Fata Orlović dobila je spor na Evropskom sudu za ljudska prava protiv Bosne i Hercegovine u slučaju izgrađene crkve na njenom zemljištu u Konjević Polju u opštini Bratunac, objavljeno je na internet stranici Suda.
Kako je navedeno u presudi, odlučeno je da je došlo do povrede člana koji se odnosi na zaštitu imovine.
Fata Orlović, nakon skoro dvadeset godina borbe, sa radošću je dočekala presudu Evropskog suda za ljudska prava.
“Sve tvoje, pa se boriš dvadest godina i mučiš. I znaš kad dobiješ kako je. I eto, kako ću ti reći, mislim da je važno. Dobro i njima i nama, da se smiri, jer nije bila nikad, ne treba biti nikad ni u čijoj avliji. Kome treba, nek je nosi u svoju avliju, ja nisam protiv”, kaže Orlović za Radio Slobodna Evropa.
Dodaje da bi svakom rekla da se bori za ono što je njegovo, a tuđe neka ne dira.
“A nekako je zlo palo pa ne valja, pa narod leti, tuđe uzima, a neće da se bori za svoje, svoje da krči. Trebalo bi se za svoje boriti, a tuđe pustiti kraju, neka radi svoj sa svoga šta hoće”, dodaje ova sedamdesetsedmogodišnjakinja koja se dvije decenije borila da u potpunosti vrati svoju imovinu.
Rok od tri mjeseca za izmještanje crkve
Prva instanca u rješavanju ovog slučaja trebala bi biti lokalna uprava, odnosno opština Bratunac, rečeno je Radiju Slobodna Evropa u Ministarstvu prostornog uređenja, građevinarstva i ekologije Republike Srpske.
Na pitanje Radija Slobodna Evropa šta će opština Bratunac, na čijoj se teritoriji nalazi imanje Fate Orlović, uraditi povodom presude Evropropskog suda za ljudska prava, načelnik ove opštine Nedjeljko Mlađenović je kazao da ne zna ništa o donesenoj presudi.
“Ali, dobro je. Sve je dobro kad je palo ovako, nije moglo drukčije. Neka su i radili šta hoće. Zadovoljna sam, nek' je nose. Ova tri mjeseca odoh svojoj djeci, oni nek je iznesu, rahat”, kaže Fata Orlović i dodaje da je zahvalna svim ljudima koji su joj pomogli na bilo koji način.
Evropski sud za ljudska prava je utvrdio da je propust vlasti BiH "da ispoštuju konačne i obavezujuće odluke iz 1999. i 2001. godine kojima je utvrđeno pravo na povrat predmetne imovine u posjed podnositelja predstavke, a za koji Vlada nije ponudila nikakvo opravdanje, imao za posljedicu ozbiljno narušavanje njihovog prava na imovinu".
“Ono što je odlukom utvrđeno je povreda prava na imovinu iz člana 1. protokola 1. Evropske konvencije i dat je rok od tri mjeseca da se presuda izvrši, odnosno da se crkva izmjesti sa imovine gospođe Fate Orlović i drugih aplikanata koji su se zajedno s njom pojavili u ovom predmetu, a radi se o njenim bliskim srodnicima”, objašnjava za Radio Slobodna Evropa sudija Evropskog suda u Strazburu Faris Vehabović.
On smatra da je presuda važna prije svega zbog pitanja povratka imovine ljudi koji su izbjegli iz svojih domova usljed rata u BiH.
“Važna je i povratnicima kao simbol da na kraju mogu ostvariti svoja prava bez obzira na vrijeme koje moraju čekati da pravda dođe konačno na svoje. Dakle, ona jeste više bitna kao simbol ovog cijelog procesa koji se dešavao, a veže se za pitanje povratka ljudi u svoje prijeratne domove”, dodaje Vehabović.
Presuda donesena na Evropskom sudu za ljudska prava se oslanja i na odluku Komisije za imovinske zahtjeve raseljenih lica i izbjeglica iz 1999.godine, te na odluku Ministarstva za izbjegla i raseljena lica iz 2001. godine kojima je utvrđeno pravo na potpuni povrat imovine. Iako je riječ o odlukama koje su konačne i izvršne, parcela na kojoj je izgrađena crkva na imanju Fate Orlović nije vraćena.
“Svakako, u konkretnom slučaju to je bio osnov. Znamo da je najveću ulogu u cjelokupnom procesu povratka odigrala upravo Komisija za imovinske zahtjeve raseljenih lica i izbjeglica (CRPC), koja je djelovala na osnovu Dejtonskog mirovnog sporazuma i koja je imala nadležnost da donosi ovakve odluke, u kojima je konstatovala faktičko stanje na određeni datum i na osnovu toga donosila odluke. Isto tako je bilo i u ovom slučaju i svako drugo postupanje na imovini bilo kojeg povratnika u BiH, a koji je imao odluku CRPC-a u svoju korist, je bilo nezakonito. Naravno da je to bio osnov i da je to bio pokretač cijelog ovog procesa povratka ljudi u svoje prijeratne domove što je vrlo bitno za budućnost BiH”, kaže sudija Vehabović.
"Sud je također utvrdio, sa šest glasova naspram jednog, na osnovu člana 46. (obaveznost i izvršenje presuda) da tužena država treba da osigura izvršenje dviju odluka koje su donijete u korist podnositelja predstavke, a, naročito, da osigura uklanjanje crkve sa njihove imovine, najkasnije u roku od tri mjeseca nakon što ova presuda postane konačna", navedeno je u presudi.
Slučaj se odnosi na crkvu srpske pravoslavne crkvene opštine izgrađenu na imovini koju je Fata Orlović bila prinuđena napustiti tokom rata u periodu 1992-1995.
Srpska pravoslavna crkva je bespravno u njenom dvorištu 1998. godine izgradila crkvu, koja je i danas na istom mjestu.
Devetnaest godina borbe
Fata Orlović je 2000. godine krenula u pravosudnu borbu, ali nakon bezbroj tužbi, ročišta i sudskih presuda u njenu korist, crkva nije uklonjena. Nekoliko puta i sama se našla na optuženičkoj klupi pred Opštinskim Sudom u Srebrenici gdje je bila optužena za napad na policajce.
Suprug Fate Orlović i više od 20 drugih srodnika ubijeni su u genocidu u Srebrenici 1995. godine, a imovina je pripadala njemu i njegovom bratu i sastojala se od nekoliko stambenih i poljoprivrednih objekata, njiva i livada.
Nakon što je imovina izuzeta u korist Crkvene opštine Drinjača, na imanju je izgrađena crkva. Podnositelji tužbe nikada nisu bili obaviješteni o postupku eksproprijacije.
U cilju implementacije Aneksa 7 Dejtonskog sporazuma, koji garantuje pravo na slobodan povratak izbjeglica u njihove domove i pravo na povrat imovine, Republika Srpska je 1998. godine donijela Zakon o prestanku primjene Zakona o korištenju napuštene imovine.
Podnositelji tužbe su pokrenuli postupak za povrat imovine u skladu s ovim zakonom. Odlukom Komisije za imovinske zahtjeve raseljenih lica i izbjeglica iz 1999. godine, a nakon toga i odlukom Ministarstva za izbjeglice i raseljena lica iz 2001. godine, utvrđeno je njihovo pravo na potpuni povrat imovine.
Obje navedene odluke su konačne i izvršne. Imovina je potom vraćena podnositeljima, izuzev parcele na kojoj je izgrađena crkva. Narednih godina podnositelji su bezuspješno tražili potpuni povrat imovine.
U Bosni i Hercegovini već godinama na izvršenje čekaju i druge presude Evropskog suda za ljudska prava, poput onih u slučaju Sejdić Finci ili presude u slučaju Zornić i Pilav.
Sudija Faris Vehabović navodi kako se uvijek kada se govori o izvršenju presuda Evropskog suda za ljudska prava govori o nekoj vrsti nemoći Suda da se nametne kao autoritet, jer se odluke u BiH ne poštuju.
On dodaje da su presude u slučaju Sejdić i Finci i Zornić i Pilav malo drugačije od ove, donesene u slučaju Fate Orlović.
“S obzirom da se tim presudama nalagalo da se izvrši izmjena Izbornog zakona BiH, odnosno Ustava BiH, što je ipak jedna druga vrsta djelovanja vlasti u BiH. U ovom slučaju, ne radi se o jednoj takvoj vrsti zahvata bilo u zakonodavstvo, bilo u ustavnu materiju, već o izvršenju pojedinačnih odluka, gdje oni koji su dužni i nadležni da izvrše te odluke ne mogu da se sakriju iza imuniteta, s obzirom da je pitanje neizvršenja presuda Evropskog suda definirano Krivičnim zakonom BiH, kao krivično djelo. Stvar izvršenja će prije svega biti na lokalnim vlastima u BiH, ali i u slučaju enevtualnog neizvršenja, na potezu će biti Tužilaštvo BiH”, zaključuje Vehabović.
Facebook Forum