"Referendum je uspio, od osam hiljada građana koji su izašli na refendum 98 odsto je glasalo protiv gradnje kolektora u Botunu, saopštio je, sat nakon završetka glasanja, Mihajlo Asanović predsjednik najmlađe crnogorske opštine opštine Zeta.
Referendum je organizovan jer se mještani protive izgradnji koju planira Vlada Crne Gore a za koju je dobijen grant Evropske unije (EU) i kredit Njemačke razvojne banke.
Asanović je rekao da smatra da Vlada "neće ići protiv svojih građana".
Od upisanih 12. 800 birača na pitanje "Da li ste za izgradnju sistema za prečišćavanje otpadnih voda u Botunu?", negativno je odgovorilo 7.834 građana Zete na čijoj teritoriji je selo Botun a gdje je planirana gradnja kolektora.
Opštine Zeta, nalazi se desetak kilometara južno od Podgorice.
Ovaj projekat jedan je od ključnih uslova za zatvaranje pregovaračkog poglavlja 27 u pregovorima sa EU, koje se odnosi na zaštitu životne sredine.
Evropska unija odobrila je 33 miliona za gradnju kolektora.
Prva studija o gradnji urađena je još 2004. a bivša vlast Demokratske partije socijalista je do 2022. obavila pripreme i obezbijedila grant EU. Međutim, višegodišnji protesti mještana sela Botun, gdje je planirana gradnja, su zaustavili početak radova.
I nova vlast Podgorice, koju predvodi partija premijera Milojka Spajića, i sama Vlada, nastavile su aktivnosti vezane za izgradnju kolektora ali su mještani i dalje protiv.
Zato su organizovali referendum, prvi lokalni u Crnoj Gori nakon 1992.
Referendum za skoro 13 hiljada stanovnika Zete
Odluka na lokalnom referendumu se donosi većinom glasova, pod uslovom da se o njoj izjasni većina od ukupnog broja upisanih. Ovaj uslov referendum u Zeti je ispunio.
Odluku o organizaciji referenduma donijela je početkom oktobra lokalna vlast koja podržava mještane.
Podržava ih i nekoliko partija većine u Skupštini Crne Gore, među kojima najglasnije partija poslanika Milan Kneževića bliska zvaničnom Beogradu i Moskvi.
Strah mještana prvenstveno je u dijelu pitanja zaštitne životne sredine za koju tvrde da će im biti ugrožena.
Oni su se 10. decembra sastali sa premijerom Milojkom Spajićem i gradonačelnikom Podgorice Sašom Mujovićem.
Vlada je tada ponudila da u Botunu sanira staru ekološku crnu tačku – bazene crvenog mulja koji su ostali nakon zatvaranja Kombinata aluminijuma, da stalno mjeri emisije štetnih gasova uz obećanje da će obustaviti rad kolektora ako zagađenja budu veća od standarda predviđenih direktivama EU.
Tvrdnje da postrojenje predstavlja prijetnju po zdravlje ili da se zasniva na zastarjeloj tehnologiji potpuno su neosnovane, saopštili su iz EU koja je obezbijedila je 33 miliona eura, što je preko 40 odsto ukupne investicije.
Zvaničnici EU više puta su saopštili da se poglavlje 27 – zaštita životne sredine – ne može zatvoriti dok ne počne gradnja postrojenja.
Koliki su dometi referenduma
Referendum o gradnji postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda (kolektora) u Botunu neće pravno obavezati Vladu i investitora, jer je realizacija tog projekta predviđena Prostornim planom države, koji je jači pravni akt od odluka na lokalnom nivou.
Projekat je dobio i saglasnost Agencije za zaštitu životne sredine i resornog ministarstva.
Ugovor o gradnji, koja treba da počne do kraja godine, opština Podgorica je potpisala sa turskim konzorcijumom Kuzu grup 2022. godine.
Namjera vlasti u Podgorici je da izgradnjom kolektora u Zeti riješi pitanje otpadnih voda koje se neprečišćene odlivaju u rijeku Moraču, a zatim u Skadarsko jezero.
Postojeće postrojenje za preradu otpadnih voda u Podgorici, izgrađeno prije više od 50 godina, napravljeno je za oko 50 hiljada stanovnika. Grad danas ima blizu 200 hiljada.
Zeta je samostalna opština od 2022. i još se nije razgraničila sa Podgoricom.
Ovo je prvi opštinski referendum u Crnoj Gori od 1992. kada su stanovnici glavnog grada odlučili da promijene ime Titograd u Podgorica.
