Nakon prvih postreferendumskih godina i dominacije ruskih investicija u crnogorsku ekonomiju, sada su Kinezi ti koji drže primat a, čini se, da će tako ostati u doglednoj budućnosti.
Kina će obezbijediti tri milijarde dolara za razvoj zemalja Centralne i Istočne Evrope (CEE), najavio je kineski premijer Li Keqiang (Li Kećijang) na samitu "Mehanizam 16 plus 1", koji je održan u Budimpešti.
Pojedini crnogorski mediji u ponedjeljak su objavili da je kineski premijer tokom sastanaka saopštio da će od najavljene tri milijarde, najveći kolač dobiti Crna Gora – 1,2 milijardu dolara.
Povodom te informacije, Radio Slobodna Evropa (RSE) je uputio dopis Ministarstvu ekonomije Crne Gore iz kojeg RSE nije dobio zvaničan odgovor da li su u pitanju investicije, krediti ili nepovratna sredstva?
Međutim, RSE je dobio nezvaničan demantij da je kineski premijer pomenuo Crnu Goru u kontekstu svote od 1,2 milijardu dolara.
Takođe, nezvanično je pojašnjeno da se informacija, po svemu sudeći, odnosila na sredstva iz 2012, kada je od deset milijardi iz kineskog fonda Crna Gora povukla 1,2 milijardu dolara.
Iako se još ne zna koliko će Crna Gora dobiti od predviđene tri milijarde, analitičari ukazuju da, osim ekonomskih interesa, tolika ulaganja Kine u evropske zemlje evidentno ukazuju i na određeni politički interes Pekinga.
Gdje je u toj priči geografski mala i ekonomski nerazvijena Crna Gora u kojoj Kinezi već grade gotovo milijardu dolara "težak" autoput?
Ekonomski analitičar Vasilije Kostić za RSE kaže da je Crna Gora zanimljiva Kinezima kao jedna od polaznih tačaka za njihov dublji prodor na centralno evropsko, kao i tržište same Evropske unije (EU).
"Sa stanovišta geostrateškog položaja, Crna Gora je više nego interesantna, što pokazuju i neki politički događaji iz skorije prošlosti, a tako će biti i što se tiče budućnosti, pogotovo nakon njenog nedavnog članstva u NATO-u", ističe Kostić.
"Dakle, mislim da je Crna Gora Kini interesantna zbog geostrateškog i političkog položaja, ali i ekonomskih razloga, pogotovo zbog već uspostavljenih ekonomskih odnosa i saradnje u vezi sa gradnjom autoputa. Taj utisak je pojačan time što postoji jaka namjera da Kinezi budu uključeni i u gradnju druge faze autoputa", navodi Kostić.
Inače, pored Crne Gore, Kinezi ili već ulažu ili planiraju da to urade i u Srbiju, Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Bugarsku, Hrvatsku, Češku, Estoniju, Mađarsku, Letoniju, Litvaniju, Makedoniju, Poljsku, Rumuniju, Slovačku i Sloveniju.
Prvo ruske a sada kineske investicione poduhvate na teritoriji zemalja nekadašnjeg istočnog bloka, pomno prate u Briselu gdje u određenim krugovima postoje mišljenja da Peking finansijskom podrškom ovim zemljama kupuje posredni uticaj na evropsku politiku.
Za novinara nedjeljnika Monitor Zorana Radulovića, nema sumnje da kineska vlada preko kredita i zajmova zemljama od kojih su većina članice EU pokušava da provuče svoje političke interese.
"Jasno je da, pored ekonomskih, postoje i politički razlozi zbog kojih Kina, koja je trenutno u poziciji, da može da investira i finansira u veći dio svijeta, od Amerike do Zapadne Evrope, i svih ovih manje bogatih destinacija, pokušava da tu svoju ekonomsku moć pretoči u političku. Ono što do sada nije kristalno jasno jeste šta je ambicija kineskog rukovodstva u domenu političkih interesa", kaže Radulović za RSE.
Upućeni upozoravaju da je problem sa kineskim investicijama gotovo svuda u svijetu to što se uglavnom svode na kineske kredite državnim i javnim institucijama zemalja kojima je taj novac neophodan.
Pojedini analitičari poput Zorana Radulovića smatraju da države Balkana neće imati nikakve dugoročne koristi od kineskog novca, samo dugove i kredite.
Raduloviću je intrigantno to što crnogorska Vlada najavljuje da bi i za realizaciju budućih građevinskih i drugih projekata voljela da pregovara sa Kinom.
"Bilo bi interesantno da neko iz crnogorske vlasti objasni da li ta kineska milijada o kojoj se priča, prošla ili buduća, ide u paket onih investicija koje smo privukli učlanjenjem u NATO? Zbog čega sada kada smo ispunili taj uslov svih uslova u moru investicija koje će se sliti u Crnu Goru, moramo i dalje da idemo po dalekom istoku umjesto po bliskom zapadu da tražimo pare, čak i za infrastrukturne projekte", ističe Radulović.
Najveći građevinski projekat Kine u Crnoj Gori je izgradnja prve dionice budućeg autoputa Bar Boljare.
Dionica Smokovac – Mateševo, prema ugovoru Vlade Crne Gore sa kineskom kompanijom CRBC, košta 809 miliona eura za 41 kilometar, a 85 odsto se plaća od kredita kineske Eksim banke (EXIM) od 944 miliona dolara.
Propustom Ministarstva saobraćaja, u projektni zadatak i ponudu za gradnju dionice Smokovac – Mateševo nije uvrštena petlja Smokovac sa oko kilometar i po autoputa, zbog čega kineski izvođač odbija da izvodi te radove u okviru dogovorene cijene a što će poreske obveznike koštati, kako se procjenjuje, još 30 miliona eura.
Propustom Ministarstva saobraćaja, u projektni zadatak i ponudu za gradnju dionice Smokovac – Mateševo nije uvrštena petlja Smokovac sa oko 1,5 kilometar autoputa, zbog čega kineski izvođač odbija da izvodi te radove u okviru dogovorene cijene.
Prema nekim procjenama, izgradnja te petlje koštaće poreske obveznike još 30 miliona eura.
Ovaj dodatni trošak Vlada bi morala da plati iz budžeta ili novim zaduženjem.
Facebook Forum