Oštra reakcija zvanične Moskve nakon što je 28 članica NATO potpisalo pristupni protokol o ulasku Crne Gore u Alijansu. Ministarstvo vanjskih poslova Rusije je najavilo proporcionalni odgovor na širenje NATO, a zvaničnici ruske Dume su, između ostalog, upozorili da "Crna Gora prelazi u kategoriju potencijalnih ciljeva Rusije".
Komentarišući upozorenja zvanične Moskve, premijer Milo Đukanović je saopštio da ne očekuje zaoštravanje odnosa sa Rusijom zbog toga što je Crna Gora na samom ulazu u NATO savez.
"Ne očekujem da može doći do daljeg zaoštravanja u odnosu na ovo što već imamo rekao bih, u kontinuitetu nekoliko mjeseci, koje se svodi na političke reakcije zvanične Moskve generalno protiv proširenja NATO-a, a onda sticajem okolnosti, jer je Crna Gora jedina zemlja kojom se NATO širi u ovom ciklusu i protiv Crne Gore", rekao je Đukanović navodeći da nikome ne pripada pravo da bira put u budućnost Crne Gore osim njenih građana.
Reagujući na činjenicu da je 28 država članica NATO potpisalo protokol o pristupanju Crne Gore Alijansi, portparolka ruskog Ministarstva vanjskih poslova Marija Zaharova je ocjenila da je to pokušaj NATO-a da promjeni vojni i politički pejzaž u Evropi, što utiče na interese Rusije koja će proporcionalno odgovoriti.
I portparol Kremlja Dimitri Peskov je saopštio da "prihvatanje Crne Gore u članstvo NATO-a ne doprinosi bezbjednosti Evrope, čak suprotno, može da doprinese porastu tenzija na kontinentu".
Reagovali su i zvaničnici ruske Dume, upozorenjem da pristupanjem Alijansi Crna Gora prelazi u kategoriju potencijalnih ciljeva Rusije, kako je rekao član Odbora za međunarodne odnose ruske Dume Andrej Klimov za list 'Komersant'. A šef Odbora za odbranu ruske Dume Sergej Žigarjev ukazao na opasnost od potencijalnog razmještanja NATO baza u Crnoj Gori.
Nekadašnji šef crnogorske diplomatije Branko Lukovac, komentarišući za RSE ocjene zvanične Moskve, kaže da su one rutinske i da će proći.
"Mislim da treba da budemo suočeni sa time da se radi prije svega o konstantnom negativnom stavu Rusije prema širenju NATO. A sa druge strane njenom reagovanju kada je u pitanju onaj dio balkanskog poluostrva koga je ona smatrala zonom svog interesa i uticaja. Ne vjerujem da će Crna Gora u odnosima sa NATO ići na stvaranje NATO baza u Crnoj Gori. To ne bi bilo dobro. Naravno svaka baza je predmet interesovanja pa i nekakvog odnosa one protivničke strane", ocjenjuje Lukovac.
Uvoz i turizam
Kolike su mogućnost Moskve da ekonomski kazne Crnu Goru? Ekonomski odnosi Crne Gore i Rusije već godinama imaju silaznu putanju. Nakon bankrota podgoričkog Kombinata alumnijuma 2013. godine i odlaska ruskog oligarha Olega Deripaske, koji je od 2005. gazdovao kompanijom, Rusija nema direktne ekonomske instrumente kojima bi mogla da utiče na društvene i političke tokove u Crnoj Gori.
Crna Gora nije uvozno zavisna od Rusije, a jedini značajniji izvoz u tu zemlju bilježe Plantaže, s obzirom da vino nije na listi proizvoda čiji je uvoz Moskva zabranila kao odgovor na sankcije koje je Crna Gora uvela Rusiji prateći politiku Evropske unije.
U međuvremenu, obustavljen je samo uvoz mesnih prerađevina iz Crne Gore jer su Rusi ustanovili da se ne radi o crnogorskom proizvodu, već reeksportu tuđe robe.
Zavisnost od ruskog tržišta se osjeća jedino u turizmu koji još uvijek nije dovoljno orijentisan na druga tržišta, prije svega, zapadne Evrope.
Inače, kako je objavio jedan od vodećih ruskih turističkih portala (Tutu.ru) Crna Gora je najpopularnija destinacija za ruske turiste u junu. Za Crnu Goru prodato 11 odsto od ukupno prodatih karata za prvi ljetnji mjesec, iako su avionske karte do Crne Gore u prosjeku poskupile za 26 odsto u odnosu na jun prošle godine.
Rusi su, inače, i dalje prisutni u Crnoj Gori, ali se to uglavnom svodi na vlasnike nekretnina koje su euforično kupovali do 2008.
Ekonomija će prevazići političke nesuglasice
Ivan Saveljić, potpredsjednik crnogorske Privredne komore, kaže da bi potencijalne restrikcije bile ipak loša vijest.
"Ekonomske veze Crne Gore i Rusije su nama jako značajne, iako po obimu to ne predstavlja velik dio naše spoljnotrgovinske razmjene. Najavljivani potezi nekih daljih restrikcija kada je u pitanju robna razmjena između Crne Gore i Rusije definitivno nisu povoljna vijest. Za očekivati je ipak da takve najavljene mjere, ako se realizuju, budu kratkog daha. Definitivno ekonomija će prevazići potencijalne političke nesuglasice i očekujemo da tako nešto ne može da bude nekog trajnog karaktera, ako uopšte bude stavljeno na dnevni red", kaže Saveljić.
Na drugoj strani Branko Lukovac vidi mogućnost da Rusija destimuliše prisustvo Rusa u Crnoj Gori u oblasti turizma:
"Rusija već ima dosta prisustva u Crnoj Gori kroz svoje investicije, kroz prisustvo u brojnim nekretninama. I ona može pokušati da dekuražira dalje prisustvo, odnosno da destimuliše na neki način odlazak turista u Crnu Goru, kao što se to čini sa Turskom. Ipak ja mislim da je ovo ipak kontinuitet jednog načelnog stava Rusije za koji mislim da se neće odraziti kroz neke nove sankcije Crnoj Gori", navodi Lukovac.
Kako negodovanje i upozorenja Moskve komentarišu građani Budve, metropole turizma gdje živi najveći broj Rusa u Crnoj Gori i gdje se najviše osjećaju efekti od ruskih investicija:
Politički odnosi Crne Gore i Rusije su konstantno napredovali dok je Crna Gora bila u dravnoj zajednici sa Srbijom, ali i nakon nezavisnosti. Prvi poremećaji u odnosima su postali vidljivi nakon što je Crna Gora uznapredovala u integracijama u NATO.
Potpuno zahlađenje tih odnosa je nastupilo kada se Crna Gora pridružila sankcijama Evropske unije koje su uvedene Rusiji zbog događaja u Ukrajini i nakon aneksije Krima. Za sve to vrijeme crnogorski zvaničnici su saopštavali da sa Rusijom žele prijateljske odnose.
