu 1992. godine.
Jedinica za specijalne operacije je pod tim imenom učestvovala u ratu na Kosovu 1998-1999. godine. Tada je Simatović za komandanta JSO postavlja Milorada Ulemeka zvanog Legija, koji se svojim šefovima dokazao u BiH i Hrvatskoj.
U intervjuu koji je dao međunarodnoj organizaciji Human Rights Watch (HRW), jedan srpski policajac, koji je tokom 1998. godine proveo šest meseci na Kosovu, rekao je da je pripadnike JSO, poznate i kao "Frenkijevci", zapamtio po beskrupuloznosti.
"Frenkijevci ubijaju sve. Verujte mi, ne želite da ih vidite", rekao je u razgovoru koji je objavljen u knjizi HRW-a "Po naređenju: ratni zločini na Kosovu" koju je 2003. u srpskom izdanju objavio Samizdat B92.
Veze sa kartelom i politička ubistva
Milorad Ulemek Legija je dvehiljaditih pravosnažno osuđen na maksimalnih 40 godina zatvora za organizovanje ubistva premijera Srbije Zorana Đinđića. U organizovanju i izvršenju atentata učestvovali su, osim pripadnika JSO, i članovi kriminalnog kartela Zemunski klan, sa kojim se Ulemek povezao krajem devedesetih.
Pripadnici JSO obezbeđivali su za ovu kriminalnu organizaciju isporuke narkotika, donosili im poverljive policijske informacije, ali i saučestvovali u likvidacijama članova suparničkih bandi, kao i u otmicama bogatih biznismena od kojih je kasnije tražen novac za otkup.
Zauzvrat je Zemunski klan delio profit od kriminalnih radnji sa Miloradom Ulemekom.
O povezanosti vrha JSO i ove kriminalne grupe govori i pravosnažna presuda Vrhovnog suda iz 2009. godine, prema kojoj su Milorad Ulemek i članovi "Zemunskog klana" osuđeni za 17 ubistava, tri otmice i dva teroristička napada u periodu od 2000. do 2002. godine.
JSO je učestvovao u ubistvima političkih protivnika autokratskog predsednika Slobodana Miloševića. Dokaz za to su presude na maksimalnu kaznu zatvora u tri odvojena postupka koji su vođeni protiv Milorada Ulemeka: prvi čovek JSO osuđen je za ubistvo Ivana Stambolića, nekadašenjeg predsednika Predsedništva Socijalističke Republiek Srbija kojeg je Milošević video kao mogućeg konkurenta na izborima 2000. godine, kao i za dva pokušaja ubistva lidera opozicionog Srpskog pokreta obnove Vuka Draškovića krajem devedesetih.
