Ivan Ivanji, pisac i poznavalac prilika u Mađarskoj, za ‘Zašto?‘ objašnjava zbog čega su u ovoj državi populistički premijer Viktor Orban, jedan od najglasnijih protivnika imigracije u Evropskoj uniji kojeg često optužuju za autoritarizam, i njegova stranka Fidesz treći put uzastopno, i najubjedljivije do sada, pobijedili na parlamentarnim izborima u nedjelju.
- Komponenta
Orban je igrao na borbu protiv nemađarskog, nehrišćanskog sveta koji ‘preti’ mađarskim vrednostima i ekonomskom uspehu Mađarske koji se nesumnjivo zasniva dobrim delom na evropskim parama.
S druge strane, opozicija je računala na nesumnjivo ogromnu korupciju i nameštanje poslova prijateljima Orbanove vlasti, što su ljudi znaju, ali su ipak rekli, ‘neka on krade koliko krade, ali važno je da Mađarska ostane jedna država, jedna nacija i jedna zemlja’.
Nacionalizam je ugrađen u Mađarsku. To jedna od bitnih komponenata u današnjoj Mađarskoj.
- Bulevari
A druga komponenta je revoluciju iz 1956. godine. Ona je bila već posle prvih nekoliko dana obeležena krajnje desničarskim nabojem, neofašističkim ili neokatoličkim linijama i masovnim ubistvima.
Ja sam tada bio u Mađarskoj. To Zapad nije hteo da prepozna, ni neki poput Dobrice Ćosića ovde u Srbiji, koji je govorio o najlepšoj revoluciji u istoriji čovečanstva.
Video sam masovna ubistva i linčovanja, obešene ljude po mađarskim bulevarima.
To se uglavnom potisnulo u percepciji zapadne javnosti i sad je teško to priznati.
- Ideja
Viktor Orban je vrlo vešto igrao na tu kartu jer on je u početku podržavao tu revoluciju.
Na tome je izgadio svoj imidž, a sada bi više voleo da se to zaboravi, i uvek kad dođe do oktobra i proslava, sve manji govore o tome.
Viktor Orban računa i na Višegradsku grupu, to jest na Poljsku, Slovačku, donekle i Češku, i na približavanje Rusiji, što je opet u krajnjem kontrastu sa idejom revolucije Imre Nađa iz 1956. koja je bila protiv tadašnjeg Sovjetskog Saveza.
To je problem ne samo za Mađarsku nego zaista i za Evropsku uniju koja se u mnogim zapadnoevropskim zemljama bori protiv -- ne baš sličnih -- jakih desnih tendencija pa se čovek raduje Macronovoj pojavi, mada je daleko od nečeg levog.
Profil: Orban, od liberala do desničarske ikone
- Sankcije
Orban uvek naglašava da mu ne pada na pamet da izađe iz Evropske unije, to bi bio financijski gubitak za Mađarsku, nego da želi da promeni, da reformira, vrati Evropsku uniju na savez o ekonomskoj saradnji i prelivanju para bogatih ka siromošnijima.
Brisel teško tome odoleva jer se ne usuđuje da se potpuno posvađa sa njim.
Osim toga, kad gledamo na držanje nove austrijske vlade Sebstiana Kurza i Heinz-Christiana Strachea, oni nisu oštro protiv Orbana.
Znači, taj klin je ušao u Brisel i mislim da je i zapadna politika prema Rusiji tu veoma glupa i pomaže na određen način onima koji su protiv oštrijih sankcija protiv Rusije.
- Igra
U Vojvodini ima imam dosta prijatelja i poznanika ali imam utisak da je njima najinteresantnije da dobiju mađarski pasoš, da dobiju pasoš Evropske unije iz veoma ličnih razloga, tako da je dosta ljudi koji nemaju nikakve veze sa Mađarskom i nisu Mađari tražilo i dobilo mađarske pasoše, jer uslov je da je neko od njihovih predaka živeo u Mađarskoj, a to su svi Vojvođani jer je do 1918. Vojvodina bila u okviru Austro-Ugarske.
Sad je to i Mađarskoj državi postalo previše, pa je sad malo teže dobijati taj pasoš.
Ali ako dobijete mađarski pasoš imate slobodna prolaz u EU, imate besplatno školovanje u Mađarskoj, prema tome to je takav jedan materijalni benefit da ljudi više razmišljaju o tome nego o Orbanovom nacionalizmu, pri čemu Orban zna da igra pravu igru.
- Prijatelj
On mrzi (američkog finansijera mađarsko-jevrejskog porekla Džordža) Soroša, ali kad je otvorena sinangoga u Subotici, on je došao sa šeširom na glavi i držao se kao čovek koji poštuje jevrejske običaje.
(Predsednik Srbije Aleksandar) Vučić nije imao nikog da mu savetuje da stavi neku kapicu na glavu i on je bio tamo jedini sa svojim društvom koje se izdvajalo od ostalih.
Znači, Orban je tu bio veštiji od svog velikog prijatelja Vučića.
Foto: Reuters
